Fotoğrafın Lev Nikolayeviç Tolstoy’un Bilinen Son Fotoğrafı Olduğu İddiası Doğru Değil
Dünya edebiyatının en önemli isimlerinden Lev Nikolayeviç Tolstoy’un (9 Eylül 1828 – 20 Kasım 1910) “bir tren garında donarak ölmesinden önce çekilen son fotoğrafı” olduğu iddiasıyla aktarılan görseli ele alacağız (Tolstoy’un tren garında donarak ölmediğini vefat sürecini detaylandırarak aktardığımız yazımıza da göz atabilirsiniz)…
Bahse konu fotoğrafı Tolstoy’un bilinen son fotoğrafı olduğu iddiasıyla aktaran sosyal medya paylaşımlarından örnekler şöyle sunulabilir:
“”Hareket etmezsen zincirlerini fark edemezsin.” Bir tren garında donarak ölen Lev Tolstoy’un bilinen son fotoğrafı.”
“Tolstoy’un bir tren istasyonunda donarak ölmeden önce çekilmiş son fotoğrafı bu. Kont bir baba ve soylu bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş. Düşünmekle, sorgulamakla, arayışla, yazmakla geçen ömrünün son yıllarında “hiç kimse” olmayı başarmış Tolstoy.”
“Bir tren garında donarak ölen, dünya edebiyatının en önemli isimlerinden Tolstoy’un bilinen son fotoğrafı”
Hatta fotoğrafın Tolstoy’un Müslüman olduğu iddiasına yönelik kurgu metinle paylaştığı da görülüyor:
“Hanımı onun Müslüman olmasından rahatsız olmuştu ve sürekli eleştiriyor, sürekli dırdır ediyordu. O da eşine ve kendisini eleştiren arkadaşlarına; ‘Beni bir Müslüman olarak kabul edin, bu iş bitsin’ diyordu. Son günlerde iyice Allah’a bağlanıp Hacca gitmek üzere yola çıkmıştı. Sofya yoluyla Türkiye’ye gelip Eyüp Sultanı ziyaret edecek buradan da Hacca gidecekti. Ömrü vefa etmedi tren garında zatürreye yakalanıp ruhunu Rabbine teslim etti. Allah rahmet eylesin.”
İddia olunanın aksine söz konusu görsel 20 Kasım 1910 tarihinde vefat eden Tolstoy’un son bilinen fotoğrafı değil.
Fotoğrafta Tolstoy, hacca gitmek üzere 1910 yılında İstanbul üzerinden Mekke’ye gitmek üzere de hareket etmemiş.
1886 yılında kaydedilen fotoğrafta Tolstoy, Moskova’dan Yasnaya Polyana’ya doğru yürüyüşü esnasında görüntülenmiş.
1886 yılında 58 yaşında olan Tolstoy, Moskova’dan Tula’daki Yasnaya Polyana’daki malikânesine kadar 200 kilometreden fazla mesafeyi yürümüştü. Bu uzun mesafe yürüyüşü 1888 ve 1889’da da tekrarlamıştı. Bu yürüyüşlerinin motivasyonunu arkadaşına yazdığı bir mektupta “Genelde hayatın lükslerinden kurtulmak ve belki biraz da gerçek hayatın içinde yer almak için yürüyorum.” şeklinde aktarmıştı.
Paul Birukoff’un “The Life of Tolstoy” adlı 1911 basımı kitabında bahse konu görsele “Tolstoy Moskova’dan Yasnaya Polyana’ya doğru yolda” (“Tolstoy on the road from Moscow to Yasnaya Polyana”) açıklamasıyla yer verilmiş (1911. Cassell and Company, Limited. Sf: 91).
Fotoğraf, Gustave Lanson’ın “Histoire Illustrée de la Littérature Française” adlı 1923 basımı kitabında “Tolstoy, Optina Poustine manastırına gidiyor” (“Tolstoi se rendant au couvent d’Optina Poustine”) notuyla aktarılmış (1923. Tome II. Paris. Sf: 384).
1907 yılından bir yayında da fotoğrafın “Tula – Moskova arasında yaya seyahat eden L.N.” notuyla aktarılan çizimine rastlanıyor.
Fotoğraf, Getty Images ve Alamy gibi stok görsel sitelerinde de “Lev Tolstoy Optina Pustin Manastırı yolunda” (“Leo Tolstoy on his way to the Optina Pustin Monastery” açıklamasıyla sunulmuş.
Varsıl bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Tolstoy, girdiği ruhsal bunalımın etkisiyle yaşamın amacını sorgulama ve varlığın manasını anlama çabasıyla (19. yüzyılda Rus Ortodoks Kilisesi’nin en önemli manevi merkezi addedilen) Optina Manastırı’nda bir süre inzivaya çekilmişti.
Aristokrat yaşam tarzını reddedip resmî Hristiyanlık inancını sorgulayan Tolstoy, huzur içinde ölümü karşılayacağı bir yer arayışı için 28 Ekim 1910 gecesi malikânesini terk etmiş ve 10 gün sonra 20 Kasım 1910 tarihinde bir tren istasyonunda vefat etmişti.
Tolstoy
Tolstoy’un bilinen son fotoğrafı 6 Kasım 1910 günü Astapovo’da ölüm döşeğinde kaydedilen aşağıdaki görseldir:
Özetle, paylaşılan 1886 yılından görsel son fotoğrafı değil. Tolstoy’un 1910 yılındaki vefatına değin çekilmiş birçok fotoğrafı mevcut (Türkçe kaynaklar dışında fotoğrafın bu iddiayla yaygın şekilde paylaşılmadığını da not etmekte fayda var).
