Rusya’nın İşgaline Karşı Ukrayna Ordusunda Görev Yaparken 3 Uzvunu Kaybeden Askerin Fotoğrafının Yapay Zekâ İle Hazırlandığı İddiası Doğru Değil
2 ayağını ve bir kolunu Rusya’ya karşı savaşta kaybeden Ukraynalı asker için yardım kampanyası düzenleyen kuruluş, fotoğrafın gerçek olduğunu doğruladı ve fotoğraftaki el hareketinin Nazi selamı olmadığını aktardı.
Rusya’nın işgali altındaki Ukrayna’da orduda görev yaparken 3 uzvunu da kaybeden bir askerin görüntülendiği fotoğraf sosyal medyada ilgi çekmesiyle birlikte yanlış yorumlandı.
“Savaşta 3 uzvunu kaybeden Ukraynalı asker.” ifadesiyle yaygın şekilde paylaşılan fotoğraf şöyle:
Ampute askerin eliyle yaptığı işaret ülkemizden sosyal medya kullanıcıları tarafından Nazi selamı olarak yorumlandı.
Bu yöndeki paylaşım örnekleri şöyle sunulabilir:
Vasili Çuykov (@Vasili_Cuykov1): “Hâlâ daha Nazi selamı veriyor. … koyduğumun katırı seni, aldın mı üstün ırk ideolojisini?”
Gazeteci Nevşin Mengü ise Ukrayna’da devam eden savaşta 2 ayağını ve sol kolunu kaybeden askerin fotoğrafına yapılan “Ulan zigon sehpa gibi olmuşsun, hala hareketlere bak ya” yorumuna “Ben sizin vicdanınıza s…yım. Utanmaz arlanmazlar” sözleriyle tepki gösterdi.
Mengü, daha sonra bu paylaşımını silerek, fotoğrafın Rus dezenformasyon operasyonunun bir parçası olduğunu ima edip yapay zekâ ile oluşturulmuş olabileceğini belirten paylaşımı alıntıladı.
nevsin mengu (@nevsinmengu): “Resmi paylaşırken aklıma Nazi selamı meselesi hiç gelmedi açıkçası. Sadece bir uzvu kalmış birinin bu durumu vurgulamak için kolunu kaldırdığını düşündüm. Bu durumla dalga geçilmesi vicdansızlığına dikkat çekmek istedim. Çağın Eroğlu’na dikkatli incelemesi teşekkür ediyorum. Rus dezenformasyon operasyonunu ise beslememek için söz konusu tweetimi kaldırıyorum”
Resmi paylaşırken aklıma Nazi selamı meselesi hiç gelmedi açıkçası. Sadece bir uzvu kalmış birinin bu durumu vurgulamak için kolunu kaldırdığını düşündüm. Bu durumla dalga geçilmesi vicdansızlığına dikkat çekmek istedim. Çağın Eroğlu’na dikkatli incelemesi teşekkür ediyorum. Rus… https://t.co/2wt5pYHynu
Nevşin Mengü’nün alıntıladığı, görselin yapay zekâ ile hazırlanmış olabileceği şüphesini dile getiren paylaşım şöyleydi:
çağın t. eroğlu (@eroglucagint): “‘Nazi selamı veren 3 uzvunu kaybetmiş Ukrayrna askeri’ fotoğrafına ilginç bir şekilde sadece Türkiye sosyal medyasında rastladım. Sadece merakımdan, kimmiş neciymiş diye araştırayım derken, İngilizce hiçbir haber kaynağında bırakın böyle bir görselle, bir haberle dahi karşılaşmadım. Reverse search’te de tabii ki bir şey çıkmadı. Resim belli ki AI generated. Reddit’te 9 saat önce (Türkiye circle’ında dolaştıktan çok sonra) paylaşılmış ilk İngilizce post. Birkaç kişi tabii ki atlamış, ancak