Görselin ABD’nin Vietnam’dan çekilirken personelini tahliye etmek için Saygon’daki Amerikan Büyükelçiliği binasının çatısına indirdiği askerî helikoptere binmek isteyen Vietnamlıların merdiveninin itilişini gösterdiği iddiası doğru değil.
Bugünkü konumuz, 1955-1975 yılları arasında komünist Kuzey Vietnam ile ABD destekli Güney Vietnam arasında yaşanan, 20. yüzyılın en yıkıcı ve tartışmalı savaşlarından biri olan Vietnam Savaşı’nın sonu ile ilgili.
19. yüzyılın sonlarında Fransız sömürgesi hâline gelen Vietnam, II. Dünya Savaşı sırasında Japonya tarafından işgal edildi. Savaşın ardından, liderliğini Ho Chi Minh’in yaptığı Vietnamlı milliyetçiler (Viet Minh), bağımsızlıklarını ilan etti. Ancak Fransa’nın ülke üzerinde kontrolü yeniden sağlamak istemesi Birinci Çinhindi Savaşı’na (1946-1954) yol açtı. Fransa’nın aldığı yenilgi sonrasında, 1954 Cenevre Anlaşmaları ile Vietnam, geçici olarak 17. paralel boyunca Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye bölündü. Kuzey Vietnam’da komünist bir yönetim altında, Ho Chi Minh liderliğinde bir hükûmet kurulurken, Güney Vietnam Batı yanlısı anti-komünist bir rejimle yönetilmeye başladı.
Kuzey Vietnam’ın Güney’i de komünist bir rejime çevirmek istemesiyle Güney Vietnam’daki komünist isyancılar (Viet Cong) karşı gerilla savaşı başlattı. ABD, (Domino Teorisi uyarınca) Güney Vietnam’ı destekleme kararı aldı.
1964 yılında Tonkin Körfezi’nde ABD gemilerinin Kuzey Vietnam güçlerinin saldırısına uğradığı gerekçesiyle ABD Kongresi, Başkan Lyndon B. Johnson’a geniş askeri yetkiler verdi. Böylelikle savaşta aktif rol almaya başlayan ABD, 1965 yılında birliklerini Vietnam’a gönderdi.
Vietnam’da uzun yıllar süren çatışmaların ardından savaş, ABD toplumunda derin çatışmalara yol açtı ve savaş karşıtı hareketler güç kazandı. Kamuoyunda giderek güçlenen tepkinin etkisiyle ABD, Vietnam’dan çekilme kararı aldı.
27 Ocak 1973 tarihinde taraflar arasında Paris Barış Anlaşması imzalandı. Antlaşmayla ABD, Vietnam’dan çekilmeyi ve savaş esirlerini serbest bırakmayı kabul etti. Amerikan kuvvetleri Paris Barış Anlaşması’yla büyük ölçüde Vietnam’dan çekildi.
Ancak bu antlaşma, Vietnam’daki çatışmaları tamamen durdurmadı. Antlaşmanın ardından, Kuzey Vietnam güçleri giderek güçlenerek Güney Vietnam’a doğru ilerlemeye başladı. Kuzey Vietnam ordusu (VHO), 29 Nisan 1975’te Güney Vietnam’ın başkenti Saygon’a doğru büyük bir taarruza girişti.
Şehirdeki çatışmalar sırasında her iki taraf da ağır kayıplar verdi. Ertesi gün, yani 30 Nisan 1975’te, Kuzey Vietnam ordusu Saygon’un önemli noktalarını ele geçirerek başkanlık sarayını kuşattı. Saat 11:30 civarında Güney Vietnam askerleri teslim oldu ve Viet Cong bayrağı sarayın üzerine asıldı.
30 Nisan 1975 günü, Güney Vietnam’ın başkenti Saygon (şimdiki adıyla Ho Chi Minh) kentinin düşmesiyle birlikte yaklaşık 4 milyon sivilin hayatını kaybettiği Vietnam Savaşı resmen sona erdi ve Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.
