Mısır’ın Eski Devlet Başkanı Enver Sedat’a Atfedilen “Nasır İle Ben Mısır’ın Son İki Firavunuyuz” Sözü
Enver Sedat’ın söylediği iddia edilen “Nasır ile ben Mısır’ın son iki firavunuyuz” sözünün anlamı aslında ülkemizde algılandığı şekilde değil. Bu sözdeki firavun unvanı ülkemizdeki olumsuz karşılığıyla kullanılmamıştır. Ayrıca, bu sözün kaynağı olduğu belirtilen Enver Sedat’ın eşi Cihan Sedat tarafından reddedildiği ve yalanlandığı ifade edilmektedir.
5 Kasım 1970 tarihinde Mısır Devlet Başkanlığı görevini üstlenen Muhammed Enver Sedat (محمد أنور السادات – Anwar el-Sadat), 6 Ekim 1981 tarihinde Halid el-İslâmbûlî’nin başını çektiği Mısır İslâmi Cihad isimli radikal İslamcı örgüt tarafından düzenlenen bombalı ve silahlı saldırı sonunda öldürülmüştü. Enver Sedat, Yom Kipur Savaşı olarak da bilinen 1973 Arap-İsrail Savaşı’nın ardından 19 Kasım 1977 tarihinde gerçekleştirdiği İsrail ziyaretinin ardından Mısır’ın eski tutumunu köklü şekilde değiştirerek İsrail ve batı dünyası ile ılımlı ilişkiler yürütmeye başlamıştı. İsrail’le 17 Eylül 1978 tarihinde Camp David Antlaşması’nı imzalayarak Mısır’ın İsrail’i tanımasını ve İsrail’e karşı mücadelelerinde Filistinlilere yardım sunmamasını taahhüt etmesiyle birlikte İslâm coğrafyasının tepkilerini üzerine çekmişti.
Enver Sedat’ın “Nasır İle Ben Mısır’ın Son İki Firavunuyuz” dediği iddiası ise tam olarak doğruyu yansıtmamaktadır.
Muriel Mirak-Weissbach’ın “Madmen at the Helm: Pathology and Politics in the Arab Spring” adlı kitabı ile Joseph Finklestone ve Joseph Finklestone Obe’nin “Anwar Sadat: Visionary Who Dared” adlı kitabında (sf. 166) Enver Sedat’ın Mohamed Heikal’a “Nasır ve ben Mısır’ın son 2 büyük firavunuyuz” (“Gamal (Nasser) and I are the two last great pharaohs of Egypt“) dediği belirtilir. Enver Sedat’ın Camp David Antlaşması’nda ara buluculuk rolünü üstlenen ABD Başkanı Jimmy Carter’a kendisini sadece Cemal Absunnasır’ın halefi olarak değil, II. Ramses’in halefi olarak da görmesi gerektiğini söylediği aktarılmaktadır. Mohammed Heikal’a göre Enver Sedat kendini Mısır Firavun’u Ramses ile kıyaslarken ciddi de değildir; mizahi bir yaklaşımı olduğu da düşünülmektedir.
Türkçe kaynaklarda ise Enver Sedat’ın “Nasır İle Ben Mısır’ın Son İki Firavunuyuz” dediğinin eşi Cihan Sedat (جيهان السادات – Jehan Sadat) tarafından aktarıldığı iddia edilmektedir. Ayrıca, Cihan Sedat’ın daha sonra eşi Enver Sedat’a atfedilen bu sözü reddettiği ve yalanladığı ifade edilmektedir.
Enver Sedat İçin Firavun Yakıştırması Farklı Açılardan Yapılmıştı
Yaşadığı dönemde ve vefatının ardından Enver Sedat için “Firavun” unvanını kullananlar olmuştu. Hatta, Halid el-İslâmbûlî’nin suikast saldırısı esnasında “Firavun’a Ölüm” şeklinde bağırdığı belirtilmektedir. Mustafa Özcan’ın da değindiği üzere, daha sonra Cihan Sedat bu yöndeki sözlerini reddetse dahi menfi tarzdaki yakıştırma geniş kesimler tarafından kabul görmüş ve benimsenmiştir.
Öte yandan, Enver Sedat’ın Mısır’ın son modern firavunu olduğu iddiasıyla firavun sıfatı kendisine bazı kesimlerce olumlu anlamda yakıştırılmaktadır. Bir sonraki bölümde de açıklanacağı üzere, Mısır’da firavun unvanı ülkemizdekiyle aynı anlamda çağrışım yapmamaktadır.
Mısırlı Yöneticilere Verilen Bir Lâkap Olan “Firavun”, Mısır’da Benimsenen Bir Unvan
Enver Sedat’a izafe edilen “Nasır ve Sedat Mısır‘ın son iki firavunuydu” minvalindeki sözde geçen “firavun unvanı İslami bir tonda veya kavram bağlamında değil; Mısır‘ın yerli yöneticileri anlamındadır.
Not etmek gerekir ki firavun unvanı ya da sıfatına yaklaşım Mısır ve Türkiye’de aynı şekilde değil. “Eski Mısır hükümdarlarına verilen unvan” anlamına gelen “firavun” deyimi ülkemizde zalim hükümdar anlamında kullanılsa da kimi Mısırlılar tarafından severek benimsenmektedir. Diğer bir deyişle, bazıları tarafından firavun unvanı “kaan”, “hakan”, “padişah”, “sultan”, “şah” unvanları gibi addedilerek beğeniyle kullanılmaktadır. Bu konudaki bilindik bir örnek, Mısır Milli Futbol Takımı’nın takma adının “Firavunlar” (The Pharaohs – Feraine) olmasıdır.
Enver Sedat’a Atfedilen “Nasır İle Ben Mısır’ın Son İki Firavunuyuz” Sözüne Dair Hatalar
Selahaddin Çakırgil Star Gazetesi’nde yayınlanan “Yıkılsın bu rejimler de.. Yerine neyi koyacağımızın hazırlığı yok ise..” başlıklı 31 Ocak 2011 tarihli yazısında Enver Sedat’a atfedilen sözün aslını tahrif ederek aktarmış:
"Ve arkasından da, kendisini "Ben Mısır"ın yeni firavunuyum, ikinci Ramses"im" diyen Enver Sedat, Ekim-1981"de, Tğm. Khâlid İstanbulî tarafından, Ekim-1973"deki Ramazan Savaşı zaferinin askerî törenleri sırasında öldürüldü.."
Enver Sedat’ın söylediği iddia edilen söz aynı manaya gelebilecek olsa da “Ben Mısır”ın yeni firavunuyum, ikinci Ramses”im” değil “Nasır İle Ben Mısır’ın Son İki Firavunuyuz” şeklindedir.