Fotoğrafın Padişah İkinci Abdülhamit’in Sürgüne Yollanışını İstiklal Caddesinde İngiliz, ABD ve Yunan Bayraklarıyla Kutlayanlara Ait Olduğu İddiası Doğru Değil

Yanlış İddia

 

Osmanlı Padişahı II. Abdülhamit’in sürgüne gönderilmesini İstiklâl Caddesi’nde İngiliz, ABD ve Yunan bayraklarıyla kutlayan kitleye ait olduğu sanılarak paylaşılan fotoğrafa değineceğiz.

 

ikinci mesrutiyet kutlama

 

Bahse konu fotoğrafı yanlış yorumlayan sosyal medya paylaşım örneği şöyle sunulabilir:

 

Zafer Şahin:

 

“Bazen bir fotoğraf ne kadar çok şey anlatıyor.. 2.Abdulhamit’in sürgüne yollanışını İstiklal Caddesinde İngiliz, ABD ve Yunan bayraklarıyla kutlayanlar… Sonrası malum…”

 

2 abdulhamit surgune yollanisi istiklal caddesi

 

Özlem Doğan:

 

“Meral Akşener’in bugün kinle saldırdığı Abdülhamid Han’ın sürgüne gidişi İstiklal Caddesinde Amerika, İngiliz, Yunan bayraklarıyla kutlandı(1909). Önde,kasketlinin ardında sırıtan İttihat ve Terakki liderlerinden İngiliz ajan Aubrey Herbert, fotoyu çeken de ajan Gertrude Bell’di.”

 

abdulhamid han surgune gidisini kutlayanlar

 

Yeni Akit ise fotoğrafı şöyle sunmuştu:

“Osmanlı Padişahı Sultan 2. Abdülhamid’in sürgüne gönderilmesinden sonra çekilen fotoğraf, ihanetin ve hainliğin tüm çıplaklığını ortaya çıkardı. Adeta ihanetin belgesi niteliğindeki bu fotoğrafta, Osmanlı Devleti’nin İstiklal Caddesi’nden yıkılmaya başlandığını gösteriyor. Akıllara yine İstiklal Caddesi’nde, 2013 yılında başlayan ve aynı ülkeler tarafından desteklenen gezi olaylarını getirdi.”

 

“Sultan II. Abdülhamit Han sürgüne gönderildikten sonra yapılan nümayiş…

Arkada, Amerikan, İngiliz ve Yunan bayrakları,

Abdülhamit Han’ın sürgüne gitmesini kutluyorlar,

Öndeki kasketlinin hemen arkasındaki pişmiş kelle gibi sırıtan Aubrey Herbert,

İngiliz ajan ve Ittihat Terakki’nin liderlerinden…

Resmi çeken Gertrude Bell,

Hani Ortadogu’nun tüm haritasını çizen kadın,

İstiklal Caddesi, Osmanlı’yı oradan yıkmaya başladılar,

Bakın bunların devamı olanlar gene hep

İstiklal Caddesinde nümayiş yapıyorlar..”

 

İşbu aktarımın aksine söz konusu fotoğraf, Padişah II. Abdülhamid’in sürgüne gönderildikten sonra yapılan nümayişe ait değil.

Fotoğraf, 2. Abdülhamit’in tahttan indirilip sürgün edilmesinden 1 yıl önce 1908 yılında 2. Meşrutiyet’in ilanı için eski adıyla Cadde-i Kebir olarak bilinen şimdiki adıyla İstiklâl Caddesi’ndeki yapılan kutlamayı yansıtıyor.

The Graphic adlı yayının 17 Ekim 1908 tarihli sayısında “Türkiye’nin Problemlerinin Aydınlık Yüzü” (“The Bright Side of Turkey’s Troubles”) başlığıyla sunulan fotoğrafın altında şu açıklamaya yer verilmiş:

“Mevcut krizin en dikkat çekici özelliklerinden biri, Avusturya ve Bulgaristan’ın sunduğu ahlaksız provokasyonlar karşısında Türklerin gösterdiği olağanüstü ılımlılık ve kendine hakimiyettir…….. Pera’nın belli başlı sokaklarında geçit töreni yapıldı – Konstantinopolis’teki mahalle yabancı Büyükelçiler ve Bakanların ikamet ettiği yerlerdi.”

“One of the most noteworthy features of the present crisis has been the extraordinary moderation and self-restraint shown by the Turks in the face of the wanton provocation offered the by Austria and Bulgaria…….. Crowds, composed of all sorts and conditions of people, paraded the principle streets of Pera – the quarter in Constantinople were the foreign Ambassadors and Minsters reside.”

 

1908 ikinci mesrutiyet kutlamasi

 

Sosyal medyada “Beyoğlu 2. meşrutiyet kutlamaları – 1908” notuyla aktarılan fotoğraf, sonradan 2. Abdulhamit’in sürgün edilmesiyle ilişkilendirilerek paylaşılmış.