Kuzey Vietnam ordusunun saldırısı karşısında Güney Vietnam ordusunun hızla yenilgiye uğramasıyla Saygon’un düşeceği anlaşıldığında Amerikan hükûmeti, şehirde kalan Amerikalıları ve “risk altındaki” Güney Vietnamlı müttefiklerini kurtarmak için 29-30 Nisan 1975 tarihlerinde “Sık Rüzgâr Harekâtı” (“Operation Frequent Wind”) adı verilen acil tahliye operasyonu gerçekleştirdi.
Güney Çin Denizi’nde konuşlandırılan ABD Deniz Kuvvetleri’ne ait gemilere helikopterle tahliyeler yapıldı. Operasyon esnasında Saygon’daki Amerikan Büyükelçiliği önemli bir tahliye noktası oldu. Amerikan vatandaşları, Güney Vietnam hükûmet yetkilileri, askerler ve aileleri olmak üzere toplam 7.000 kişi tahliyeedildi.
Tahliye anına ait görüntüler, dünya kamuoyunda büyük yankı uyandırdı ve Vietnam Savaşı’nın sembollerinden biri hâline geldi.
ABD Büyükelçiliğinin çatısından helikopterle tahliye anına ait Vietnam Savaşı’nın ikonik simgelerinden biri hâline gelen fotoğraf sosyal medya platformlarında üzerinde oynanarak kurgu bir anlatı ile paylaşıldı.
‘O’ an:
“TEKME! ABD’nin Vietnam’daki yenilgisinden sonra, tahliye etmek için Saygon’daki Amerikan büyükelçiliği çatısına Amerikan askeri helikopterleri indi. Büyükelçilikteki son ABD’li görevli çatıya çıktığında, Amerikalı efendileri tarafından kurtarılmak için çaresizce merdiveni çıkmaya çalışan ABD yanlısı tüm Vietnamlı işbirlikçileri bir Amerikalı asker geri tekmeledi. Tüm dünyada olduğu gibi bu işbirlikçiler, yıllarca hizmet ettikleri Amerikalılar’ın kendilerini ABD’ye götüreceklerinden o kadar eminlerdi ki…”
“ABD Vietnam’da yenildi. Personelini tahliye etmek için Saygon’daki Amerikan büyükelçiliği çatısına askeri helikopterleri indi. Büyükelçilikteki son ABD’li görevli çatıya çıktı. Bu arada işbirlikçi Vietnamlılar da Amerikalı efendileri tarafından kurtarılacakları inancı ile merdivene tırmanmaya çalıyordu. Bir Amerikalı asker merdiveni bir tekme darbesi ile çatıdan itti. Diğer ülkelerde olduğu gibi bu işbirlikçiler de, yıllarca hizmet ettikleri Amerikalılar’ın kendilerini ABD’ye götüreceklerinden o kadar eminlerdi ki…”
ABD Vietnam’da yenildi. Personelini tahliye etmek için Saygon’daki Amerikan büyükelçiliği çatısına askeri helikopterleri indi.
Büyükelçilikteki son ABD’li görevli çatıya çıktı. Bu arada işbirlikçi Vietnamlılar da Amerikalı efendileri tarafından kurtarılacakları inancı ile … pic.twitter.com/bqL75DyshG
30 Nisan 1975’te günü Saygon’un düşüşüyle Kuzey Vietnam Halk Ordusu Vietnam tarafından şehrin ele geçirilmesinden önce ABD’lilerin ve Güney Vietnamlıların büyükelçilik binası çatısından tahliyesi esnasında iddia edildiği gibi bir hadise yaşanmadı.
Saygon’daki ABD Büyükelçilik binasının çatısında helikoptere binmek için sıraya girenlerin çıktığı merdivenin tekmeyle devrilmesiyle düştüğü sanılarak paylaşılan görsel dijital müdahale içeriyor.
United Press International‘dan (UPI) Hollandalı muhabir Hugh Van Es tarafından 29 Nisan 1975 günü kaydedilen fotoğrafta, helikoptere binmesi için insanlara yardım edilen CIA görevlisi yerine 300 Spartalı adlı filmdeki (peleriniyle) Sparta Kralı Leonidas karakteri montajlanmış.
Truong Huyen Duc (Duc. Truong Huyen), adlı tasarımcı, sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda, photoshop içeren görseli parodi için hazırladığını belirtmiş.