AI generated olduğu yönündeki iddialar oldukça ikna edici; 1- https://reddit.com/r/UkraineRussiaReport/comments/1bdcc5z/ua_pov_ua_war_veteran_doing_nazi_salute_at_a/?xpromo_edp=enabled… 2- Fotoğrafıyla oynanan adamın (asker mi onu dahi bilmiyoruz) hikayesi: https://youtube.com/watch?app=desktop&v=MDd7ato6LV8… 3- Fotoğrafın kaynağı olarak telegramdaki bir “shitpost” kanalı gösteriliyor (güvenlik gerekçesiyle link paylaşmıyorum) Şimdi eğer AI generated olduğu konusunda ikna olduysanız büyük resme dikkatinizi çekmek istiyorum. Ukrayna askerlerinin Nazi iltisakı tipik bir Rus bilgi operasyonu. Bu düşünce Türkiye’ye has da değil, dünyada pek çok takipçisi var. İşin garip tarafı, özellikle @nevsinmengu ‘nun paylaşımına gelen eleştiri/hakaretlerin otantikliği. Yani fotoğrafı sanki kendi çekmiş gibi savunan, yapılan sağduyu çağrılarını eleştiren insanlar gerçek. Ancak manipüle ediliyorlar. İçinde bulunduğumuz çağı iyi tanımak gerekiyor. Otantik anlatı ile yapay bilgi operasyonu arasındaki çizgi tarihte hiç olmadığı kadar bulanık. Dolayısıyla Twitter üzerinden bırakın bir politik pozisyon oluşturmayı, bir Twit beğenirken bile manipüle edilebildiğinizi fark etmeniz gerekiyor.”
Aynı şüphe farklı sosyal medya kullanıcıları tarafından da dile getirildi.
Bu yönde bir örnek:
Luke’s Encyclopedia (@lukesency): “Yapay zeka ile üretilmiş bu görsel Türk medyasında gereksiz fazla yer buldu. Bunda kaynağını araştırmadan her şeyi fütursuzca çalan Türk sayfalarına inanan kitleler de büyük rol oynadı. Protez bacak hatalı, üniforma zaten facia. Sol kolun olduğu bölgedeki peç kısmı hatalı, sağ kalp hizasındaki peç yeri hatalı, böyle desen zaten yok. Üstelik olası bir AZOV gazisi her yerini AZOV peçleri ve armalarıyla dolduracağını da unutmayınız. İşte alın size yapay zeka ile psikolojik harp.”
Ancak sanılanın aksine paylaşılan görsel yapay zekâ ürünü değil.
Fotoğrafta görülen Rusya’nın işgaline karşı orduda görev yaparken uzuvlarını kaybeden askerin adı “Roman Tsymbalyuk” (“Роман Цимбалюк”).
Roman Tsymbalyuk’un bu fotoğrafı, protez tedavisi için düzenlenen yardım kampanyası için çekilmiş.
“Nazi selamı veren 3 uzvunu kaybeden Ukrayna askeri”ne ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görselin 11 Mart 2023 günü Rusya’dan troll Telegram kanallarından yayıldığı anlaşılıyor.
Görüntünün kaynağını taradığımızda ise Ukrayna ordusunda görev yaparken uzuvlarını kaybeden askerler için bağış kampanyaları düzenleyen ABD merkezli Protez Foundation adlı sivil toplum kuruluşu çıkıyor.
Protez Vakfı’nın sosyal medya hesapları ve Youtube kanalı incelendiğinde 3 uzvunu savaşta kaybeden askerin farklı görüntüleriyle karşılaşıyoruz.
Roman Tsymbalyuk’un tedavi aldığı andan da görüntüler paylaşılmış.
