IMF’nin Kredi Sunduğu Afrika Ülkelere Zorunlu Aşı ve Biyometrik Çip Takma Zorunluluğu Getirdiği İddiası Asılsız
IMF’nin koronavirüs salgınından olumsuz etkilenen Afrika kıtasından 25 ülkeye sunduğu kredi paketi karşılığında aşı projesine katılma, elektrik alt yapısını güçlendirme ve her köyden iki çocuğa çip takılması şartlarını koştuğu iddiası doğru değil.
IMF, görev alanı itibarıyla, başlıca olarak makroekonomik olaylara odaklanmış bulunmaktadır. Haliyle sunduğu kredilere yönelik talep edilen koşulsallıklar da ekonomik temellidir. Fon’un kredi sunduğu ülkelerden talep ettiği koşullar arasında çip takılması, aşı yapılması ya da köylere elektrik bağlatılması gibi hususlar yer almamaktadır.
IMF Afrika’dan 25 ülkeye kredi değil, hibe sağlamıştır. Düşük gelirli ve kırılgan ekonomiye sahip ülkelerin IMF’ye olan anapara ve faiz ödeme yükümlülükleri donör ülkelerin katkılarıyla 500 milyon dolar tutarında hafifletilmiştir. Borç yükümlülüğü azaltma işlemine yönelik herhangi bir ön koşul şart koşulmamıştır. Borç hafifletilmesi işlemi tek taraflı irade beyanına dayalı bir hibedir, IMF’nin diğer kredi anlaşmaları gibi koşulsallıklar üzerinde karşılıklı uzlaşı gerektiren bir kredi mekanizması değildir.
Kaldı ki, IMF’nin diğer üye ülkelerce finanse edilen hibesinden sadece Afrika’dan değil diğer kıtalardan da ülkeler yararlanmıştır.
Uluslararası Para Fonu’nun (International Monetary Fund – IMF / Fon) koronavirüs salgını sonrasında sunduğu finansman desteği de yanlış bilgi salgınından payını aldı.
Daha önce Türkiye’nin ilk koronavirüs vakasının açıklanmasında IMF ve Dünya Bankası’nın koronavirüsten etkilenen ülkelere yönelik finansman desteğinin etkili olduğu iddia edilmişti. IMF’nin kredi paketlerinin koronavirüs salgını akabinde oluşturulmuş yeni bir kaynak ya da enstrüman olmadığını, sunulan enstrümanların uzun süredir Fon tarafından ivedi ödemeler dengesi finansman baskılarını karşılamak için üye ülkelere tahsis edilen bir imkân olduğunu daha önce aktarmıştık.
Bu defa, IMF’nin elektriği olmayan köylere elektrik götürülmesi, zorunlu aşı ve çip takılması koşullarıyla 25 Afrika ülkesine kredi verdiğine yönelik asılsız iddia dolaşıma girdi.
Öncelikle iddiayı ve iddiayı dile getiren kişileri aktaralım:
Ramazan Kurtoğlu 3 Mayıs 2020 tarihinde bu iddiayı şöyle aktarmıştı:
“IMF den116 ülke borç istedi.IMF Sahraaltı Afrika ülkelerine para vermek için iki şart koştu ;çocuklara Imf nin önerdiği aşıların yapılması ve seçtikleri çocuklara mikroçip takılması.Kenya Hükümeti benzer aşılardan 14-49 yaş srası 500 bin kadının kalıcı kısır olduğunu açıkladı.”
Abdullah Çiftçi 25 Nisan 2020 tarihli paylaşımında bu iddiayı öne sürüp sonra ilgili tweetini silmişti:
“IMF Borç verdiği Afrika ülkelerine “zorunlu aşı ve biyometrik çip takma” şartı getirmiş. Anlamı?”
