Fotoğrafta Azra Erhat, Nurullah Ataç, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Necati Cumalı, Orhan Veli Kanık’la Birlikte Sabahattin Ali’nin De Yer Aldığı İddiası Doğru Değil
Sabahattin Ali Olduğu Sanılan Kişi Bela Szabo’dur
Bugünkü konumuz, Sabahattin Ali’nin yer aldığı sanılan bir fotoğraf karesi.
Bahse konu fotoğrafın, Sabahattin Ali’nin de yer aldığı iddiasıyla paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Kadroyu 6’ya tamamlamak için alternatif isimlerin de öne sürüldüğü görülüyor:
“II.TBMM Bahçesinde Dönemin Ünlü Edebiyatçıları – 1939. Yukarıdan aşağıya; Azra Erhat, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat ve Orhan Veli Kanık…”
Sanılanın aksine fotoğrafta Sabahattin Ali yer almıyor. Sabahattin Ali sanılan kişi aslında Bela Szabo. Fotoğrafta görülen 6 kişi şu şekilde: Azra Erhat, Nurullah Ataç, Bela Szabo, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Necati Cumalı, Orhan Veli Kanık…

Sabahattin Ali’nin kızı Filiz Ali, fotoğrafta kimliği tespit edilemeyen kişiye açıklık getirdi.
Filiz Ali, fotoğrafta babası sanılan kişinin aslında Macar Mühendis Bela Szabo olduğunu aktarmıştı:
“Paylaştığınız bu fotoğrafta Sabahattin Ali yoktur. Bu düzeltmeyi kaç bin kez yaptığım halde yanlış bilgi sanal alemde tekrarlanmaktadır. Sabahattin Ali sandığınız kişi Macar mühendis Bela Szabo’dur. Filiz Ali”
Filiz Ali, kişisel internet günlüğünde yayımladığı Szabo ailesine değinen yazıda bahse konu fotoğrafı da alıntılayarak şu satırları aktarmıştı:
“Yakın dost çevresindeki Sabahattin Ali, Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Necati Cumalı gibi edebiyatçılar Maarif Vekili Hasan Ali Yücel’in Dünya Klasikleri’ni Türkçeye kazandırmak için kurduğu Tercüme Bürosu’nda çalışıyorlardı. Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü eski Yunan ve Roma dilleri asistanlarından Azra Erhat, Maarif Vekaleti Talim Terbiye Kurulu üyesi, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü Kültür tarihi hocası Sabahattin Eyüboğlu, Fransızca hocası, edebiyat eleştirmeni Nurullah Ataç da Tercüme Bürosunda görevli arkadaşlar arasındaydı.
Sabahattin Eyüboğlu’nun erkek kardeşi ressam Bedri Rahmi, ressam Abidin Dino ile Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Roman Filolojisi Bölümünde doçent olan karısı Güzin, Szabo ailesinin yakın arkadaşlarıydı. Ankara Orman Çiftliği İstasyonunda çekilen bir fotoğrafta Rozsi ile Bela Szabo ve oğulları Matika, Sabahattin Ali, karısı Aliye ile kızı Filiz, Orhan Veli, Rebia ve Muvaffak Şeref kameraya hep beraber poz vermişlerdi. Yıl 1943 olmalı.”
1943 yılında Atatürk Orman Çiftliği Tren İstasyonu önünde çekilen fotoğrafta Sabahattin Ali ve Bela Szabo’yu aynı karede görmek mümkün.

Bahse konu fotoğrafın bir benzeri daha mevcut.
M. Şeref Özsoy bu karelerin hikâyesini şöyle aktarmıştı:
“Sabahattin Ali’nin adı geçmişken, s.29’daki fotoğrafa değinmekte yarar var.. Kitabı eline alıp görme şansı yakalayanlar “ne alaka?” demiş olabilirler.. Kimseyi merakta bırakmadan söyleyeyim, o fotoğrafı Sabahattin Ali çekmiştir.. Bakmayın siz fotoğrafın altındaki “Yakın çevresi ile” lafına.. Atatürk Orman Çiftliği Tren İstasyonu önünde çekilen bu fotoğrafın bir benzeri daha vardır.. Tek farkla, o karede Sabahattin Ali resimdeki bir kişiyle yer değiştirip fotoğraf makinesinin önüne geçmiştir.. “Yakınları” denenler de şunlardır: Matika Szabo, Filiz, Szabo, Muvaffak Şeref, Roji Szabo, Rebia Şeref, Aliye Ali..”
Üzerinde netleştirme işlemi uygulanan versiyonu incelendiğinde Sabahattin Ali sanılan kişinin aslında Bela Szabo olduğu daha da netleşebiliyor.

Orhan Veli’den bir dörtlükle sonlandıralım yazıyı:
“Dilimin ucunda bir eski arkadaş adı,
Unutulmuş şekilleri taşıyan bulutlar;
Bir gökyüzü genişliğiyle ruhuma dolar
Otların içine sırtüstü yatmanın tadı.”
Tespit: Canan Ekinci Yılmaz