Adı geçen Ukraynalı asker hakkında açılan yardım kampanyasında şu tanıtım metni kullanılmış:
“Khmelnytskyi’den Roman Tsymbalyuk, iki küçük çocuk babası. Alt uzuvları ve bir üst uzuvları kaybına yol açan ciddi yaralanmalar yaşadı, ancak yaşama ve iyimserliğini kaybetmedi. Barış zamanında Roma araba tamircisi olarak çalıştı. Bir baba olarak çocuklarıyla futbol oynamayı ve resim yapmayı çok severdi. Şu anda toplam maliyeti 62.000$ olan karmaşık protez tedavisine ihtiyacı var. (Roman videoda gördüğünüz gösteri protezlerini kullanıyor. )”
Protez Vakfı’nın benzer şekilde Ukraynalı yaralı birçok askerin tedavisi için yardım kampanyası düzenlediği görülüyor.
Adı geçen STK’nın bağış kampanyası düzenlediği farklı Ukraynalı ampute askerlere ait benzer fotoğrafların paylaşıldığı görülüyor.
Görüntünün gerçek olup olmadığı hakkında bilgi talebinde bulunmak üzere Protez Vakfı ile temasa geçtik.
Vakıf yetkilisi tarafımıza verdiği yanıtta fotoğrafın gerçek olduğunu doğruladı ve Rusya ile savaşta uzuvlarını kaybeden askerin el hareketinin Nazi selamı olmadığını aktardı.
Aldığımız yanıt ve Türkçemize çevirisi şu şekilde:
“I also attached photos from the same photo session. Protez Foundation does not endorse or support any political, extremist or terrorist organizations including but not limited to nationalists (nazi), supremacists, terrorists, etc. Certainly Roman, or any other Ukrainians we know are not Nazi.”
“Aynı fotoğraf oturumundan fotoğraflar da ekledim. Protez Vakfı, milliyetçiler (Nazi), üstünlükçüler, teröristler vb. dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere hiçbir siyasi, aşırılıkçı veya terör örgütünü onaylamaz veya desteklemez. Kesinlikle Roman veya bildiğimiz diğer Ukraynalılar Nazi değildir.”
“In short – those news are fake and fabricated. Of course it’s NOT a Nazi salute . Moreover, he is not even from Azov, even though it’s irrelevant. So the information you found about him doing a nazi salute is false and you will get a more formal response from Roman himself soon. He is having trouble balancing on his new prosthetics and raising his hand to simply balance …nothing less or nothing more. Please find a picture of Roman doing an actual salute during the photo session.”
“Kısacası bu haberler yalan ve uydurmadır. Tabii ki bu bir Nazi selamı değil. Üstelik alakasız olmasına rağmen Azak’tan bile değil. Yani onun nazi selamı verdiğine dair bulduğunuz bilgi yanlış ve yakında Roman’ın kendisinden daha resmi bir yanıt alacaksınız. Yeni protezi üzerinde dengede kalmakta zorlanıyor ve sadece dengelemek için elini kaldırıyor… ne eksik ne fazla. Lütfen fotoğraf çekimi sırasında Roman’ın gerçek bir selam verirken çekilmiş bir fotoğrafını bulun.”
Tarafımıza iletilen Rusya’nın işgaline karşı Ukrayna ordusunda görev yaparken ayaklarını ve bir kolunu kaybeden askerin aynı çekimde kaydedilen diğer fotoğrafları şu şekilde:
Roman Tsymbalyuk adlı Ukraynalı asker fotoğrafı hakkındaki iddialar ile ilgili paylaştığı yanıtta Azov Taburlarında görev almadığını, Nazi olmadığını, tek kolunu kaldırdığı fotoğraf nedeniyle faşist olarak suçlanmasının Rusların dezenformasyon çabası olduğunu, faşist olmadığını belirtti.
Roman Tsymbalyuk adlı Ukraynalı asker fotoğrafı hakkındaki iddialar ile ilgili paylaştığı yanıtta Azov Taburlarında görev almadığını, Nazi olmadığını, tek kolunu kaldırdığı fotoğraf nedeniyle faşist olarak suçlanmasının Rusların dezenformasyon çabası olduğunu, faşist olmadığını… pic.twitter.com/M5ef7mBiFe
