Görseldeki “Bir Tek Halkıma Aşık Oldum” Lafzını Taşıyan, İzmir ve Latife Hanım İle İlgili Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği Antetli 17 Mart 1938 Tarihli Metnin Atatürk’e Ait Bir Mektup Olduğu İddiası Doğru Değil
“Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği” antetli, “özel” hitaplı, 17 Mart 1938 tarihli, 104 sayılı, K. Atatürk imzasını taşıyan görselin Mustafa Kemal Atatürk’e ait sanılarak sosyal medyada paylaşıldığı görülüyor.
Bahsi geçen görseldeki metin şu şekilde:
“Salih, İzmir güzel de, Latife’yi düşündükçe de İzmir’ gidesim gelmiyor. Çok üzdü beni çok. Zaten ben kadınları tanımadığımı anam hep söylerdi. Doğru tanımamışıım ben. Bir tek halkıma aşık oldum.”
Reddit‘te de paylaşılan bahsi geçen görseli “Ahhhh bu kadınlar, Atam’ı bile üzmüşler.” notuyla aktaran paylaşım sosyal medyada yoğun etkileşim almış ve farklı profillercepaylaşılmıştı.
Atatürk’ün yaveri Salih Bozok’a hitaben kaleme alındığı sanılarak aktarılan “bir tek halkıma aşık oldum” sözünü içeren, Atatürk’ün Latife Hanım’a yönelik hisleri nedeniyle İzmir’e bir daha gitmeyeceğini belirten metnin kurgu olduğu anlaşılıyor.
Üslubu, imlâ yanlışları, format uygunsuzluğu gibi özellikleri, metnin Atatürk’e olmadığının başlıca emareleri.
Atatürk’ün söylev ve demeçleri ile tamim ve telgraflarını içeren kitaplar incelendiğinde böyle bir sözün izine rastlanamamaktadır (Atatürk Araştırma Merkezi (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Divan Yayıncılık Ltd. Şti) (Atatürk Araştırma Merkezi (2006). Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri (Açıklamalı Dizin İle)).
Herhangi bir kaynakta geçmeksizin, vefatından yıllar sonra bir anda ortaya çıkarak sahipliği Atatürk’e isnat edilen sözlere şüphe ile yaklaşılması gerektiğine daha önce değinmiştik.
“Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği antetli “K. Atatürk” stampa imzalı, 17.3.1938 tarihli Atatürk’ün veciz sözleri” notuyla mezat sitelerinde benzer kâğıtların satışa sunulduğugörülebiliyor. İşbu mektup görsellerinin hiçbirinin Atatürk tarafından imza edilmediği, belgelerin muteber bir arşivden alıntı olmadığı anlaşılıyor.
17 Mart 1938 tarihini, Atatürk’ün imzasını ve “Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği” filigranını taşıyan benzer görsellerde Atatürk’ün geçmişte söylediği vecizelerinin metne derç edildiği görülüyor. Bu durum da benzer yazıların sonradan hazırlandığını, Atatürk tarafından imza edilmediğini işaret ediyor.
Atatürk’e ait sözlerin “Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği” başlıklı kâğıda yazıldığı, Atatürk’ün imzasının stampa ile basıldığı, 17 Mart 1938 tarihli benzer görseller şöyle örneklenebilir:
9 Ağustos 1929 günü Paris Büyük Elçisi Ali Fethi Bey’in Büyükdere‘deki yalısında kendisini görmeye gelen halka yönelik Atatürk’ün “Benim için zahmet ediyorsunuz. Bundan mahcup oluyorum. Beni görmek demek behemehal yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kâfidir.” sözü 17 Mart 1938 tarihi atılarak metne dökülmüş.
Atatürk’ün 25 Ağustos 1924 günü Muallimler Birliği Kongresi üyelerine Maarif Vekili Vasıf Çınar tarafından şehir Lokantasında verilen çay ziyafetinde sarf ettiği “Arkadaşlar, yeni Türkiye‘nin birkaç seneye sığdırdığı askerî, siyasî, idarî, inkılâbat sizin, muhterem muallimler, sizin içtimaî ve fikrî inkılâptaki muvaffakiyetinizle teyit olunacaktır. Hiçbir zaman hatırlarınızdan çıkmasın ki, Cumhuriyet sizden ―fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür‖ nesiller ister.” sözleri 17 Mart 1938 tarihi atılan kâğıda yazılmış.
