"Mavi Ay" Hakkındaki İddialar

Mavi Ay ya da Mavi Dolunay, Ay’ın Mavi Renkte Görüldüğü Durumu Tanımlamaz

Mavi Ay Deprem Habercisi Değil

Türkçe çevirisi Mavi Ay olan “bir aylık zaman diliminde ikinci kez dolunay gözlenmesi” olayının, mavi renk ile ismi dışında hiçbir bağlantısı yoktur. Mavi Ay esnasında, Ay mavi renkte değil; her zamanki renklerinde gözlenmektedir. Ortalama her 2,5 yılda bir gözlemlenen Mavi Ay sadece bir tanımlamadır.

Bir aç içerisinde görülen ilave dolunayın Mavi Dolunay ya da Mavi Ay olarak isimlendirilmesi hem Ay’ın ilgili safhada mavi renge bürüneceği yönünde yanlış algı oluşturdu hem de Ege’de meydana gelen depremle birlikte Mavi Ay hatalı şekilde depremle ilişkilendirildi.

Bugün, her 2,5 yılda bir meydana gelen bu durum hakkında öne sürülen bu yanlış iddiayı aktarıp Mavi Ay olayının ne olduğundan ve hakkındaki “mavi renkte gözlendiği” iddiasından bahsedeceğiz.

Bulutsuz bir günde akşam saatlerinde gökyüzüne bakmak suretiyle basitçe gözlemlenebildiğinden mütevellit, Ay’ın farklı bir renk alacağı iddiası, gündeme geldiği her seferde kamuoyunun dikkatini fazlasıyla çekmişti:

“31 Temmuz Cuma günü ay masmavi olacak. Yüzyıl içinde 5 kez oluşan Mavi Ay, en son Ağustos 2012’de görülmüştü.”

“76 yıl sonra ilk defa dünyanın her yerinden görülebilecek olan Mavi Dolunay başladı”

Mavi Ay olayının gözlendiği 31 Ekim 2020 tarihinde, İzmir’de büyük yıkıma yol açan bir deprem gerçekleştiğinden dolayı, deprem ile Mavi Ay arasında bağlantı olduğunu öne sürenler olmuştu:

“Mavi ay çıkmış ve mavi ay çıkınca genellikle deprem olur diyorlar diken üstünde oturuyormuş gibi hissediyorum.”

Deprem ile Mavi Ay’ın ilişkili olduğu iddialarına kimi basın yayın kuruluşları da yer vermişti. Bu medya kuruluşlarının, bilimsel bilgiler ile açıklanan iki doğa olayının bağlantısı hakkında, bir fizikçiye, jeologa ya da astronoma değil de astrologa danışmaları da, amaçlarının okurlarına hakikati sunmaktan ziyade, ilgi çekerek “tık almak” olduğuna delalet ediyor.

31 Ağustos 2023 günü görülen Mavi Ay’ın ardından TRT Haber Ay’ın renginin 1 dakikada griden maviye döndüğünü ileri süren bir haber geçti:

Antalya’da Ay’ın rengi, 1 dakikada griden maviye dönüştü

Ay’ın dünyaya en yakın konumda olduğu ve normalden daha parlak gözlendiği ‘Mavi Ay’ gökyüzünde zirveye ulaşarak, en parlak ve büyük haliyle gözlendi.

Mavi Ay Nedir?

Ay’ın, bir mevsimde dört kere dolunay şeklinde gözlenmesine Mavi Ay denilmektedir; ancak 1940 sonrası dönemde, bir aylık zaman dilimi içerisinde iki kere dolunayın gözlendiği durumlar için de Mavi Ay kavramı kullanılmaya başlanmıştır ve bu ikinci dolunaya Mavi Ay adı verilmektedir.

