“Genç Mustafa Kemal Selanik Tren Garında. 1902” Notuyla Paylaşılan Fotoğraf 1909 Yılı Nisan Ayında Kaydedilmiş
Mustafa Kemal Atatürk’ün Selanik Askeri Rüştiyesi’nde dosyasına “Çok zeki fakat asabi ve fazla samimi olunması imkansız bir genç” notunun düşüldüğü iddiasını aktaran paylaşımlarda Atatürk’ün aşağıdaki fotoğrafının sıklıkla kullanıldığı görülüyor.
Söz konusu fotoğrafın (BPT Tarih ya da Tarihi Merak Ediyoruz gibi) tarih odaklı sosyal medya profillerinde yanlış biçimde “Genç Mustafa Kemal Selanik Tren Garında. 1902” notuyla paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Söz konusu fotoğraf 1902 yılında değil, Mustafa Kemal Atatürk’ün Hareket Ordusu Kurmay Başkanı olarak Selanik’ten İstanbul’a hareketinden önce, Selanik’te Tren Garı’nda 15/16 Nisan 1909 tarihinde kaydedildi.
Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını olan “Fotoğraflarla Atatürk” (2015) adlı eserde (Sf: 15) ve ünlü fotoğrafçı Hanri Benazus’a ait koleksiyonda (Büyük Atatürk Albümü Cilt 2 1929-1935. Bizim Kitaplar. Sf: 19): fotoğrafın 15 / 16 Nisan 1909 tarihinde çekildiği belirtilmektedir.
Selanik’ten İstanbul’a hareket eden Hareket Ordusu Rûmi takvime göre 31 Mart 1325’de, Miladi takvime göre ise 13 Nisan 1909 günü II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’da yönetime karşı gerçekleşen ve 31 Mart Olayı olarak tarihe geçen ayaklanmayı bastırmıştı.
Hareket Ordusu’nda Erkânıharp Kolağası (Kurmay Kıdemli Yüzbaşı) rütbesiyle görev yapan Mustafa Kemal Atatürk’ün Hareket Ordusu Komutanı Hüseyin Hüsnü Paşa ile aynı gün Selanik’te tren garında görüntülendiği fotoğraf şu şekilde:
Yukarıda adı geçen kaynaklarda yine aynı gün Selanik’te Hareket Ordusu İstanbul’a doğru trenle hareket etmeden önce kaydedildiği belirtilerek 1910 yılı Haziran ayında gerçekleşen Erkân-ı Harbiye seyahati için Selanik tren garında kaydedilen fotoğrafın yanlış biçimde kullanıldığı görülüyor.
1. Erkânıharp Kolağası (Kurmay Kıdemli Yüzbaşı) Mustafa Kemal (Atatürk) ile 2. rkânıharp Kolağası (Kurmay Kıdemli Yüzbaşı) İzzettin (Çalışlar) – Haziran 1910 – Selanik Erkân-ı Harbiye seyahati
Sağ başta çantasını kontrol ederken Atatürk’ün görüntülendiği, Hareket Ordusu ile İstanbul’a gelirken 1909 yılı Nisan ayında kaydedildiği sanılan fotoğraf
Prof. Dr. Mesut Uyar‘ın bahsi geçen fotoğraflarla ilgili uyarısıyla yazıyı sonlandıralım:
“Son dönemde #Atatürk fotoğrafları paylaşma yaygınlaştı. Fakat eskiden beri devam eden hatalar paylaşıldıkça perçinlenmekte ve daha kötüsü yeni hatalı teşhisler eklenmektedir. Örneğin aşağıdaki fotoğraf “Atatürk Hareket Ordusu ile İstanbul’a geliyor” diye paylaşılıp duruyor.
Oysa aynı gün aynı tren önünde İzzettin Çalışlar’la çektirdiği fotoğrafın altında hem tarih var (Haziran/Temmuz 1910) hem de kurmay gezisi hatırası ibaresi var. Yani bu iki fotoğrafın Hareket Ordusu ile hiç bir alakası yok
Aynı sorun Atatürk’ün Hareket Ordusu dönemine ait olduğu söylenen fotoğraflarının çoğunda mevcut. Örneğin Hareket Ordusu diye paylaşılan bu toplu fotoğrafta yer alanların bir kısmı Hareket Ordusu’nda görev almadı.
Sonuç olarak Atatürk fotoğrafı paylaşın ama doğru paylaşın. Paylaşmadan önce araştırın. Bu sayede Atatürk hakkında yeni bilgiler de öğrenirsiniz. Lütfen “bilinmeyen” “nadir” sıfatlarıyla hatalı bilgi paylaşmayın. “
* 1909 yılı sonrasında piyade subayların fes yerine kalpak giymeye başladığını da not etmiş olalım.
