Trafik Kazasında Hasar Alan Araçlar İçin Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigorta Poliçesi Kapsamında Değer Kaybı Tazminatı Başvurusu Nasıl Yapılır?
* İşbu yazının konusu kara araçlarıdır
Trafik kazaları sonucunda araçlarda oluşan hasarın onarım ya da değişim ile giderilmesi ile birlikte araçların ikinci el rayiç değerlerinde hasarın kapsamı ve aracın özellikleri çerçevesinde düşüş yaşandığı herkesin malûmu. Herkes tarafından bilinmeyen husus ise karşı tarafın kusuru ile aracında oluşan hasardan ötürü meydana gelen değer kaybı tutarının sigorta şirketinden poliçe teminat limitleri kapsamında (nasıl) talep edilebileceği…
Araçtaki değer kaybı, genel olarak aracın kaza öncesindeki mübadele değeri ile kaza sonrası mübadele değeri arasındaki fark olarak tanımlanmaktadır. “Bir trafik kazası sonucunda araç tam ve doğru bir şekilde onarım görse dahi, aracın kaza meydana gelmeden önceki satış değerine kıyasla kazadan sonraki satış değeri daha düşük olacaktır. Kısaca, araç değer kaybına uğrayacaktır.” (Sigortacılık Eğitim Merkezi, Sigorta Eksperleri Kara Araçları Değer Kaybı Eğitimi Sunumu). Meydana gelen bu değer kaybı, kusurlu araç için Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigorta Poliçesi sunmuş sigorta şirketinden talep edilebilmektedir.
Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2009/9892 Esas ve 2010 /3124 Karar sayılı ilamında aktarıldığı üzere; trafik sigortacısı, karşı araçta meydana gelen gerçek zararı limit dâhilinde teminat altına almıştır. Yerleşik yasal mevzuat ve içtihat, araçta meydana gelen değer kaybını gerçek zarar kalemleri arasında olduğu yönündedir.
13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlerine yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına yönelik ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları (Genel Şartlar) ile belirlenmiştir. Buna göre sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına, bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin etmektedir. Poliçe teminat limiti kapsamında sigortalı araç sürücüsünün kusuru nispetinde sigorta şirketi, sigortalı araç sürücüsünün verdiği gerçek zararı tazminle yükümlüdür.
Sigorta şirketinin kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta poliçesinin limitleri dahilinde karşılamakla yükümlü olduğu tazminatı kabul etmemesi hâlinde mahkeme yoluna gidilebilir yahut daha hızlı çözüm sunduğu bilinen Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuruda bulunabilir.
Genel Şartlar’da bu husus şu şekilde aktarılmaktadır:
“Sigortacının başvuru tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi kısmen veya tamamen karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde ya da tazminat tutarında anlaşma sağlanamadığı hallerde sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinde, kazanın meydana geldiği yer mahkemesinde ya da zarar görenin ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabileceği gibi uyuşmazlığın çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonuna da başvurulabilir.”
Mahkemede dava yoluna gidilmesi yerine Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılmasının, 120 günlük karar süresi kısıtı çerçevesinde, daha sıklıkla tercih edilmeye başlandığı söylenebilir.
Trafik kazasında aracınızda oluşan hasara ilişkin olarak değişim, onarım ve boyama işlemi gerçekleştirilen aksamlara yönelik değer kaybı hesaplaması ise aracın özellikleri, piyasa koşulları, hasarın boyutları, aracın kilometresi gibi etkenler göz önünde bulundurularak bir formül çerçevesinde hesaplanmaktadır.
“Mini onarım ile giderilebilen basit kaporta, plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı hasarları” ise teminat dışında bırakılması nedeniyle Genel Şartlar hükümlerine göre değer kaybı oluşturmaz.
Sigortalının sorumlu olduğu araç kazalarında, hak sahibinin talebi olması halinde, değer kaybının tespitinde kullanılacak formüle ilişkin Sigorta Tahkim Komisyonunca son dönemde bir değişiklik yapılmıştır. Bahse konu formülizasyona Genel Şartlar ekindeki açıklama ile erişilebilir.
Trafik poliçesinden kaynaklı maddi zararlar kapsamındaki gerekli başvurunun nasıl yapılacağı hususu ise Genel Şartların “Tazminat ve Giderlerin Ödenmesi” başlıklı (B.2.2.1) maddesinde aktarılmıştır. İbrazı zorunlu belgeler ise şu şekilde sıralanmıştır:
1. Maddi Zararlar
A) Araç Hasarları: Trafik Kazası Tespit Tutanağı resmi tasdikli sureti veya taraflar arasında tutulmuş kaza tespit· tutanağı, varsa ifade tutanakları veya görgü tespit tutanakları, Mağdur araca ait ruhsat, Varsa hasarlı araç resimleri,· Mağdur araç sahibine/zarar gören üçüncü şahsa ait banka hesap bilgileri (banka – şube· adı, Iban numarası).
B) Değer Kaybı: Araç Hasarları bölümünde istenen belgeler, Değer kaybı talep beyanı, maddi hasara ilişkin ekspertiz yapıldıysa eksper raporu.
C) Diğer Hasarlar: (üçüncü kişiye ait mallar için) Araç Hasarları bölümünde istenen belgeler, Hasarlı malın sahiplik belgesi (tapu, alım faturası, kamu kurumu resmi yazısı vb.), Üçüncü kişiye ait zarar gören malın onarımına ilişkin fatura, muhasebe kayıtları.
