Mozambik’te Bir Zenginin Fakirlerden Kurtulmak İçin Paranın Üzerine Zehir Sürdüğü ve Fakirlere Bir Şey Olmadığı Hâlde Zenginlerin Öldüğü İddiası Asılsız
İyi bir şehir efsanesi ninni gibi gelir, içinde muğlak ifadeler, kaynaksız iddialar ve bol bol -miş / mış bulundurur. Mozambik’te bir zenginin fakirlerden kurtulmak için paraya zehir sürdüğü ve zehirin etkisiyle zenginler ölürken fakirlere bir şey olmadığı anlatısı da bu tanıma fevkalade oturan şehir efsanelerinden biridir.
Bahse konu şehir efsanesi metni şöyle:
Mozambik’te çok zengin bir adam şehirdeki yoksullardan kurtulmak istiyormuş.
Çok yüklü miktarda paranın üstüne zehir sürerek fakirlere dağıtmak üzere bir yardım kuruluşuna göndermiş.
Bir süre sonra şehrin valisi, 30 vekil ve 7 muhtar ölmüş.
Fakirlerden kimseye bir şey olmamış.
Yolsuzlukla mücadele konusunda olağan şüphelileri işaret eden ve gelir dağılımındaki adaletsizliği işaret eden bahsi geçen anlatı somut olmayan unsurlara sahiptir. Herhangi bir kaynağı ya da tespit edilebilir detayı içermeyen anlatıdaki belirgin tek husus olayın “Mozambik”te gerçekleşmiş olduğudur.
Mozambik’in resmi dili Portekizce, İngilizce ve Türkçe çevrimiçi kaynaklarda yaptığımız taramada bu “menkıbe”yi doğrulayacak bir haber göremedik. Mozambik’te görev yapmış bir diplomat böyle bir vakanın yaşandığından bihaber olduğunu belirtmiştir.
Bahse konu hikâyenin ilk izine “ADR Medya” adlı Twitter profilinin 8 Temmuz 2018 tarihli paylaşımında rastlıyoruz. Anılan paylaşımda söz konusu hikâyenin “pazar fıkrası” görseliyle birlikte paylaşıldığı görülmektedir.
Hülâsa, bu anlatıya yaklaşımın -Milliyet Gazetesi yazarı Melih Aşık’ınki gibi- “fıkra” şeklinde olması en doğrusudur.
Söz Konusu Şehir Efsanesini Gerçekleşmiş Gibi Köşesine Taşıyan Yazarlar
Pusula Gazetesi‘ndeki “‘Kenar-ı Dicle’de bir kurt aşırsa koyunu, ilahi adalet sorar Ömer’den onu…’” başlıklı 8 Temmuz 2018 tarihli yazısında Ali Rıza Tığ bu hurafeyi köşesine “yolsuzlukla mücadelede etkin bir yöntem” olarak taşımış:
Kıssadan Hisse: Yolsuzluğa karşı ilginç bir yöntem... Mozambik’te çok zengin bir adam, şehirdeki yoksullardan kurtulmak istiyormuş. Çok yüklü miktarda paranın üstüne zehir sürerek, fakirlere dağıtmak üzere bir yardım kuruluşuna göndermiş. Bir süre sonra şehrin en önemli işadamı, milletvekili, danışmanı, genel sekreteri, bir müteahhit, üç belediye başkanı ve beş muhtar ölmüş! Fakirlerden kimseye bir şey olmamış!
İlaveten, Ali Rıza Tığ, “Kenar-ı Dicle’de bir kurt aşırsa koyunu, ilahi adalet sorar Ömer’den onu” sözünü Hz. Ali’nin rivayet ettiğini iddia etmiş. Ancak, bahsi geçen söz daha önce Malumatfuruş’ta aktarıldığı üzere Mehmet Akif Ersoy’un Safahat’inde yer alan “Koca Karı ile Ömer” adlı şiirdendir, ne Hz. Ömer söylemiştir ne de Hz. Ali bu sözün ravisidir.