Mavi ay, aynı takvim ayında ikinci kez gerçekleşen dolunay olarak tanımlanan bir gök olayıdır. Bir takvim yılı 365,25 gün sürer, ancak ay yılı 365,24 gün sürer. Bu nedenle, takvim yılı içinde 12,37 ay yılı vardır. Bu fazladan 0,37 ay yılı, iki ayı birleştirerek bir yıl içinde 13 dolunay oluşmasına neden olur. Bu 13. dolunaya “mavi ay” denir.

Mavi ay, aslında mavi renkte değildir. Ay’ın rengi, Dünya’nın atmosferindeki toz ve gazların dağılımına bağlıdır. Mavi ay, normal bir dolunaydan daha parlak ve daha büyük görünebilir, ancak bu, renginden kaynaklanmaz.

Mavi ay, nadir görülen bir gök olayıdır. Her iki ila üç yılda bir görülür.

Mavi ay, bazı kültürlerde ve mitolojilerde özel bir öneme sahiptir. Örneğin, bazı kültürlerde mavi ay, şans veya uğursuzluk işareti olarak kabul edilir. Ayrıca, bazı mitolojilerde mavi ay, kötü ruhların dışarı çıktığı zaman olarak görülür.

Örnek verecek olursak, 2 Ekim 2020’de Ay, dolunay şeklinde gözlenmişti, daha sonra 31 Ekim 2020 tarihinde Ay, bir kez daha dolunay olarak karşımıza çıkınca buna “Mavi Ay” demiştik.

Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), internet sitesinde Mavi Ay konusuna dair yaptığı açıklamalarda, orman yangınları ve yanardağ patlamalarının atmosferde bir filtre görevi görerek, Ay’ın mavi renkte görünmesine sebebiyet verebileceklerini; ancak Mavi Ay olarak bilinen olayın, Ay’ın mavi renk alması ile alakası olmadığını aktarmıştı.

NASA Astrofizikçisi Dr. Umut Yıldız da kişisel Twitter hesabı üzerinden konuya dair aşağıdaki açıklamayı yapmıştı:

“Mavi ay” sadece bir ay içinde iki kez dolunay görünmesi durumuna verilen addır. Dolunayın ilki 1-2 Ekim’de görünmüştü, diğeri de bu gece 31 Ekim’de görünecek. Ayın hareketinde vs hiçbir anormal durum yoktur, rengi de aynı renktir, deprem ile de kesinlikle alakası yoktur.

2023 yılı Ağustos ayı sonunda Ay’ın renginin maviye döndüğü iddiaları yeniden dolaşıma girince Yıldız, yeniden şu açıklamayı yapmak zorunda kaldı:

“‘Mavi ay’ sadece bir ay içinde iki kez dolunay görünmesi durumuna verilen addır. Ay’ın Dünya çevresinde synodic hareketi 29.5 gündür. Dolunayın ilki ay başında, diğeri de ay sonunda görünebildiği zamanlara denk gelebilirsiniz. Olur böyle şeyler, hayat işte. Yani Ayın hareketinde vs hiçbir anormal durum yoktur, rengi de aynı renktir, deprem ile de kesinlikle alakası yoktur. #maviay”

Özetle, Türkçe çevirisi Mavi Ay olan “bir aylık zaman diliminde ikinci kez dolunay gözlenmesi” olayının, mavi renk ile ismi dışında hiçbir bağlantısı yoktur. Mavi Ay esnasında, Ay mavi renkte değil; her zamanki renklerinde gözlenmektedir. Ortalama her 2,5 yılda bir gözlemlenen Mavi Ay sadece bir tanımlamadır.

Ay’ın belirli durumlarda mavi gibi olağan renklerinin dışındaki renklerde gözlendiği bilinse de bu, Ay yüzeyinden kaynaklı değildir; yanardağ patlamaları gibi farklı olaylar sonucu atmosfere yükselen toz bulutları ve benzeri faktörlerin, bu mavi rengi verebildiği bilinmektedir. Ancak bunun Mavi Ay ve dolunay ile bir bağlantısı yoktur, herhangi bir zamanda gerçekleşebilmektedir.