Joseph Goebbels’in “Kültür Sözünü Duyunca Elim Tabancama Gidiyor” Sözünün Sahibi Olduğu İddiası Asılsız
Anılan İfade Hanns Johst’un Schlageter Adlı Oyunundan Bir Replik
Nazilerin kültür düşmanlığını simgeleyen “kültür sözünü duyunca elim tabancama gidiyor” sözünün Nazi Almanyasının lideri Adolf Hitler’in yakın arkadaşı, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi kurucularından, 1933-1945 yılları arasında Nazi Almanyasının Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı görevini üstlenen Joseph Goebbels’e (1897-1945) iddia edilmektedir. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin liderlerinden ve Schutzstaffel (SS) adlı birliklerin başkomutanlığını üstlenen Heinrich Himmler (1900-1945) ve hava kuvvetleri komutanı Hermann Göring (1893-1946) de bu sözün kendisine atfedildiği isimler arasında yer almaktadır.
Anılan vecize, “kültür sözünü duyduğum anda Browningime uzanırım“, “kültür sözcüğünü duyduğum anda Browningimin emniyetini açarım” ya da kültür lâfı duyduğum anda tabancamın emniyetini açarım” şeklinde de dile getirilmektedir.
Ancak Hitler’in propaganda bakanı Goebbels’e atfedilen bu söz aslında Nazilere yakın oyun yazarı Hanns Johst’a aittir. Hanns Johst, Schlageter adlı oyununda bu repliğe yer verilmiştir.
Anılan vecize, Hitler’in 44. doğum günü olan 20 Nisan 1933 tarihinde sergilenen Schlageter adlı oyunda 1. perde 1. sahnede “kültür sözünü duyduğumda Browningimin emniyetini açarım!” (“wenn ich Kultur höre … entsichere ich meinen Browning!“) şeklinde geçmiştir.
Tanıl Bora, Birikim’deki “Kültürel Hegemonya” başlıklı yazısında bu sözün Goebbels’e değil, Hanns Johst’a ait olduğunu şöyle aktarmıştı:
““Kültür lâfı duyduğum anda tabancamın emniyetini açarım.” Nazi ulularına –kâh Goebbels’e, kâh Göring’e– atfedilen bir sözdür bu. Aslı, Nazilere yakın bir koyu milliyetçi oyun yazarı olan Hanns Johst’a ait. Johst’un Schlageter adlı oyununda geçer.Schlageter, I. Dünya Savaşı sonrasında bir süre Fransa kontrolünde bulunan Ruhr bölgesinde gerçekleştirdiği sabotaj eylemlerinden ötürü yargılanıp ölüme mahkûm edilmiş bir milisin adıdır. Schlageter, oyunun birinci perdesinde eder bu sözü: “Kültür lâfı duyduğum anda tabancamın emniyetini açarım.” Çünkü, “kültür”, düşman-Fransızların “propagandasını” temsil ediyordur. Schlageter, Fransız Devrimi’nin “eşitlik, özgürlük, kardeşlik” ve cumhuriyet ideallerinin riyakârlığına dair bir tirat atar. Fransızlar, bu “yüksek değerler” ve onun etrafına örülü bir “kültür” adına eziyorlardır Almanlığı.
“Kültür lâfı duyduğum anda tabancamın emniyetini açarım.” Bu söz, yüzeysel yorumuyla, Nazilerin “kültür düşmanlığının” ikrarı sayılmıştır.”
Tanıl Bora’nın Kültürel Hegemonya başlıklı yazısı
Kültür karşıtı bahse konu vecizenin Fransızların “kültür” üzerinden kurdukları hegemonyaya karşı dile getirildiği belirtilmektedir.
Joseph Goebbels
“Kültür Sözünü Duyunca Elim Tabancama Gider” Sözünün Sahibini Karıştıran Yazarlar
Ayşe Arman’ın “Hepimiz Türkiye’yiz: Hayatı birbirimize cehennem etmenin âlemi yok!” başlıklı 20 Eylül 2017 tarihli yazısında yayımlanan demeciyle Zülfü Livaneli
Haberdurus.com’daki “Kültürel İktidar” başlıklı 7 Aralık 2020 tarihli yazısıyla Faysal Mahmutoğlu
Haberhabere.com’daki “Utanç mı? Övünç mü?” başlıklı 21 Eylül 2017 tarihli yazısıyla Neşe Doster