Murat Akan 25 Nisan 2020 tarihli paylaşımında bu iddiayı şöyle aktarmıştı:
“IMF’ye üye 189 ülke var. Coronavirüs nedeniyle yardım için 116 devlet başvurmuş. Ancak 40 ülkeye yardım kararı çıktı. Bu 40 ülkenin tamamı da Afrika kıtasında! IMF parayı vermek için 3 şart koşuyor:
1-Köylere elektrik
2-Tüm Çocuklara aşı
3-Her aileden 2 kişiye çip
Nasıl?”
Bekir Hazar Takvim Gazetesindeki 24 Nisan 2020 tarihli “Satışlar Başladı” başlıklı yazısında bu iddiayı şöyle dile getirmişti (Uluslararası Para Fonu’nu Dünya Para Fonu diye aktarmasını da not edelim bu vesileyle):
“Duyunca şaşıracaksınız. Dünyada 1 milyar 100 milyon kişi elektriksiz yaşıyor. Bunun yaklaşık 450 milyonu Afrika ülkeleri. Yani IMF’nin borç verdiği ülkeler. Şimdi IMF diyor ki, “Size verdiğim bu paralarla karanlıkta olan köylere elektrik götüreceksiniz. Sonra o köylerde yaşayanlara bazı yeni hastalıklardan korunmaları için aşı yapılmasına izin vereceksiniz. Bir de insanların sağlığı için çip…” Haydaa!.. Kurumun açılım Dünya Para Fonu… İşi adı üzerinde borç para vermek… Ancak işinin dışına çıkıyor, köylerden seçilecek kişilerden bir kısmına ÇİP takılmasını istiyor. “Aksi halde para yok” diyor. Yani işin özü IMF, insanlığı robot haline getirip kontrol altına alacak “Küresel sermaye deneyleri” için para verir hale geliyor..“
Yine Bekir Hazar ve Ergün Diler’in sunduğu A Haber’de 25 Nisan 2020 günü yayınlanan Yaz Boz adlı programda bu iddia Emre Şahin adlı konuk tarafından da öne sürülmüştü.
Kayıt şuradan da izlenebilir:
Yine Bekir Hazar ve Ergün Diler’in sunduğu A Haber’de 25 Nisan 2020 günü yayınlanan Yaz Boz adlı programda bu iddia Emre Şahin adlı konuk tarafından da öne sürülmüştü.
Emre Şahin kendisini araştırmacı yazar olarak tanımlıyor. pic.twitter.com/yZu6qQ4a60
— Malumatfuruş (@malumatfurusorg) April 28, 2020
Görülebileceği üzere bu iddiayı dile getiren kişiler, kaleminden ya da klavyesinden ortalığa saçılan absürt komplo teorileriyle akla gelen şahıslar. Uluslararası para sistemi üzerinde uzmanlaşmış, Uluslararası Para Fonu’nu yakından tanıyan Türkiye’den ya da ülke dışından bir uzmandan duymadığımız böylesi bir iddianın komplo teorisi muhibbanlarınca dile getirilmiş olması dahi iddianın gerçeği yansıtmadığına delil. Ancak, biz yine de maddi gerçeklerle durumu ortaya koyalım.
IMF Üyesi Ülkelerin Koronavirüs Salgınıyla Mücadelede Başvurduğu Kredi İmkânları
IMF, görev alanı itibarıyla, başlıca olarak makroekonomik olaylara odaklanmış bulunmaktadır. Haliyle sunduğu kredilere yönelik talep edilen koşulsallıklar da ekonomik temellidir. Fon’un kredi sunduğu ülkelerden talep ettiği koşullar arasında çip takılması, aşı yapılması ya da köylere elektrik bağlatılması gibi hususlar yer almamaktadır.
IMF’nin kredi mekanizmalarına değindiğimiz yazımızda Fon’un borç verme sürecine daha detaylı şekilde değinmiştik.
