“Toprak Sevdiklerimizi Aldığı İçin Mi Böyle Güzel Kokar?” Sözünün Turgut Uyar’a Ait Olduğu İddiası Doğru Değil
Bugün, Turgut Uyar’ın (4 Ağustos 1927 – 22 Ağustos 1985) mevzubahis olduğu bir iddiadan bahsedeceğiz.
“Toprak Sevdiklerimizi Aldığı İçin mi Böyle Güzel Kokar?” şeklinde bir soru cümlesi olarak karşımıza çıkan söz, farklıplatformlarda Turgut Uyar imzasıyla yer alıyor:
İddiaya konu olan söz, tespit edebildiğimiz kadarıyla ilk olarak 2011 senesinde şaire izafe edilmiş.
Hatalı ithaf taramalarından aşina olduğumuz Şiir Sokakta ekibi, bu örnekte de karşımıza çıkıyor:
Twitter’da Turgut Uyar’ın adı ve fotoğrafı kullanılarak, “Turgut Uyar’ın anısına saygıyla” (!) açıldığını ifade eden fakat buna rağmen ekseriyetle şaire ait olmayan alıntılarla paylaşım yapan profillerden daha evvel söz etmiştik.
Keza bu minvaldeki hesapların, çeşitli şair ve yazarların kimliğine büründüklerinden dolayı takipçilerine/ okuyucularına kaynakça bağlamında çok daha fazla güven vadetmelerine rağmen bu durumu suiistimal etmiş olmaları da vurguladığımız bir diğer noktaydı.
Oldukça popüler olup yoğun etkileşim alan bu hesaplar, “hatıraya saygı” gibi kıymetli bir motivasyondan yola çıksalar da bu saygıyı pratikte göremediğimizi öne sürmek yanlış olmaz. Zira paylaşımların pek çoğu, ismini kullandıkları edebiyatçılarla alakası bulunmayan, anonim sözlerden ibaret (Bugün incelediğimiz söze, yine bu hesaplardan birinde rastlıyoruz).
İlgili ifadenin sosyal medya kullanıcıları tarafından görsel materyallere dönüştürüldüğünü görmekteyiz:
İfade, sosyal mecralarda nazım biçiminde de paylaşılmakta:
Tüm bu paylaşımların aksine, bahse konu olan iddia gerçeği yansıtmıyor.
Söz, Turgut Uyar’a ait değil.
Şairin tüm şiirlerinden mürekkep Büyük Saat isimli derleme kitabını taradık ancak “söz”e dair herhangi bir iz bulamadık.
Mezkur ifade, ne biçim ne de içerik bakımından Turgut Uyar’ın şiir anlayışıyla bağdaşıyor.
Bu noktada Turgut Uyar’ın, bahse konu olan ifadeye benzer “söz”ler veya kısa şiirler kaleme almadığını anımsatmak yerinde olacaktır. Şairin, “Dünyanın En Güzel Arabistanı” isimli kitabıyla beraber anlatımcı (narrative) tarzda, uzun ve düz yazıya yakın şiirlere ağırlık verdiği biliniyor.
Öyle ki, şairin kimi şiirlerine verdiği isim dahi incelemeye konu olan “söz”ün tamamından daha uzun: Tel Cambazının Rüzgârsız Aşklara Vardığını Anlatır Şiirdir, Akçaburgazlı Yekta’nın Mahkeme Kararını Aldığında Söylediği Mezmurdur, Her İki Adımda Bir Uygunsuzluğunu (Yalnızlığını) Algılayan Birisine Gazel, Akçaburgazlı Yekta’nın Yalnızlığına Kara Taştan Tapınak Kurduğunda Söylediği Mezmurdur…
Şairin “gerçek” şiirlerinden birini okurlarımızla paylaşmanın, aradaki üslup ayrımına dair fikir vereceği kanaatindeyiz (Turgut Uyar, Büyük Saat, İstanbul: YKY, 2011, s. 69-70):
Uzak Kaderler İçin
“Birgün, bir yağmurla garip garip
-Çoluğu çocuğu terk edeceğim.-
Bir sevgiyle doymayacak kalbim, anladım
Alıp başımı gideceğim.
Asır yirminci asırdır, âmenna
Bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım
Neon lambaları büsbütün karartır gecemizi
Uzaklar daha uzaklaşır
Bir define çıkarır gibi kayalardan, Âdemden beri
Sımsıcak sevgilere muhtacım.
Bir gün alıp başımı gideceğim
-Yıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar…-
Belimi bir ılık şal sarsın, mavi
Hüzünlü bir serencâmın ardından, şarkısız
Rüyalarım unutulmuş bir handa pes desin
Görmüş geçirmiş bir çift duygulu dudak karşısında.
Kendi kendine çekilmez oluyor ömrüm
Her insanın ayrı ayrı yaşayabilsem kaderinde
Diyarı gurbette kanlı bir aşk
Bahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde
En uzak beyazlar,
En yakın ikindilerde, duygulu
Ve bir sahil meyhanesinde bir akşam
İçip içip ağlasam…
Nasıl kısa kesmeli bilmiyorum?
Herkesin derdinden pay isterken.
Uzak kaderlerin suları çağlar simdi
Yıldızlar dökülür sonsuza içimizden.
Birgün, bir parkta otururken, biliyorum
Bir el yağmurla dokunacak omuzuma
Bir çift göz, bir davet, bir kalp
Çoluğu çocuğu terk edeceğim…
Yapraklar dökülecek, çiçekler solacak
Bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacak
Toprak ve insan kokularıyla,
Uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar için
Başımı alıp gideceğim.”
Sözün sahibi henüz tespit edilebilmiş değil.
Turgut Uyar
“Toprak Sevdiklerimizi Aldığı İçin Mi Böyle Güzel Kokar?” Sözünü Turgut Uyar’a Ait Zanneden Yazarlar
