Burkina Faso Devlet Başkanı İbrahim Traore’nin Fransa ve ABD’ye uranyum ihracatını yasakladığını duyurduğu iddiası doğru değil
Burkina Faso’da hâlihazırda faal durumda bir uranyum madeni bulunmuyor.
Batı Afrika ülkesi Nijer’de 26 Temmuz 2023 günü devlet televizyonundan Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’un devrildiğine ve anayasanın askıya alındığına dair darbe bildirisinin okunmasıyla ordu yeniden yönetime el koydu.
Nijer’deki darbenin ardından Batı Afrika ülkesinin Fransa’ya uranyum tedarikini askıya almayı planladığına dair (doğrulanamayan) bir iddia servis edildi. Her ne kadar bu iddia doğrulanamasa da, Nijer’deki huzursuzluk uranyum fiyatında artışa yol açtı.
Eski bir Fransız sömürgesi olan Nijer dünyanın yedinci en büyük uranyum üreticisidir. Fransız devleti destekli bir nükleer enerji şirketi olan Orano’nun Nijer’de üç uranyum madeni bulunuyor. Afrika’nın en yüksek dereceli uranyum cevherlerine sahip olan Nijer, Fransa başta olmak üzere çeşitli Avrupa ülkelerinin ana uranyum ihracatçılarından biridir. Nijer’deki darbenin ardından Fransa’nın nükleer endüstrisine güç sağlayan Nijer uranyumunun arzı hakkında şüpheler dile getirildi. Konuyla ilgili Fransa Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Nijer’den gelen uranyum tedarikindeki azalmanın arz çeşitliliği nedeniyle asgarî düzeyde etki yaratacağı belirtildi.
Bu süreçte, benzer bir iddia Nijer’in komşu ülkesi Burkina Faso için ileri sürüldü.
2022 yılı Eylül ayındaki darbenin ardından Burkina Faso’nun geçici devlet başkanlığı koltuğuna oturan İbrahim Traoré’nin Fransa ve ABD’ye uranyum ihracatını durdurduğunu duyurduğu iddiası dolaşıma girdi.
İbrahim Karagül (@ibrahimkaragul): “Burkina Faso Devket Başkanı, 1988 doğumlu İbrahim Traore; Ülkedeki Fransız askerlerini kovdu, ABD ve Fransa’ya uranyum verilmesini yasakladı, Burkina Faso, Mali ve Nijer; Sömürgeci Fransa ve ABD’ye başkaldırdı. Şimdi ABD ve Avrupa, bu üç ülkeye saldırmaya hazırlanıyor. Afrika’nın yanındayız!”
Burkina Faso Devket Başkanı, 1988 doğumlu İbrahim Traore;
Ülkedeki Fransız askerlerini kovdu,
ABD ve Fransa’ya uranyum verilmesini yasakladı,
Burkina Faso, Mali ve Nijer;
Sömürgeci Fransa ve ABD’ye başkaldırdı.
Burkina Faso’da darbeyle iktidara gelen Paul-Henri Sandaogo Damiba 30 Eylül 2022 günü gerçekleşen darbe ile indirilmişti. İktidarı ele geçiren askerî bir cunta olan Restorasyon ve Halkın Korunması Hareketi (MPSR) lideri İbrahim Traoré Burkina Faso’nun geçici devlet başkanı ilan edilmişti.
İbrahim Traoré Kimdir?
(Yüzbaşı) İbrahim Traoré, Burkina Faso’nun geçici devlet başkanıdır. Darbeyle iktidara gelen Paul-Henri Sandaogo Damiba’yı 30 Eylül 2022 günü düzenlenen darbe ile deviren Restorasyon ve Halkın Korunması Hareketi (MPSR) adlı bir grup askerin lideriydi.
Traoré, 1988 yılında Burkina Faso’nun Kaya kentinde doğdu. 2007 yılında orduya katıldı ve 2012 yılında subay olarak görevlendirildi. 2019 yılındaki “Otapuanu Taarruzu” dahil olmak üzere Burkina Faso’daki cihatçı isyancı gruplarla mücadelede birkaç askeri operasyonda yer aldı. 2020 yılında yüzbaşılığa terfi etti.
Traoré, cihatçı isyancı grupların ilerlemesini durdurmakta başarısız olduğunu ileri sürdüğü Paul-Henri Sandaogo Damiba’ya karşı 30 Eylül 2022 tarihinde bir darbe düzenledi.
Geçiş döneminde ülkenin liderliğini üstlenen Traoré, 34 yaşında dünyanın en genç devlet başkanı unvanını elde etti.
Demokratik olarak seçilmiş bir cumhurbaşkanını devirmesi nedeniyle eleştirilen Traoré, Burkina Faso’da bir yıl içinde seçimler yapma sözü verdi. Ancak, Burkina Faso’da demokrasinin yeniden tesisi vaat edilse de henüz seçimlerin ne zaman yapılacağı netleştirilmedi.
Burkina Faso geçici devlet başkanı İbrahim Traore’nin Fransa ve ABD’ye uranyum ihracatını yasakladığı iddiası basına yansısa da, bu yönde bir duyuru teyit edilemiyor.
Traore’nin yurt dışına uranyum satışını yasakladığına dair bir kanıt bulunmamasının yanı sıra Burkina Faso’nun ne uranyum ihracat kapasitesi ne de işler vaziyette bir uranyum madeni mevcut.
Burkina Faso Enerji, Maden ve Taş Ocakları Bakanlığı (Ministère de L’Energie, des Mines et des Carrières) tarafından yayımlanan bültende uranyum madeninin işletildiğine dair bir bilgi yer almıyor (Bakanlığın, kullanılmayan maden izinlerini 2016 yılında geri aldığını ve yeniden ihale ettiğini açıkladığına dair haberlerde uranyum rezervine dair bir aktarım yer almamıştı).
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA), Burkina Faso’nun bir uranyum kaynağına sahip olduğunu raporlamadığını aktarmaktadır (Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile Burkina Faso arasında imzalanan nükleer silahların yayılmasının önlenmesi (“Non-proliferation of Nuclear Weapons”) anlaşmasında uranyum üretimi hâlinde bildirim yapılacağı taahhüdü yer alıyor).
Dünya Nükleer Derneği’ne (World Nuclear Association-WNA) göre Burkina Faso’da faal bir uranyum yatağı bulunmuyor.
Dünya çapında uranyum madenleri işleten Fransız devi Orano‘nun Burkina Faso’da uranyum üretimi yaptığı bir yatak yok.
Burkina Faso’da uranyum cevherinin olası varlığı geçmişte araştırılmıştı. 2018 yılında Burkina Faso Maden Bakanı ülkede uranyum varlığına dair “izlerin” keşfedildiğini duyurduğu açıklamasında, “işletilebilir miktarda” keşfin bir yatak olduğu anlamına gelmediği konusunda uyarıda bulunmuştu. Ülkede uranyum üretimi için jeolojik inceleme çalışmaları bir süredir planlanıyor.