Emtia fiyat dalgalanmaları ve doğal felâketler gibi dış şoklara maruz kalan ya da çatışma sonrası vb. kırılgan durumlarda bulunan üye ülkelerin acil ödemeler dengesi ihtiyaçlarını karşılamak için IMF acil finansman temin edebilmektedir.
Acil ödemeler dengesi ihtiyacı karşılanmadığı takdirde daha şiddetli bir ekonomik bozulmanın ortaya çıkarabileceği durumlarda ve ödemeler dengesi ihtiyacının bir yıldan kısa bir sürede büyük politika değişikliklerine ihtiyaç duyulmadan giderilebilmesinin beklendiği ya da başka bir program uygulama kapasitesinin bulunmadığı durumlarda acil finansman verilebilmektedir.
IMF pandeminin yol açtığı yıkıcı ekonomik etkilerle karşı karşıya kalan ülkelere ivedi finansman sunacağını duyurmuştu. Yukarıda genel yapısı kısaca aktarılan kredi mekanizmaları arasında sıralanan Acil Finansman Enstrümanı (Rapid Financing Instrument – RFI) ve Acil Kredi İmkânı (Rapid Credit Facility – RCF) ile IMF başvuruda bulunan ülkelere kısa vadeli ivedi finansman sağlamaktadır.
Bu kapsamda Maldivler, Samoa, Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Moldova, Makedonya, Kırgızistan, Moritanya, Pakistan, Tunus, Burkina Faso, Cabo Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Komorlar, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Fildişi Sahilleri, Gabon, Gambiya, Gana, Madagaskar, Mozambik, Ruanda, Nijer, Sao Tome ve Principe, Senegal, Togo, Bolivya, El Salvador, Haiti, Panama, Paraguay’a RFI ya da RCF kapsamında kredi sunulmuş ya da onaylanan mevcut kredi imkânlarının toplam limiti artırılmıştır.
Ayrıca not etmek gerekir ki, bahsi geçen kredi paketleri koronavirüs salgını akabinde oluşturulmuş yeni bir kaynak ya da enstrüman değildi. Uzun süredir IMF tarafından ivedi ödemeler dengesi finansman baskılarını karşılamak için üye ülkelere yıllardır sunduğu bir imkândı.
IMF 25 Ülkeye Borç Sunmadı, Borç Kolaylığı Sağladı
IMF ve finansman çerçevesi hakkında temel bilgiler sunduktan sonra dönelim iddiamıza.
Hatırlayacağınız üzere bir takım komplo teorisi müptelaları, IMF’nin 25 Afrika ülkesine kredi sunmak için zorunlu aşı ve çip takılması gibi koşulları öne sürdüğünü iddia etmişti.
Ancak, IMF 25 ülkeye kredi değil, borç kolaylığı (debt relief) sağladı. Afet Etkilerinin Sınırlandırılması ve Borcun Hafifletilmesi İmkânı (Catastrophe Containment and Relief Trust – CCRT) ile IMF, en kırılgan ekonomiye sahip yoksul ülkelerin Fon’a olan borç servis yükümlülüklerinin 500 milyon ABD doları tutarında hafifletilmesi amaçlanmıştı.
CCRT kapsamında sunulacak borç hafifletilmesi işleminden Fon’un PRGT imkânından faydalanabilecek statüde olan, Uluslararası Kalkınma Bankası’nın (International Development Association – IDA) tarafından belirlenen günlük 1175 dolardan daha düşük kişi başına düşen gelire sahip ülkeler ile nüfusu 1,5 milyondan düşük 2350 dolardan daha az kişi başına gelire sahip küçük ada devletleri faydalanma imkânına erişti.
Bu özelliklere sahip ülkelerin IMF’ye olan borçlarından kaynaklı anapara ve faiz servis yükümlülükleri 6 ay boyunca donör ülkelerce sunulan 500 milyon dolarlık kaynak ile hafifletilmiş olacak.
