Kulüp Rakısı’nın Etiketinde Atatürk ve İsmet İnönü’nün Resminin Yer Aldığına Dair Şehir Efsanesi

Kulüp Rakısı Etiketindeki 2 Kişinin Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü Olduğu İddiası Eski Bir Şehir Efsanesi

Görülen Kişiler Etiketin Tasarımcısı İhap Hulusi Görey ve Arkadaşı Fazıl Ahmet Aykaç

Kulüp Rakısı etiketinde görülen 2 kişinin Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olduğu yönündeki yanlış bilgiyi konu edineceğiz.

Kulüp Rakısı’nın bahsi geçen etiketini tasarlayan kişi Türkiye’nin ilk grafikeri, afiş sanatının öncüsü olarak nitelenen İhap Hulusi Görey’dir (28 Kasım 1898 – 26 Mart 1986). İhap Hulusi Görey, etiketteki iki kişiden birinin kendisi diğerinin de arkadaşı şair Fazıl Ahmet Aykaç olduğunu nakletmektedir.

Tekel Genel müdürlüğü Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Ekber Yeşilyurt’un gerçekleştirdiği bir ziyaret esnasında İhap Hulusi’nin Lebon adlı mekanda Ahmet Haşim, Mithat Cemil, Orhan Seyfi Orhon, Yahya Kemal Beyatlı ve Yusuf Ziya Ortaç’la beraber rakı içerken o anı ölümsüz bir tablo hâline getirmek istediği ve bahse konu etiketi çizdiğini, etikette görülen kişilerin kendisi ve yakın dostu Fazıl Ahmet Aykaç olduğunu aktarmış (Vefa Zat (2008). Biz Rakı İçeriz: Biz Rakı İçeriz. Rakının Geçmişi ve Bugünü. Overteam Yayınları. Sf: 35). Bu söyleşi, Tekel Genel Müdürlüğü’nün (İnhisarlar İdaresi) yayını Tekel Dergisi’nde yayımlanmıştır.

Mey Rakı ise ürün hakkında şu açıklayıcı notu kullanmıştı:

Bugün, birçok nesli bir araya getiren Kulüp Rakısı’nın başarısında hiç şüphesiz ünlü etiketinin de ayrı bir yeri var.

Türk afiş sanatı ve reklamcılığının ilk temsilcilerinden İhap Hulusi’nin resmettiği etikette; sanatçıyı ve yakın dostu Fazıl Ahmet Aykaç’ı rakı sofrasında keyifle sohbet ederken görürüz.

 

Kulüp Rakı, 1939’dan beri üretilmektedir.

 

Üzüm kökenli distilattan (suma) üretilir. En üst kalitede üzüm, anason ve yumuşak içimli su kullanılmaktadır.

 

Şişe Hacmi: Piyasada 5, 35 ve 70 cl’lik şişelerde bulunmaktadır.

 

Üretildiği Fabrika: İstanbul İçki Fabrikası’nda üretilmektedir.

Alkol Derecesi: %50

 

Tüketim Önerisi: Sek içilebileceği gibi su veya maden suyu ilavesiyle, ama mutlaka soğuk içilir (8-10°C).

 

Aperitif olarak da alınabilen rakının Türk içim geleneğine uygun olarak çilingir sofrasının, özgün soğuk ve sıcak mezeleri ile içilmesi tavsiye edilir.

Zaman içerisinde rakı etiketindeki illüstrasyonun temel kompozisyonu aynı kalsa da görülen 2 kişinin simalarında değişiklik yapılmıştır.

Etiketin farklı versiyonları incelendiğinde görülen 2 kişinin de Atatürk’e benzemediği anlaşılabiliyor.

Levent Civelekoğlu, Kulüp Rakısı’nın şehir efsanesine dönüşen öyküsüne dair kapsamlı bir inceleme yayımlamıştı.

Kulüp rakısının etiketinin üzerindeki bu grafikten hareketle Atatürk’ün içtiği rakının Kulüp Rakısı olduğu algısı kuvvetli olsa da kaynaklar Atatürk’ün Dimitrakopulo rakısı içtiğini aktarmaktadır.

Hata tespiti dikkatimizi cezbeden Atlantis adlı Twitter kullanıcısının konu ile ilgili aktarımı şu şekildeydi:

“Biraz da Kulüp rakısının tarihçesinden bahsedeyim. Bu rakının üretimi 1932 yılında başladı. Meşhur etiketini hepimiz biliriz. Etikette soldaki kişinin Atatürk olduğu uzun zamandır popüler olan bir şehir efsanesidir.

 

Ancak bu etiketi tasarlayan ilk Türk grafikeri İhap Hulusi etiketteki iki kişiden birinin kendisi diğerinin de arkadaşı şair Fazıl Ahmet Aykaç olduğunu nakletmektedir. Nitekim etiketin ilk versiyonuna baktığımız zaman soldaki figürün Atatürk’e benzemediğini görüyoruz.

 

1932 yılında 70’lik rakı 1 lira 40 kuruşmuş 🙂 Bugün Türkiye’de bulunan rakı markaları içinde Atatürk’ün içtiği bilinen tek rakı Kulüp rakısı. Diğer markaların hepsinin kuruluşu Atatürk’ün vefatından sonradır. Yeni Rakı örneğin 1944’te başladı.

 

Atatürk aslında Dimitrikopulo marka rakı (veya daha doğrusu uzo mu desek) tercih ediyormuş. Ama Türkiye’nin ilk rakı markası olduğu için Kulüp rakısını bizzat içip onaylamamış olması imkansız. Bu kısa floodı bitirirken kadehimi Atamıza kaldırıyorum ruhu şad olsun.”

İhap Hulusi Görey’in Kulüp Rakısı için tasarladığı etiket günümüzde hala kullanılmaktadır.

Kulüp Rakısı’nın Etiketinde Atatürk’ün Resmedildiğini Sanan Yazarlar

Ali Atıf Bir, 28 Şubat 2006 tarihli “Şimdi de Sarı Zeybek krizi!” yazısında bu iddiaya şöyle yer vermişti:

"Telif konusunda ise haklısın. Atatürk’ün haklarını elinde bulunduranlar kesinlikle dava açabilirler. Ancak yıllardır Kulüp rakısının üstündeki resmin de Atatürk’e ait olduğu, bu resim sayesinde Kulüp rakısının yüksek fiyatlı bir konuma yerleştiğini de unutma..."

Bir, 2 Mart 2006 tarihli “Atatürk’ün tercihi Dimitrakopulo…” başlıklı yazısında ise bir okurunun uyarısına verdiği yanıtta “Yazımı dikkatlice okursanız gerçeklerden değil algılardan söz ettiğimi anlarsınız. Ben de algı açığını vurgulamak istemiştim…” ifadelerini kullanmıştı.