Paylaşılan Videonun NASA’nın Yapay Bulut Üreterek Yağmur Yağdırmayı Başardığı Anı Yansıttığı İddiası Doğru Değil
NASA’nın yapay bulut geliştirmeye başlayarak yağmur yağdırmayı başardığı iddiasıyla bir video kaydın yıllardır sosyal medyada paylaşıldığı görülüyor.
Bahse konu video: pic.twitter.com/qFdgLl2Zcs
— Malumatfuruş (@malumatfurusorg) November 2, 2021
Bahse konu kaydı NASA’nın atmosferik hadiseleri manipüle ettiği iddiasıyla aktaran paylaşımlar şöyle örneklenebilir:
“NASA, ürettiği yapay bulutla yağmur yağdırmayı başardı.”
“ABD’de uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum olarak bilinen NASA, bir ilke daha imza atarak Mississippi’de, hidrojen ve oksijenle ürettiği yapay bulutların oluşumu sonucu yağmur yağdırdı.”
“NASA yapay bulut ile yağmur yağdırmayı başarmış Tarım için güzel proje…”
“🌧️ NASA, ürettiği yapay bulutla yağmur yağdırmayı başardı.”
Ufuk Tarhan:
“NASA suni bulut üreterek, suni yağmur yağdırıyor ve iklimi kontrol etmeyi, değiştirmeyi hedefliyor” gibi haberlerle sosyal medyada viral dolaşımda olan bu video gerçekten etkileyici! Sahiden mii? dedirtiyor… Detaylar > https://goo.gl/Sch9xz #futurist #ufuktrahan #NASA”
"NASA suni bulut üreterek, suni yağmur yağdırıyor ve iklimi kontrol etmeyi, değiştirmeyi hedefliyor" gibi haberlerle sosyal medyada viral dolaşımda olan bu video gerçekten etkileyici! Sahiden mii? dedirtiyor… Detaylar > https://t.co/OmYKUhJAF5 #futurist #ufuktrahan #NASA pic.twitter.com/5fE3P3u6D8
— Ufuk Tarhan (@futuristufuk) October 23, 2018
Sanılanın aksine video NASA’nın yapay bulut üreterek yağmur yağdırdığını anı yansıtmıyor. Video, NASA’nın yapay bulut üretimine değil uzay fırlatma sistemi için gerçekleştirilen roket motor testine ait. Atmosfere salınan partiküller vasıtasıyla “tohumlama” olarak bilinen yöntemle sunî şekilde yağmur oluşturma yönünde deneyler gerçekleştiriliyor (NASA, 2017 yılında kısa menzilli roketle suni bulut oluşturmayı amaçlayan bir deney gerçekleştirmişti). Ancak, paylaşılan görüntüdeki cihazın amacı bu değil.
NASA’nın suni bulut oluşturarak yağmur yağdırdığı sanılarak paylaşılan video aslında, ABD’nin Mississippi eyaletinde gerçekleştirilen iki farklı roket motoru testinden videoların birleştirilmesiyle oluşturulmuş. Videonun başlangıç bölümünde, NASA’nın Mississippi’de bulunan Stennis Uzay Merkezi’nde gerçekleştirilen “Uzay Fırlatma Sistemi”ne güç sağlamak için kullanılan RS-25 tipi motor test ateşlemesini gösteriyor. Klibin sonraki bölümü ise, Jeremy Clarkson’ın 2001 yılında sunduğu “Top Gear – Speed” adlı BBC serisinde yayınlanan yine Mississippi’de bulunan uzay merkezinde gerçekleştirilen RS-68 tipi roket motor testinden görüntülere yer verilmiş.
Jeremy Clarkson’ın sunduğu Speed adlı programdan ilgili görüntüler aşağıdaki bağlantı vasıtasıyla izlenebilir (Sosyal medyada paylaşılan klip, BBC’de yayımlanan programda Jeremy Clarkson’ın bir motor testinde bulunduğunu açıkladığı kısmı dışarıda bırakarak sadece üretilen bulutlardan bahsettiği kısmı içermiş):
NASA’nın internet sitesi ve Youtube kanalı incelendiğinde RS-25 tipi motorun testine ait görüntülere erişmek mümkün.
NASA tarafından denemesi gerçekleştirilen RS-25 motoruna ilişkin de detaylar sunulmuş durumda.
Uzaya gönderilen roketlerin fırlatıldıkları andan itibaren likit oksijen ve hidrojen yakıtlarının birbirine karıştırılarak yakılması nedeniyle büyük tutarda buhar bulutu oluşturduğu biliniyor. Bahse konu testin yeryüzünde gerçekleştirilmesi durumunda, roketlerin fırlatıldıklarında atmosfere saçtıkları bu kitleyi zemine yaydığı görülebiliyor.
RS-25 motorunun sıvı hidrojen ve oksijeni yakmasının akabinde egzozundan (hidrojen ve oksijen bileşimi olan H2O yani) su buharı çıkmaktadır. Sıvı hidrojen ve oksijenin etkileşime girmesiyle su buharının oluşması ve oluşan su buharının yoğunlaşarak sıvıya dönüşmesi basit bir doğal süreçtir.
NASA Sözcüsü Bruce Buckingham AP‘ye 26 Mayıs 2019 tarihinde yapmış olduğu açıklamada motorların yanma odasında karıştırıldığında ve ateşlendiğinde bir buhar bulutu oluşturan sıvı oksijen ve sıvı hidrojen yakıtlarıyla çalıştığını, buhar bulutu soğuduğunda suya dönüşeceğini ve test anındaki sıcaklığa ve neme bağlı olarak yağmur oluşturabileceğini belirtmişti.
Sputnik Türkiye, Youtube kanallarında görülen cihazın gerçek amacını “NASA’nın görenleri yanıltan bulut mekanizması” başlığıyla şöyle aktarmıştı:
“Bu mekanizma bulutlar oluşturuyor.
Tabii ki de asıl görevi bu değil.
Bu şekilde roket motorları test ediliyor.
Sıcak buhar hidrojen yanması sonucunda oluşuyor.
Bu bulutlar soğuduğunda gerçekten yağmur yağmasına neden olabilirler.
Tıpkı dev bir bulut makinesi gibi.”
NASA’nın yapay bulut makinesi olarak lanse edilen makinenin gerçek niteliğini Boom Live da şu şekilde aktarmıştı:
Ezcümle, NASA’nın yapay bulut oluşturma kapasitesine sahip bir devasa bir makine geliştirdiği iddiası doğru. Ancak, bahse konu cihazın kullanılma amacı yapay bulutla sunî şekilde yağmur oluşturmak değil.
İddianın gerçeği yansıtmadığına AP, The Verge, Teyit.org da değinmişti.