15 Bin Sığınmacının “Vatandaşlığı” Değil “Vatandaşlık Başvuru İşlemi” Yeniden Değerlendirme Amacıyla İptal Edilmiş
Göç İdaresi tarafından 15 bin sığınmacının vatandaşlığının iptal edildiği iddiası Zafer Partisi Lideri Ümit Özdağ tarafından gündeme getirilmişti:
“Göç İdaresi 15.000 sığınmacıya verilen vatandaşlığı İPTAL etmiş. Vatandaşlık alanlara ne yapacaksınız diyenlere duyurulur. Ayrıca sayın Kılıçdaroğlu ve Akşener’e GERÇEK muhalefet nasıl yapılırmış konulu ders Zafer Partisi tarafından verilir.”
Özdağ’ın alıntıladığı haber3.com’un “Göç İdaresi’nden sığınmacılar için dikkat çeken hamle” başlıklı ilgili haberi şu şekildeydi:
“Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ’ın kamuoyu oluşturmasının ardından hakkında suç duyurusunda bulunan Göç İdaresi’nden dikkat çeken hamle: Başta Suriyeliler olmak üzere yaklaşık 15 bin kişinin vatandaşlık işlemi iptal edildi.
Başta Suriyeliler olmak üzere istisnai vatandaşlık işlemleri devam eden binlerce kişiye sabah saatlerinden itibaren ‘işleminiz iptal edildi’ mesajı gönderildi. Yalnızca Gaziantep’ten 1.400 mülteciye bu uyarı gönderilirken İstanbul, Ankara, İzmir, Hatay, Kilis, Şanlıurfa, Adana ve Mersin ile birlikte bu sayının 15 bini aştığı öğrenildi.”
Söz konusu haber metninde “vatandaşlık işlemi” iptaline değinildiği görülebiliyor.
Başta Suriyeliler olmak üzere istisnai vatandaşlık işlemleri devam eden yaklaşık 15 bin kişinin başvurusunun iptal edildiği yönünde uyarı gönderildiği basına yansımıştı.
Konuyla ilgili haberlerde “Yalnızca Gaziantep’ten 1.400 mülteciye bu uyarı gönderilirken İstanbul, Ankara, İzmir, Hatay, Kilis, Şanlıurfa, Adana ve Mersin ile birlikte bu sayının 15 bini aştığı öğrenildi.” ifadesine yer verilmişti.
Göç İdaresi Başkanlığı Uyum ve İletişim Genel Müdür Vekili Dr. Gökçe Ok, Türkiye gazetesine yaptığı açıklamada tüm başvuruları yeniden değerlendirmeye tabi tutmak üzere bu yönde bir uygulamaya gittiklerini belirtmiş. Gökçe Ok, daha önce vatandaşlık alan ve sonrasında bir takım tahrik olayları ile toplumsal güvenliği tehdit eden ya da terör örgütlerine destek verdiği tespit edilen şahısların da aynı kapsam dâhilinde tetkike tabi tutulacağı bilgisini paylaşmış.
İşbu aktarımlardan anlaşılabileceği üzere, sığınmacılara sunulan vatandaşlığın toplu şekilde iptali söz konusu olmamış. Bunun yerine, toplumsal güvenliği tehdit eden ya da terör örgütlerine destek verenleri tespit amacıyla vatandaşlık talepleri tekrar değerlendirmeye alınmış.
15.000 Suriyeli sığınmacıya verilen Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi ya da iptali yönünde yayımlanmış bir Cumhurbaşkanı kararına rastlanamıyor.
İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, “15.000 sığınmacının vatandaşlığının iptal edildiğine dair haberler gerçeği yansıtmamaktadır!” notuyla iddiayı tekzip etti.
15.000 sığınmacının vatandaşlığının iptal edildiğine dair haberler gerçeği yansıtmamaktadır❗❗❗⬇️ pic.twitter.com/vCaFf6vwCh
— Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (@TCNufus) May 13, 2022
Bakanlığın, milli güvenlik, kamu düzeni ve güvenliğini bozan, terörle irtibatı ve iltisaklı oldukları tespit edilenlerin vatandaşlığının iptali yoluna gidildiğini ve toplu vatandaşlık iptalinin söz konusu olmadığını belirten açıklama metni şu şekildeydi:
“Vatandaşlık işlemleri tüm uyruklar için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Sadece geçici koruma altındaki Suriyelilerle ilgili olarak vatandaşlık talebi halinde Göç İdaresi Başkanlığındaki ilgili bilgi ve belgeler ilk incelemeler yapılarak Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne aktarılarak işlemlere devam edilmektedir.
Türk vatandaşlığını kazanma yolları 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda çok açık belirtilmektedir. İlgili Kanunun 12’nci maddesine göre milli güvenlik, kamu düzeni ve güvenliği, terörle irtibatı ve iltisakı olmamaları esas olup işlemlerin her aşamasında bu durum dikkate alınmaktadır.