22 Ocak 1923 günü Bursa’da Şark Sineması’nda halka hitaben Atatürk’ün kullandığı “Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel yapmaz, bir millet ki fennin icabettirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o milletin tariki terakkide yeri yoktur. Halbuki bizim milletimiz, evsafı hakikiyesile mütemeddin ve müterakki olmaya lâyıktır ve olacaktır.” ifadeleri de aynı şekilde metne aktarılmış.
16 Mart 1923 günü Türk Ocağında Esnaf Cemiyeti’nde Atatürk’ün konuşmasında yer verdiği “Büyük dinimiz çalışmıyanın insanlıkla alâkası olmadığını bildiriyor. Bazı kimseler asrî olmayı kâfir olmak sanıyorlar. Asıl küfür onların bu zannıdır. Bu yanlış tefsiri yapanların maksadı, İslamların kâfirlere esir olmasını istemek değil de nedir? Her sarıklıyı hoca sanmayın, hoca olmak sarıkla değil, dimağladır.” sözünü içeren metne de 17/III/1938 tarihi atılmış.
İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda 14 Ekim 1925 günü kullandığı “Cumhuriyet nedir ve sultanlıktan farkı nedir? Cumhuriyet fazileti ahlâkiyeye müstenit bir idaredir. Cumhuriyet fazilettir. Sultanlık korku ve tehdide müstenit bir idaredir. Cumhuriyet idaresi faziletli ve namuskâr insanlar yetiştirir. Sultanlık korkuya, tehdide müstenit olduğu için korkak, zelil, sefil, rezil insanlar yetiştirir. Aradaki fark bunlardan ibarettir.” ifadelerini içeren metin de aynı tarihle sunulmuş.
17 Mart 1938’den farklı tarih atılan metin örneği de şöyle sunulabilir:
Atatürk döneminde Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini yürüten birim olan “Riyaseticumhur Umumi Kâtipliği” başlığını taşıyan kâğıtların talimat, not ve tutanak amaçlı kullanıldığı biliniyor.
Atatürk’ün vefat raporu da bunlardan biriydi…
10 Şubat 1937 tarih ve 3127 sayı ile TBMM’de kabul edilen Devlet Meteoroloji İşleri Umum Müdürlüğü Kuruluş Kanununun yürürlüğe girmesine dair “Riyaseticumhur Umumi Katipliği” antetli yazıyı Atatürk 19 Şubat 1937 tarihinde imzalamıştı.
Görsel: MGM 2015 Yılı Performans Programı
Atatürk, Çankaya’daki yeni mutfak ve yemek odasını yapan Selâhattin Refik Bey için ödeme talimatını, Türkiye Cumhuriyeti Riyaseti Kalemi Mahsus Müdürlüğü antetli kâğıda dökmüştü.
Görsel: Murat Bardakçı
Riyaseticumhur Umumi Katipliği’ne (Genel Sekreterliğine) 4 Kasım 1928’de Moskova Büyükelçisi Tevfik Bey, 28 Mart 1932’de Hikmet Bayar, 21 Ekim 1933’te Ruşen Eşref Günaydın, 14 Kasım 1934’te Hasan Rıza, 2 Ocak 1939’da Kemal Gedeleç atanmıştı.
Özel Kalem’den yazılar da Riyaseticumhur Umumi Katipliği antetli kâğıtla çıkmıştı.
Benzer görseller daha önce dijital müdahale ile oluşturulmuştu.
Gzt.com’da yayımlanan Gerçek Hayat adlı dergiye ait “Mustafa Kemal Paşa: İş Bankası CHP’nin değil milletindir” başlıklı yazıda Atatürk’ün görüşlerinin Çankaya’da görevlilerce filigranlı kâğıtlara aktarıldığı iddiasıyla paylaşılan, “Ata gittikçe hissizleşmekte, yürüme zorluğu ve iştahsızlık çekmekte idi.” gibi ifadelerin yer aldığı Atatürk’ten alıntı yapıldığı anlaşılan metnin yer aldığı Atatürk imzalı, Türkiye Riyaseticumhur Umumi Katipliği antetli görsel de şüphe çekiyor.
Atatürk, Latife Hanım’la Evliliği, İzmir Seyahatleri ve Hastalığı
Atatürk ile İzmir doğumlu Latife Hanım’ın (Uşşakîzade, 1898-1975) 29 Ocak 1923 günü başlayan evliliği 5 Ağustos 1925 tarihinde son bulmuştu.
Atatürk, Latife Hanım’dan 1925 yılında ayrıldıktan sonra 1938 yılındaki vefatına değin birçok defa İzmir’i ziyaret etmişti.
