Selanik Askeri Rüştiyesi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün Dosyasına ”Çok Zeki Fakat Asabi ve Fazla Samimi Olunması İmkansız Bir Genç” Notunun Düşüldüğü İddiası
Mustafa Kemal Atatürk’ün Selanik Askeri Rüştiyesi’nde dosyasına “Çok zeki fakat asabi ve fazla samimi olunması imkansız bir genç” notunun düşüldüğü iddiası aslında H.C.Armstrong’un tartışmalı kitabı Bozkurt’ta yer verdiği kendi kurgusu
Mustafa Kemal Atatürk’ün Hareket Ordusu Kurmay Başkanı olarak Selanik’ten İstanbul’a hareketinden önce, Selanik’te Tren Garı’nda 15/16 Nisan 1909 tarihinde kaydedilen fotoğrafının sosyal medya platformlarında yaygın şekilde “Selanik Askeri Rüştiyesi’nde Mustafa Kemal’in dosyasına düşülen not: ‘Çok zeki fakat asabi ve fazla samimi olunması imkansız bir genç..’” ifadeleriyle paylaşıldığı görülüyor.
Hatalı aktarım içeren paylaşımlar şöyle örneklenebilir:
Selanik Askeri Rüştiyesi’nde Mustafa Kemal’in dosyasına düşülen not:
— alın bu bilgiyi napıyorsanız yapın (@ortambilgileri) March 22, 2022
Mustafa Kemal Atatürk’ün Selanik Askeri Rüştiyesi’ndeki dosyasına ”zeki fakat asabi ve samimi olunması imkansız bir genç” notunun düşüldüğü iddiasının kaynağı Harold Courtenay Armstrong’un Türkçemize “Bozkurt” olarak çevrilen, “Grey Wolf, Mustafa Kemal, An Intimate Study of a Dictator” adlı kitabıdır.
H. C. Armstrong’un Bozkurt (Kemal Atatürk’ün Yaşamı) adlı kitabından ilgili bölüm şu şekildedir (1996. Çev: Gül Çağalı Güven. Arba Yayınları. İstanbul. Sf: 7):
“On yedisinde Askeri Rüşdiye’yi başarıyle bitirdi ve Manastır’daki Askeri İdadi’ye gönderildi.
…
Tatillerinde Selanik’e dönüyor, fakat annesinin evinden olabildiğince uzak duruyordu. Annesi Rodoslu hali vakti yerinde bir tüccarla evlenmişti. Mustafa Kemal bu evliliğe karşı olduğunu çok kaba bir dille annesine söylediğinde aralarında büyük bir tartışma çıkmıştı. Bundan sönra da üvey babasını tanımayı ve onunla görüşmeyi reddetmişti.
Selanik’deyken zamanının çoğunu ona Fransızca öğreten bir Dominiken keşişiyle geçiriyordu. O sıralar kendisi gibi Makedonyalı (Ohrili) hoş ve utangaç bir genç olan fethi’yle arkadaşlık kurmuştu. Fethi* , Fransızca’yı gayet iyi biliyordu. Ele geçirebildikleri tüm devrimci literatürü birlikte, hırsla ve çabucak okudular. Bunlar Voltaire, Rousseau , tüm Fransız yazarları ve Hobbes’un ekonomi politiği ile John Stuart Mill’in yapıtlarıydı. Hepsi de yasaklanmış yayınlardı. Bunlarla yakalanmaları hapse girmeleri anlamına gelecekti. Bu tehlike, bunları okumayı daha da keyifli hale getiriyordu.
Mustafa Kemal, hitabet sanatı alıştumaları yapıyor, diğer askeri öğrencilere tumturaklı söylevler veriyordu. Bu söylevler Türkiye’nin, onların Türkiye’sinin yabancıların pençesinden ve Padişah’ın kokuşmuşluğundan kurtarılması gereğini dile getirmekteydi. Özgürlük üzerine makaleler ve denemeler kaleme alıyor, uzun ve ateşli şiirler yazıyordu.
Derslerinde Manastır’da Selanik Askeri Rüşdiyesi’nde olduğu kadar başarılıydı. Dosyasına “Zeki fakat asabi ve samimi olunması imkansız bir genç” şeklinde bir not düşülmüştü. İstanbul’daki Genel Kurmay Okulu ‘na (Harbiye) seçildiği resmi gazetede asteğmen oluşuyle birlikte duyuruldu ve oraya gönderildi.”
Bahsi geçen kitaptaki ilgili kısımda Atatürk’ün Manastır’daki Askeri İdadisi’nde Selanik Askerî Rüşdiyesi’ndeki kadar başarılı olduğunun aktarıldığı, “Derslerinde Manastır’da Selanik Askeri Rüşdiyesi’nde olduğu kadar başarılıydı. Dosyasına ‘Zeki fakat asabi ve samimi olunması imkansız bir genç’ şeklinde bir not düşülmüştü.” cümlesiyle Manastır’daki Askeri İdadisi’nin kastedildiği, Selanik Askerî Rüşdiyesi’ndeki dosyasıyla ilgili bir atıfta bulunulmadığı anlaşılıyor.
Atatürk’ün yaşamını ele alan güvenilir kaynaklarda bu yönde bir dosya kaydının izine rastlanamıyor.
Atatürk’ün kişiliği ve hayatı hakkında birçok asılsız iddiaya ve temeli olmayan skandal söylemlere yer veren kitabın muteber bir kaynak addedilemeyeceği kanaatindeyiz.
H.C. Armstrong, kitabında aktardığı bilgilerin kaynağının Mustafa Kemal’in kendi ifadesi, belgesel ya da sözel kaynaklar olduğunu, kullandığı çeviri kelimeleri seçerken inisiyatif kullandığını belirtmiştir.