Ayrıca Türk vatandaşlığının kazanılması sürecinde 8 aşama bulunmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla şu şekildedir:
1. Başvuru
2. Teknik Çalışma Grubu İncelemesi
3. İl Güvenlik Soruşturması
4. Valilik Komisyonu
5. Dosya Kontrolü
6. Arşiv Araştırması
7. Onay Süreci
8. Tescil
Tüm uyruklarda da aynı usul ve esaslar geçerli olup, bu aşamalardan geçildikten sonra Türk vatandaşlığı kazanılabilmektedir.
Ayrıca Türk vatandaşı olduktan sonra da milli güvenlik, kamu düzeni ve güvenliğini bozan, terörle irtibatı ve iltisaklı oldukları tespit edilenlerin vatandaşlığının iptali yoluna gidilmektedir. Bu tespitler sonrası yapılan değerlendirmeler fert fert yani bireysel olarak yapılmakta olup toplu vatandaşlık iptali söz konusu değildir. Tüm bu işlemler yargı denetimine de tabidir.
Hal böyle iken bugün bazı basın yayın organlarına yansıyan “15 bin sığınmacının vatandaşlığı iptal edildi” haberleri kesinlikle doğru olmayıp, tamamen uydurmadır.
Milli güvenlik, kamu düzeni ve güvenliğine yönelik tetkik işlemleri Vatandaşlık Kanunu çerçevesinde yıllardır aynı usulle gerçekleşmektedir.Kamuoyuna saygıyla duyurulur…”
İşbu açıklamayı paylaşan İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı iddia ile ilgili şu yorumda bulunmuştu:
“Vatandaşlık işlemlerinin her aşamasında milli güvenlik, kamu düzeni, terör irtibatı – iltisakı dikkate alınmakta.
Vatandaşlık iptalinde fert fert değerlendirme yapılmakta olup toplu iptal sözkonusu değil
15 bin sığınmacının vatandaşlığının iptal edildiği haberleri de uydurma”
Vatandaşlık işlemlerinin her aşamasında milli güvenlik, kamu düzeni, terör irtibatı – iltisakı dikkate alınmakta.
Vatandaşlık iptalinde fert fert değerlendirme yapılmakta olup toplu iptal sözkonusu değil
15 bin sığınmacının vatandaşlığının iptal edildiği haberleri de uydurma pic.twitter.com/GmJgAZWC7z
— İsmail ÇATAKLI (@ismailcatakli) May 13, 2022
Türk vatandaşlığının kaybı, seçme hakkının kullanılması ya da (çıkma veya kaybettirme ya da vatandaşlığa alınmanın iptali yoluyla) yetkili makam kararı ile gerçekleşebilmektedir.
Türk vatandaşlığının kaybı / iptali konusuna yer veren 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu‘nun 23.-35. maddelerinden ilgili hükümler şöyle aktarılabilir:
Seçme Hakkının Kullanılması
Türk vatandaşlığını aşağıda belirtilen nedenlerle kazanmış olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:
a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar,
b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,
c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar,
ç) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,
d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.
Vatandaşlığın kaybı ilgili kişiyi vatansız kılacak ise seçme hakkı kullanılamaz.
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 34 üncü maddesi uyarınca:
1. Aşağıda durumları belirtilenler, ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar.
b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.
c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.
ç) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar.
d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.
2. Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlığın kaybı ilgiliyi vatansız kılacak ise seçme hakkı kullanılamaz.
İzin Almak Suretiyle Türk Vatandaşlığından Çıkma
Bir Türk vatandaşının talebi üzerine Bakanlık kararı ile başka bir devlet vatandaşlığına geçmek için Türk vatandaşlığından çıkmak için izin verilebilir.
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 inci maddesi uyarınca:
1. Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.
a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
b) Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.
c) Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.
ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.
Vatandaşlıktan çıkma izni vermeye yetkili makam, Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığıdır.
Türk Vatandaşlığının Kaybettirilmesi
Kanun’da sayılan eylemlerde bulundukları tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla resen kaybettirilmesi söz konusu olabilmektedir.
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29. maddesi uyarınca aşağıda belirtilen eylemlerde bulundukları resmi makamlarca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığı Türk vatandaşlığı Cumhurbaşkanı kararı ile kaybettirilebilir:
a) Yabancı bir devletin, Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.
b) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.
c) İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 302 nci, 309 uncu, 310 uncu, 311 inci, 312 nci, 313 üncü, 314 üncü ve 315 inci maddelerinde yazılı suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan vatandaşlar, bu durumun soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla Bakanlığa bildirilir. Bakanlıkça Resmî Gazete’de yapılan yurda dön ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri halinde, bu kişilerin Türk vatandaşlıkları Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla kaybettirilebilir.
İlgili Cumhurbaşkanı kararının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren hüküm ifade eden kaybettirme kararları şahsî olup, ilgilinin eş ve çocuklarına tesir etmemektedir.
Türk vatandaşlığının iptali
Yalan beyan ya da vatandaşlığı kazanmaya esas teşkil eden önemli hususları gizleyen kişinin vatandaşlığa alınması, ilgili kararı veren makam tarafından iptal edilebilmektedir. Karar tarihinden itibaren hüküm ifade eden iptal kararı, ilgili kişiye bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanan eş ve çocuklar hakkında da uygulanmaktadır.
* Kapak görseli: Haberglobal