Sıralanan belgelerin yanı sıra değer kaybı talebinizi ispat için daha kapsamlı bilgi ve belge seti dosya münderecatına sunulabilir. Örneğin, avukatla temsil ediliyorsanız vekaletname, IBAN gibi hesap bilgileri, araç ruhsat sureti, hasar fotoğrafları, hasar ya da değer ekspertiz raporu, tramer kayıtları, trafik kazası tespit tutanağı, kusur raporu, soruşturma evrakları, ifade tutanakları, tamirat faturası, yapılan ödemelere ilişkin dekontlar, aracın kaza tarihindeki kilometresini gösterir belge ya da fotoğraf da ibraz edilebilir.
Karşı taraf araç sürücüsünün kusurunu, poliçenin varlığını, hasarın kaza ile illiyet bağını, araçta oluşan hasarı ve değer kaybını ispat edecek belgelerle önce sigorta şirketine, talebin reddedilmesi halinde Sigorta Tahkim Komisyonu ya da Mahkemeye başvuru ile tazminat talebinde bulunabilirsiniz. Bu hususta bir ekspere değer kaybı tespit raporu hazırlatabilir ve süreç boyunca bir avukatla temsil edilebilirsiniz.
Değer Kaybı Tazminat Başvurusu Hakkında Hatalı Bilgi Paylaşan Yazarlar
Yeni Asır’daki “Kaza yapan araca değer parası” başlıklı yazısında (16 Ağustos 2020) Faruk Erdem, değer kaybı tazminatı başvurusuna ilişkin oldukça öz ve yerinde bir yazı hazırlamış. Ancak, yazı içeriğinde hatalı bazı iddialar mevcut. Sıralayacak olursak;
“Burada hiçbir kusuru olmamasına rağmen aracı hasar gören ve değeri düşen vatandaşlar sigorta şirketlerine bunun tazmini için başvurabiliyor.”
Değer kaybı ödemesi için kusurunuzun bulunmamasına gerek yok. Aslî kusurlu olsanız da, karşı taraf araç sürücüsünün talî kusurunun bulunması halinde de, talî kusuru nispetinde sigorta şirketinde değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilirsiniz. Örneğin, trafik kazası tespit tutanağında ya da Tramer kayıtlarında kazanın oluşumunda sizin % 75, karşı taraf aracının ise % 25 kusurlu olduğu tespiti yapıldığını varsayalım. Bu durumda, aracınızda oluşan değer kaybının % 25’inin diğer aracın sigorta şirketi tarafından tazminini talep edebilirsiniz.
“Bu kaybın maddi miktarı belirlendikten sonra önce sigorta şirketine yazılı başvuru yapmak gerekiyor.”
Maddi zararın tutarının kesin şekilde belirlenmesine gerek yoktur. Alacağın tutarı belirlenmeden ya da herhangi bir eksper raporu sunmadan, Genel Şartlar hükümlerinde belirtilen evrakların sunulması halinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu 109/1 maddesi kapsamında kısmî dava şeklinde başvuru yapılabilir.
“Aracın hasarının tespiti sırasında verilen ekspertiz raporların-da değer kaybının da bulunması gerekiyor.”
Araç hasarının tespiti için alınan eksper raporunda değer kaybı tespiti genellikle yer almaz. Sigorta şirketinden değer kaybı tazminatını talep etmek için ekspertiz raporu ibrazı olmazsa olmaz bir şart değildir. Ekspertiz raporu, Genel Şartlar hükümleri çerçevesinde başvuru esnasında sigorta şirketine sunulması elzem belgeler arasında değildir. Ancak, değer kaybı tespitinin bir eksperce yapılması elbette zararın ispatı hususunda fayda sağlar. Sigorta şirketine yapılan başvuru esnasında kendilerince bir eksper ataması yapılarak değer kaybı tutarının tespit ettirilmesi talep edilebilir. Yahut, Sigorta Tahkim Komisyonu ya da Mahkeme başvurusunda değer kaybının alanında uzman bilirkişi tarafından yapılması istenebilir.
“Araç ticari bir araç ise değer kaybıyla birlikte aracın tamir-de kaldığı sürede meydana gelen kayıplar da talep edilebiliyor.”
Trafik Sigortası kaynaklı uyuşmazlıklarda araç ticari ise kazanç kaybı talebi karşılanamıyor.
“Sigorta şirket-leri ekspertiz raporlarıyla durumu tespit ederek değer kaybını ödüyor. Ödemeye yanaşmazlar ya da zorluk çıkartırlarsa bu durumda 2 yıl içinde dava açma hakkı bulunuyor.”
Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar. Dava açma hakkı sigorta şirketinin ödeme yapmayı reddetmesinden 2 yıl içerisinde geçerli değildir. Kazadan itibaren 2 yıllık süre göz önünde bulundurulmalıdır.
“Aracınız değişen parçaları ya da yapılan boya sebebiyle daha düşük değerde satılıyor. Burada hiçbir kusuru olmamasına rağmen aracı hasar gören ve değeri düşen vatandaşlar sigorta şirketlerine bunun tazmini için başvurabiliyor.”
Araçta değişim yerine onarım gerçekleştirilen parçalar için de değer kaybı tazmin talebinde bulunulabiliyor.
“Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün kararı-na göre araç değer kaybı tespitini sigorta ekspertizleri yapabiliyor.”
Ne Hazine Müsteşarlığı ne de Sigortacılık Genel Müdürlüğü kaldı… Hazine Müsteşarlığı Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde ilga edildi. Sigortacılık Genel Müdürlüğü de Hazine Müsteşarlığı bünyesindeki genel müdürlük seviyesindeki yapılanmasından ayrıştırılarak üst kurul formatında “Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu” olarak yapılandırıldı.
Not: Benzer şekilde, karşı tarafın kusuru ile oluşan kaza nedeniyle sürekli iş göremezlik tazminatı, destekten yoksunluk tazminatı gibi başvurular da gerçekleştirilebilir. Ancak bahse konu tazminat talepleri, başka bir yazının konusu olabilir.