HaRFiyat Değil, HaFRiyat!

Genellikle inşaat faaliyetleri içerisinde kullanılan toprağı kazma, kazı gibi eylemleri tanımlamak amacı ile kullanılan ifadenin doğru biçimi “hafriyat” şeklindedir. “Hafriyat” kelimesinin “harfiyat” olarak kullanımı hatalıdır. Harfiyat kelimesinin Türkçemizde bir anlamı bulunmamaktadır. 

 

Hayatımızın her döneminde farkında olmadan birçok sözcüğü olduğundan farklı şekilde telaffuz edebiliyoruz. Bu yazımızda da günlük yaşantıda yanlış kullanımına denk geldiğimiz kelimeler içerisinde -millî inşaat, yol, onarım ve bakım gibi birçok kazı işlemlerini izleme sporumuzun odak noktası olan- hafriyat kelimesinin telaffuzu hakkındaki yanlış kullanımı ele alacağız.

 

 

Hafriyatın Anlamı

İnşaat alanlarında gerçekleştirilen her türlü kazı işlemleri, yıkılan binaların etrafında oluşan moloz kalıntıları yıkmak veya yol yapım çalışmaları içerisinde yer alan kazı faaliyetleri gibi çalışmaların gerçekleştirildiği ortamda oluşan eylemlerin genel adına hafriyat adı verilmektedir.

Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre hafriyat kelimesi “Toprağı kazma, kazı” anlamına gelmektedir. Hafriyat kelimesinin etimolojik kökenine bakıldığında ise dilimize birçok sözcük gibi Arapçadan geçtiği bilgisine ulaşılmaktadır.

 

Hafriyat nedir
TDK’ye göre “Hafriyat” kelimesinin anlamı

 

Nişanyan Sözlük’te de hafriyat kelimesinin Arapça kökene sahip olduğu, kelime anlamının ise  “kazma işi, kazı” olduğu ifade edilmektedir. Dil Derneği sözlüğünde de “hafriyat” olarak aktarılan kelimenin anlamı “kazı” şeklinde aktarılmıştır.

 

HaRFiyat Değil, HaFRiyat!

Ancak kazı gibi eylemleri tanımlamak amacı ile kullanılan hafriyat sözcüğü birçok insan tarafından sosyal medyada, günlük yaşantıda, haber ve medya sitelerinde ve hatta inşaat firmaları tarafından bile yanlış bir biçimde kullanılmaktadır. Genellikle bir harfin yer değiştirilmesi ile ifade edilen bu kelime “harfiyat” şeklinde telaffuz edilerek hataya düşülmektedir.

Türkçe herhangi bir karşılığı bulunmayan “harfiyat” kelimesi  sıkça yanlış yazılan sözcükler arasında yer almaktadır ve bu kelimenin doğru yazılışı “hafriyat” şeklindedir.

 

Hafriyat Yerine Harfiyat Lafzı Yaygın Bir Kullanım

Toprağı kazmak veya kazı kazma faaliyetini tanımayan hafriyat kelimesinin birçok kişi tarafından harfiyat şeklinde kullanıldığı görülüyor.

Hafriyat kelimesinin inşaat firmalarının araçlarında ve reklamlarında da genellikle yanlış olarak harfiyat şeklinde kullanıldığı birçok örnek mevcut.

Hafriyat kelimesinin yanlış kullanımına yönelik bazı örnekler sunacak olursak:

 

hafriyat mı harfiyat mı
Hafriyat kelimesinin harfiyat olarak yanlış kullanımına yönelik haber başlığı

 

hafriyat mı harfiyat mı
Hafriyat kelimesinin harfiyat olarak yanlış kullanımına yönelik haber başlığı

 

Hafriyat Kelimesini Harfiyat Olarak Yanlış Kullanan Köşe Yazarlarından Örnekler

Abdurrahim Kılıç’ın, Tigris Haber’deki 25 Aralık 2019 tarihli “Şu Sur taşları meselesi” başlıklı yazısından ilgili bölüm:

“Harfiyat kamyonlarıyla Suriçi atıklarının nereye döküldüğünü biliyoruz da taşıma esnasında taşlar ve tarihi sütunlar ne yapıldı bilemiyoruz!”

Duran Akkaya, Ticari Hayat Gazetesi’ndeki “Harfiyat Kamyonu Terörü” başlıklı yazısında hem başlıkta hemde yazı içeriğinde hafriyat kelimesini harfiyat olarak kullanarak hataya düşmüş:

“Büyük şehirlerimiz gittikçe artan bir biçimde harfiyat kamyonları tarafından estirilen bir terörle karşı karşıya bırakıldı.”

Yalçın Bayer, Hürriyet Gazetesi’ndeki 11 Şubat 2011 tarihli “Hafriyat vurgunu” başlıklı yazısında her ne kadar başlıkta yazım yanlışı yapmasa da yazı içeriğinde hataya düşerek hafriyat kelimesini harfiyat olarak yanlış kullanmış:

“Sitemizin arka tarafı AOÇ’ın fidanlığıdır. Yaklaşık 20 gündür hergün onlarca kamyon bu fidanlık arazisine harfiyat taşımaktadır. Abartısız en az bugüne kadar 700-800 kamyon harfiyat bu sahaya dökülmüştür.”

 

Yorumunuzu yazınız...