Bahse konu fotoğraftaki kadının Ortadoğu’da İngiliz ajanlığı yapan kadın arkeolog ve sanat tarihçisi Gertrude Bell (1868-1926) olduğuna dair bir delil yok. Ayrıca, ABD bayrağının da yer aldığı görülemiyor.

 

2. mesrutiyet kutlamasi

 

II. Meşrutiyet, 1876’da yapılan Osmanlı Anayasası’nın 1877-78 Türk-Rus Savaşı akabinde askıya alınmasından sonra 23 Temmuz 1908’de yeniden ilân edilmesiyle başlamıştı.

32 yıl 7 ay 13 günlük saltanatının ardından tahttan indirilen II. Abdülhamit ise 27 Nisan 1909 Salı gününü 28 Nisan 1909 Çarşamba gününe bağlayan gece Sirkeci’deki trene bindirilerek Selanik’e gönderilmişti. I. Balkan Harbi’nin 8 Ekim 1912’de patlak vermesinin hemen akabinde II. Abdülhamit Almanların S.M.S. Loreley gemisi ile 26 Ekim 1912 tarihinde Selanik’ten İstanbul’a getirilmişti.

 

ikinci abdulhamit selamlik 1908

 

Fotoğrafın, II. Meşrutiyet’in ilânının ardından İstiklâl Caddesi’nde gerçekleştirilen kutlamalardan diğer fotoğraflarla benzerlik taşıdığı görülüyor.

St. Trinite Ermeni Kilisesi önünden 19 Temmuz 1908 tarihli Fransızca “3. serie de la “Turquie Libre”, porte de l’eglise Arménienne Ste Trinité le 19 Juillet (v.s.) 1908″ (“3. “Özgür Türkiye” dizisi, 19 Temmuz’da St. Trinity Ermeni Kilisesi’nin kapısı (v.s.) 1908″) notunu taşıyan kartpostaldaki fotoğrafın aynı konumda kaydedildiği anlaşılıyor (Jülyen takvime göre 19 Temmuz 1908 tarihi Milâdi takvime göre Meşrutiyet’in ilânının akabinde 1 Ağustos 1908’e denk gelmektedir).

 

ikinci mesrutiyet kutlamalari
Görsel: Seda Özen Bilgili

 

2. Meşrutiyet’in ilânıyla İstanbul’un farklı noktalarında kutlamalar düzenlenmişti (Saadet Özen (2010). “Rethinking the Young Turk Revolution: Manaki Brothers’ Still and Moving Images“. Boğaziçi Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi).

Bazı örnekler sunacak olursak…

İstiklâl Caddesi’ndeki kutlamalar “Constantinople – rejoicings after the grant of the Constitution. A procession through the streets of Pera, the European residential quarter” notuyla bir kartpostala yansımıştı (Charles Roden Buxton (1909). Turkey in Revolution. Sf. 73).

 

1908 ikinci mesrutiyet kutlama

 

serveti funun 2 mesrutiyet
Servet-i Fünun 4 Ağustos 1324 tarihli sayısı

 

19 temmuz 1908 mesrutiyet kutlamalari

 

Günümüzde Odakule ve Beyoğlu Anadolu Lisesi’nin bulunduğu, ilgili tarihte ise Bon Marche Binası ve karşısında Yunanistan ve Amerikan Konsolosluklarının yer aldığı konumda kaydedilen aşağıdaki renklendirilmiş kartpostal 24 Temmuz 1908 tarihini taşıyor.

 

ikinci mesrutiyet kutlamalari istiklal caddesi
İstiklâl Caddesi’nde 2. Meşrutiyet kutlamaları

 

24 temmuz 1908 pera istiklal

 

Yıldız Sarayı’nda (selamlıkta) düzenlenen kutlamalar “2. serie de la ‘Turquie Libre’, Ceremonie de selamlik le 18. Juillet (v.s.) 1908” (“2. ‘Özgür Türkiye’ dizisi, Selamlık Töreni 18 Temmuz (v.s.) 1908”) notunu içeren kartpostala yansımıştı.

 

ikinci mesrutiyet kutlamalari

 

2 mesrutiyet kutlamalari 1908 yildiz sarayi

 

ikinci mesrutiyet kutlamalari 1908 yildiz sarayi

 

Tepebaşı’nda (günümüzde adı Meşrutiyet olan caddede) 24 Temmuz 1908 tarihinde öğrencilerin kutlaması da kartpostalda “Constantinople – Rue des Petit-Champs – Manifestation des Etudiants militaires en l’honneur de la Constituion proclamée le 24 Juillet 1908” notuyla aktarılmıştı.

 

tepebasi ikinci mesrutiyet

 

Daha önce de, II. Abdulhamit’in sürgüne gönderilirken çekilen fotoğraf olduğu iddiasıyla paylaşılan görselin aslında Gennaro D’Amato adlı ressam tarafından çizilen resim olduğunu aktarmıştık.

 

gennaro damato abdulhamit ikinci tablosu
Gennaro D’Amato’nun 2. Abdulhamit çizimi

 

Yorumunuzu yazınız...