Günümüzde Hayattaki İnsan Sayısının Ölen İnsan Sayısından Daha Fazla Olduğu İddiası

* İşbu yazı 11 Temmuz Dünya Nüfus Günü için hazırlanmıştı.

Yapılan Çalışmalar, Bugün Yaşayan İnsan Sayısının Ölen İnsan Sayısından Fazla Olduğu İddiasının Gerçeği Yansıtmadığını İşaret Ediyor

Küresel nüfus sorunları hakkında farkındalık oluşturma amacıyla her yıl 11 Temmuz günü kutlanan Dünya Nüfus Günü vesilesiyle bugün Dünya üzerinde bugüne kadar yaşamış insan sayısının, ölen insan sayısından fazla olup olmadığı hususunu inceleyeceğiz…

İlk insandan bu yana kaç insanın yaşadığını tam olarak kestirebilmek mümkün değil. Her ne kadar tarihin en eski çağlarından bu yana kaç insanoğlunun yaşadığı hakkında kesin bir tespit yapılamasa da, birçok araştırmacı dünya nüfusunun geçmişi hakkında farklı dönemler itibarıyla (belirli varsayımlar üzerinden) çeşitli hesaplamalar yapmış.

Nüfus eğilimlerini inceleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Nüfus Referans Bürosu’nda (Population Reference Bureau) kıdemli bir demograf olan Carl Haub, 1995 yılında yayımlanan “Yeryüzünde şimdiye kadar kaç kişi yaşadı?” başlıklı makalesinde dünya üzerinde 105 milyar insanın yaşadığını ve bunların %5,5’inin hayatta olduğunu hesaplamıştı.

Bahse konu makalenin özet bölümünün Türkçemize çevirisi şöyle (Carl Haub (1995). “How many people have ever lived on earth?“. Popul Today. 1995 Şubat. 23(2):4-5. PMID: 12288594.):

“Yeryüzünde şimdiye kadar yaşamış olan insanların toplam sayısının tahmini iki faktöre bağlıdır: 1) insanların yeryüzünde bulundukları sürenin uzunluğu; ve 2) farklı dönemlerde insan popülasyonlarının ortalama büyüklüğü. Birleşmiş Milletler’in “Nüfus Eğilimlerinin Belirleyicileri ve Sonuçları”na göre modern Homo sapiens MÖ 50.000 civarında ortaya çıktı Tarımın şafağında, MÖ 8000 civarında, dünya nüfusu 5 milyon civarındaydı. MS 1’de nüfus 300 milyona ulaştı, bu da yılda %0,0512’lik bir büyüme oranına işaret ediyor. Doğumda beklenen yaşam süresi, insanlık tarihinin çoğu için ortalama 10 yıldır. Sadece türün hayatta kalması için doğum oranının 1000’de 80 olması gerekir. İnsan yaşamının ilk günlerinde bebek ölümleri yüksek olacaktır, muhtemelen 1000’de 500 bebek ölümü olacaktır. Avcı-toplayıcı toplumlarda çocuklar muhtemelen ekonomik yükümlülüklerdi; bu, nüfus artışını sürdürmek için orantısız derecede yüksek bir doğum oranını gerektirecek olan bebeklerin öldürülmesine yol açmış olabilir. MS 542’de Batı Asya’da başlayan ve altıncı yüzyılda Bizans İmparatorluğu’nun %50’sini öldüren (toplam 100 milyon ölüm) Kara Veba hızını yavaşlatmış olsa da, 1650’de dünya nüfusu 500 milyona yükseldi. büyüme 1800’de dünya nüfusu 1 milyarı geçti ve bugünkü toplam 5,7 milyara ulaşmaya devam etti. Şimdiye kadar doğmuş insan sayısını tahmin etmek, antik çağlardan günümüze farklı noktalar için nüfus büyüklüklerini seçmeyi ve her dönem için varsayılan doğum oranlarını uygulamayı gerektirir. MS 1’e kadar 1000’de 80, MS 2’den itibaren 1000’de 60 sabit bir büyüme oranı ve doğum oranları varsayıldığında 1750’ye kadar ve modern zamanlarda 1000’de en düşük 30’lar, dünya üzerinde 105 milyar insan yaşadı ve bunların %5,5’i bugün hayatta. En erken dönemde sürekli nüfus artışı varsayımı, eksik bir tahminle sonuçlanmış olabilirken, insanın yeryüzünde ortaya çıkışının daha erken bir tarihi sayıyı artıracaktır.”

İlk olarak 1995 yılında yayımlanan bu çalışma 2002, 2011, 2015 ve 2022 yıllarında güncellenmişti.

Dünya nüfusunun yaklaşık 7 milyar olduğu 2011 yılında yayımlanan çalışmada M.Ö. 50000 yılından bu yana 107,6 milyar insanın doğduğu tahmin edilmişti.

2022 yılı güncellemesinde dünya tarihinde toplam 117 milyar insanın doğduğu tahminine yer verilmişti. Bugün hayatta olan 7,9 milyarlık nüfus bu sayıdan çıkarıldığında daha önce yaşayıp ölen insan sayısının yaklaşık 109 milyar olduğu, şimdiye kadar yaşamış herkesin yüzde 6,8’inin bugün hayatta olduğu, ya da başka bir deyişle toplam ölü sayısının günümüzde yaşayanların 14 katı olduğu anlaşılıyor.

Carl Haub, çalışmasının metodolojisini şöyle açıklamıştı:

Farklı araştırmacıların yaptığı milattan önce 10000 ve 2000 yılından başlayan nüfus tahminlerinin ortalamaları da bugün yaşayan insan sayısının ölen insan sayısının gerisinde olduğunu işaret ediyor (Günümüze değin dünyaya gelen toplam insan sayısının hesaplanmasında kullanılan (ortalama yaşam süresi, çalışmanın başlama tarihi gibi) bazı varsayımlara da şüphe ile yaklaşanlar da mevcut).

Our World in Data, şu an yaşayan ve günümüze değin yaşamını yitiren insan sayısına dair karşılaştırmayı kum saati üzerinden şöyle görselleştirmişti:

19. yüzyılın başında 1 milyar olan dünya nüfusu, sanayi devriminin getirdiği köklü değişimle birlikte 2. milyara sadece 130 yılda (1928), 3. milyara 30 yılda (1960), 4. milyara 15 yılda (1974) ve 5. milyara 13 yılda (1987) ulaşmış.

Sadece 20. yüzyılda dünya nüfusu 1,65 milyardan 6 milyara yükselmiş. 1970 yılından bu yana dünya nüfusu 2 kat artmış.

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Departmanı Nüfus Bölümü (United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division) tarafından hazırlanan “World Population Prospects 2022” başlıklı rapor ve veri setinde dünya nüfusunun 2022 yılı sonunda 8 milyara ulaşacağı aktarılmış.

Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu (U.S. Census Bureau) verileri ise 2022 yılı sonu itibarıyla dünya nüfusunu 7,94 milyar olarak belirtmiş.

Tüm bu veriler ışığında, günümüzde hayatta olan insan sayısının ölen insan sayısından fazla olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığı söylenebilir.