Bahsi geçen borç yükümlülüğü azaltma işlemine yönelik herhangi bir ön koşul şart koşulmamıştır. Borç hafifletilmesi işlemi tek taraflı irade beyanına dayalı bir hibedir, IMF’nin diğer kredi anlaşmaları gibi koşulsallıklar üzerinde karşılıklı uzlaşı gerektiren bir kredi mekanizması değildir.
IMF’nin Afrika’dan 25 ülkeye bu imkânı sağladığı iddiası da bir diğer yanlış iddia. IMF’nin CCRT kapsamında borç kolaylığı sağladığı 25 ülke Afganistan, Benin, Burkina Faso, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Komor Adaları, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gambiya, Gine, Gine-Bissau, Haiti, Liberya, Madagaskar, Malavi, Mali, Mozambik, Nepal, Nijer, Ruanda, Sao Tome ve Principe, Sierra Leone, Solomon Adaları, Tacikistan, Togo ve Yemen şeklindeydi. Görülebileceği üzere bu 25 ülkenin hepsi Afrika’da yer almamaktadır.
IMF’nin bu imkânına 80 ülkenin başvurduğu, 80 ülke arasında 25 Afrikalı ülkenin seçildiği iddiası da doğru değil. Fon’dan kaynak talep eden 80 ülkelik liste, IMF’nin koronavirüs salgını nedeniyle sunduğu finansman imkânlarından yararlanmak için başvuruda bulunan ülkeleri yansıtmakta olup, borç hafifletilmesi işlemi ile ilgisi bulunmamaktadır.
IMF’nin Sunduğu Kredilerin Koşulları Ekonomi Odaklıdır, Zorunlu Aşı ve Çip Gibi Hususları İçermemektedir
IMF’nin üyelerine sunduğu kredi paketleri, ülkelerin uygulayacakları politika planlarını ve taahhütlerini içeren bir niyet mektubu sunmalarının ardından ilgili teknik değerlendirmenin İcra Direktörleri Kurulu tarafından onaylanmasıyla birlikte yürürlüğe girmektedir. Fon’un üye ülkelere sunduğu kredilerle ilişkili koşulsallıkların neler olduğu, ilgili uzman raporunda açıkça belirtilmektedir.
Koronavirüs salgını kapsamında sağlanan fon desteği için de niyet mektubunun sunulması ve talebin teknik değerlendirmeden geçmesi ve İcra Direktörleri Kurulu’nun onayını alması gerekmektedir. Ancak, koronavirüs salgını nedeniyle sunulan kredi paketlerinin koşulsallıkları standart orta vadeli IMF kredi imkânlarının taşıdığı koşulsallıklardan çok daha hafiftir.
IMF, görev alanı itibarıyla, başlıca olarak makroekonomik olaylara odaklanmış bulunmaktadır. Haliyle sunduğu kredilere yönelik talep edilen koşulsallıklar da ekonomik temellidir.
Fon’un kredi sunduğu ülkelerden talep ettiği koşullar arasında çip takılması, aşı yapılması ya da köylere elektrik bağlatılması gibi hususlar yer almamaktadır.
Kredi imkânlarına ilişkin uzman raporlarında sunulan finansmanın salgının etkilerinin giderilmesine yönelik sağlık hizmetlerinde ve sosyal koruma programlarında kullanılması gibi hususların vurgulandığı anlaşılmaktadır.
IMF’den koronavirüs salgını karşısında ivedi finansman temin edenler arasında Paraguay, Nijer, Gana gibi ülkelerin finansman taleplerine ilişkin ilgili belgeler incelendiğinde, çip, aşı ya da elektrik gibi ekonomi dışı koşulların yer almadığı görülebilmektedir.
Hülasa, IMF’nin zorunlu çip ya da aşı karşılığı kredi sunduğu iddiası, Fon’un acil durum finansman paketi hakkında fikir sahibi dahi olmayan kişilerce ortaya atılmış.
