İngilizce “Caucasian” Sözcüğünün Türkçemize Çevrilirken “Beyaz Irk” Manası Sıklıkla Göz Ardı Edilerek “Kafkasyalı” Anlamıyla Sunulduğu Görülüyor
Hollywood filmlerinde suçlu tanımı yaparken “caucasian” ifadesini kullanan polisin repliğinin alt yazıda “Kafkasyalı” şeklinde yanlış çevrildiği örneklere mutlaka denk gelmişsinizdir. Bugünkü amacımız, bu yanlış çeviriyi vurgulamak.
İngilizce-Türkçe sözlüklerde “caucasian” kelimesini taradığımızda temel olarak 2 anlam karşımıza çıkıyor: i. “Kafkasyalı”, ii. “beyaz tenli, Avrupa kökenli insan ırkına verilen ad”.
İngilizce “caucasian” kelimesi kökenini Kafkasya’da “Caucasus” adı verilen Karadeniz ile Hazar gölü arasında bulunan coğrafi bölgeden almaktadır.
Caucasian, Kaskasyalı anlamına geliyor olsa da günümüzde bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) beyaz ırkı tanımlamak için kullanılmaktadır. Fizikî görüşü tanımlarken kullanılan “Caucasian” ifadesi, kişinin Kafkasyalı olduğunu değil beyaz tenli olduğunu aktarmaktadır.
Ancak yapılan çevirilerde bu nüansın sıklıkla göz ardı edildiği, ten rengi tanımı yerine kişinin Kafkasyalı olduğunun belirtildiği yönünde aktarım yapıldığı görülmektedir.
“Caucasian – Kafkasyalı” Hatalı Çevirisine Örnekler
Aktardığımız çeviri hatasını örneklendirelim. Aposto tarafından hazırlanan Pareto adlı bültenin 15 Haziran 2020 tarihli sayısında Wall Street Journal’dan yapılan çeviride “beyaz ırk”ı tanımlayan “caucasian” kelimesi “Kafkasyalı” olarak tercüme edilmişti:
İngilizce “Caucasian” kelimesinin Türkçemize hatalı şekilde “Kafkasyalı” olarak çevrildiği bir örnek
Makalede beyaz ırkı tanımamak için kullanılan “Caucasian” sözcüğünün Türkçemize “Kafkasyalı” olarak hatalı şekilde çevrildiği bir diğer örnek:
Irk Kategorizasyonunda Caucasian / Kafkasyalı Kullanımının Kökeni
Kafkasyalılar için kullanılan bu tabirin beyaz ırk için kullanılır hâle gelmesinin kökeni, Göttingen Tarih Okulu’ndan (Göttingen School of History) Johann Friedrich Blumenbach ve Christoph Meiners’ın 1780’li yıllarda kullandığı taksonomiye dayanıyor. Christoph Meiners, “The Outline of History of Mankind” (1785) adlı eserinde Caucasian tasnifine yer vermişti. Johann Friedrich Blumenbach ise 1775 yılındaki çalışmasında insan ırkını önce 4 farklı coğrafi kategoriye, 1881 yılındaki revizyonunda ise (Caucasians, Mongolians, Ethiopians, Americans ve Malays şeklindeki) beş kategoriye ayırmış ve bu tasnif içerisinde Kafkasya, Karadeniz ve Hazar Denizi arasındaki bölgede yaşayan insan grubunu “Caucasian” ırkı olarak nitelemişti.
Caucasian kelimesi Kafkasya bölgesindeki etnik grupları tanımlarken zaman içerisinde beyaz ırkı tanımlar şekle de evrilmiş.
Prof. Nell Irvin Painter, beyazlar için kullanılan “Kafkasyalı” tanımının eski ırkçı kuramlardan bugüne gelen bir kalıntı olduğunu öne sürmektedir. Nell Painter’ın aşağıdaki bağlantıda aktarılan sunumunda Caucasian kelimesinin evrimine ilişkin aktardığı hususlardan Ek Dergi’nin derlediği açıklama şu şekilde:
“O zamanlar, ‘beyaz’ların türsel tarihte Kafkasya kökenli olduğu düşünülürdü. Oysa Kafkasgillik kavramı daha sonra, ırkçı değil coğrafi bir nitelik kazanacaktır. Biyolojik antropolojide, belli fiziksel özellikler Kafkasgillikle ilişkilendirilirse de, Kafkasgilliği niteleyen temel özellik, beyazlık değildir; kemik yapısıdır. Bir Afrikalı da Asyalı da Kafkasgil olabilir.
Almanya’daki Nazi iktidarına dek, ‘Persia’ adını taşıyan bugünkü İran, dönemin ırkçılık rüzgarına kapılarak, adını ‘İran’ olarak değiştirmişti. Bu, ‘Aryan diyarı’ demekti. Böylelikle, Avrupalılarla akraba oluşuna (daha doğrusu, olduğu iddiasına) dikkat çekmiş oluyordu. Oysa, bugüne kim karışmadan gelmiş olabilir ki…
İran, ülkenin eski adıydı, kaynaklarda geçiyordu; ‘Persia’ ülkeye eskil Yunanlıların ve daha sonra genel olarak Avrupalıların verdiği addı. İran halkı da ülke için ‘İran’ diyordu; gerçekte eskil Yunanlıların yanlış algısının tersine, Farsiler İran’daki etnik gruplardan yalnızca biriydi. ‘Persia’ yerine ‘İran’ denmesi, karşıtlamsal (paradoksal) bir biçimde, çoğulcu devlet anlayışını yansıtmış oluyordu. Ancak bu ad değişikliği, Nazilerin üstün Beyaz ırk safsatalarına eklemlenmek için atılmış bir adımdı. Hitler, İranlıları üstün Beyaz ırkının bir üyesi olarak değerlendiriyordu. Bu nedenle, ‘İran’ adlandırması, zamanlaması dolayısıyla, ‘Kafkasyalı eşittir Beyaz’ yanılgısı gibi bir başka ırkçı kalıntı.”
Yazıyı Ekşi Sözlük’ten Zhang’in aktardığımız hatalı tercüme ile ilgili tespitiyle noktalayalım.
“caucasian: bu kelimenin “kafkasyalı” diye karşılığı vardır ama bir diğer anlamı da “beyaz ırk, beyaz tenli” demektir. “kurban kafkasyalı kadın” diye bir cümle çevirdiyseniz, biliniz ki % 99.9999 hatalı. doğrusu “kurban beyaz kadın” olmalıdır.”