Atatürk – İzmir – 24 Haziran 1934
Atatürk’ün İzmir’de bulunduğu tarihler şu şekilde listelenmektedir:
10 Eylül – 22 Eylül 1922
27 Ocak – 4 Şubat 1923
10 Şubat – 18 Şubat 1923
27 Temmuz – 2 Ağustos 1923
2 Ocak – 22 Şubat 1924
11 Ekim – 16 Ekim 1925
16 Haziran – 9 Temmuz 1926
27 Şubat – 5 Mart 1930
27 Ocak – 3 Şubat 1931
5 Şubat – 8 Şubat 1931
31 Ocak – 4 Şubat 1933
9 Nisan – 13 Nisan 1934
22 Haziran – 24 Haziran 1934
Mektubun yazıldığı iddia olunan 17 Mart 1938 tarihinde Atatürk ciddi sağlık sorunu yaşıyordu.
Atatürk’ün sağlığı 1938 yılı başında giderek kötüleşmişti. 22 Ocak 1938 tarihinde Yalova Termal Otel’de Atatürk’ü muayene eden (Yalova Kaplıcaları Müdürlüğü görevini üstlenen) Prof. Dr. Nihat Reşat Belger, kendisine siroz teşhisini koymuştu. 6 Mart 1938 tarihinde 5 Türk doktor tarafından Çankaya Köşkü’nde yapılan Atatürk’ün muayenesinde siroz teşhisi yinelenmişti. Bu muayenenin ardından Başbakan Celâl Bayar’ın tekrarladığı yabancı bir doktora muayene edilmesi önerisini Atatürk bu defa “Çocuk, ne yapacaksan çabuk yap. Ben hastayım” sözleriyle kabul etmişti (Can Dündar (2012). Sarı Zeybek: Atatürk’ün Son 300 Günü. Can Yayınları). Bu onayın ardından 1938 yılı Mart ayı ortasında Paris Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Noel Fissenger Ankara’ya davet edildi. 28 Mart 1938 günü Atatürk’ü Çankaya Köşkü’nde muayene eden Prof. Fissenger, karaciğer iltihabı teşhisini ve izlenmesi gereken tedavi sürecini Atatürk ile paylaşmıştı (detay için Atatürk’ün doktorları hakkındaki yazımıza göz atabilirsiniz).
Atatürk, 14 Haziran 1938 yılında yurt dışında bulunan manevi kızı Afet İnan’a Savarona Yatı’ndan yazdığı mektupta sağlık durumuna şöyle değinmişti (Afet İnan. Atatürk’ten Mektuplar. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara. 1989) (Afet İnan. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul. I. Baskı 1959. 8. Baskı Mayıs 2009. Sf: 23-24):
“Savarona Yatı, 14.VI.1938
Afet,
H. R. Soyak ile benden mektup beklediğini bildirmiştin. Arzun her gün hatırımdadır. Şifahen Celal’e telefonla bildirmek üzere söylemekteyim. Ancak henüz kendim bir şey tespit edemedim.
Vaziyetim şudur: Bence doktorların yanlış görüş ve hükümleri sebebiyle hastalık durmamış, ilerlemiştir. Vakitsiz ayağa kalmak, yürümek, hususu ile burunda yapılan atuşman üzerine gelen kusma neticesi, yapılan istirahatlar hiçe inmiştir. İstanbul’a gelince, Hükümet reyimi almaya lüzum görmeksizin, Fissenger’i getirtti. Yeniden tetkik, muayene yapıldı. Karaciğeri eski halinden farksız ve karnı birkaç kiloluk müterakim su ve gaz dolayısı ile şişkin ve defigüre bir halde buldular. Şimdilik Temmuz on beşe kadar yeni tiretman ve yeni rejim tahtında repo absolüyü 7 zaruri buldular. Bunun esası da yatak ve şezlong istirahatıdır. Bu müddet sonunda Fissenger tekrar gelecektir
Ahvali umumiyem iyidir. Tamamen iadeyi afiyet ümit ve vaadi kuvvetlidir. Senin için asla mucibi merak ve endişe olmamalıdır.
Serinkanlılıkla imtihanlarını vererek muvaffakiyetle dönmeni bekler ve muhabbetle gözlerinden öperim.
İkamet için Savarona’yı tercih ettiler. Yat şimdilik saray karşısında demirlidir.
Malumun olan devlet işleri için Başbakan ve diğer bakanlar sık sık gelip yatta misafir olmaktadırlar.
Nutuk’unu Şükrü Kaya Türkçeye çevirmektedir. Matbuata verilecektir.
K. Atatürk”
İşbu mektupta kullanılan kelimeler ve genel üslup ile yukarıda aktarılan Atatürk’e isnat edilen metin karşılaştırıldığında durum daha net anlaşılabilecektir.
