Fotoğrafların Mustafa Kemal Atatürk’ün Çocukluğuna Ait Olduğu İddiası Doğru Değil
Sosyal medyada paylaşılan fotoğrafların Mustafa Kemal Atatürk’e ait olduğu iddiası doğruyu yansıtmamaktadır. Atatürk’ün çocukluğuna dair bilinen bir fotoğrafı bulunmamaktadır.
Atatürk’ün çocukluğundan kalan bilinen bir fotoğrafı bulunmamaktadır. Sanal dünyada Atatürk’ün çocukluğa ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğrafların aslında Atatürk’le alakası yoktur. Kaynaksız şekilde sunulan geçmiş tarihli her sarışın erkek çocuk fotoğrafı Atatürk’e ait değildir!
Örnekleriyle açıklayalım…
“Atatürkün çocukluk resmi – Kaynak istiklal savaşı gazisi Mehmet Zeytinli” notuyla Atatürk’ün çocukluk resmi olduğu iddiasıyla paylaşılan resim Atatürk’e değil, Mısır Kralı Faruk’un kız kardeşi Prenses Faika‘ya aittir. Resimde Kral Faruk ve Prenses Faika’ya ilaveten anneleri Kraliçe Nazlı, kız kardeşleri Prenses Faiza ve Fawzia yer almaktadır. Her ne kadar kaynak olarak Mehmet Zeytinli isimli kimliği belirsiz bir kişi ve el yazısının bulunduğu resim gösterilse de, fotoğrafın montajla oluşturulduğu anlaşılmaktadır.
“Evet bayanlar Baylar, bu Aslan, parçası Sizce, kim” sorusuyla Mustafa Kemal Atatürk’e ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraftaki çocuk aslında Lev Troçki‘dir.
“Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün çocukluk resmi” olduğu iddiasıyla paylaşılan çocukluk fotoğrafı aslında şair ve fikir insanı Necip Fazıl Kısakürek’e aittir.
“Atatürk ün çocukluk fotoğrafı -ilk kez görüyorsunuz – Aynı dik duruş aynı asalet” notuyla Atatürk’e ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraftaki genç Atatürk’ü andırmamaktadır bile. Fotoğraftaki kişinin aslında Türk besteci orkestra şefi ve müzikolog Ahmed Adnan Saygun olduğu iddia edilse de orijinal fotonun kime ait olduğu tespit edilememiştir.
“Ulu Önder M. Kemal Atatürk’ümüzün nadir bulunan çocukluk fotoğraf. Çocuk yüzünde bile, duruşuna bakar mısınız? Yine vakur, yine asil, yine kararlı bir duruş sergiliyormuş…” notuyla Atatürk’e ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraftaki kişi Zübeyde Hanım hastalandığında da yanında olan Abdurrahim Tuncak‘tır. 1922 yılında çekilmiş olan fotoğraftaki diğer kişiler de hasta bakıcılardır.
Daha önce Malumatfuruş’ta “Atatürk Annesi Zübeyde Hanım’ın Elini Öperken” iddiasıyla paylaşılan, 1922 yılında çekilen bu fotoğrafta Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın (1857-1923) elini öpen kişinin Atatürk olmadığını aktarmıştık.
İLAVE: Haber sitelerinde Mustafa Kemal Atatürk’ün 5 yaşından fotoğrafı olduğu iddiasıyla paylaşılan görselin kaynağı Atatürk’ün bir ANKA / Heron projesi olduğu iddiasıyla paylaştığı montaj görüntü ve uydurma bilgilerle hatırladığımız Oktan Keleş’in iddiası.
Oktan Keleş’in tv100’de yayınlanan Ertan Özyiğit’in sunduğu Kayıt Dışı adlı programda aktardığı fotoğrafın Atatürk’ün küçüklüğüne ait olduğu iddiasına dair şüphelerimizi aktaralım:
- 1885 yılından olduğu ileri sürülen fotoğrafta Atatürk’e Kemal ismini veren “Mustafa Sabri Efendi Hocası” olarak nitelenen kişinin de yer aldığı iddia edilmektedir. Atatürk’e Kemal adını 1893 yılında girdiği askerî rüştiyedeki matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Sabri Bey’in, matematikteki başarısı ve zekasından etkilenerek Namık Kemal’den esinlenerek “Bundan sonra senin adın Mustafa Kemal olsun” sözleriyle verdiği belirtilmektedir. 1893 yılında askerî rüştiyede kendisine Kemal ismini veren Mustafa adlı öğretmeniyle Atatürk’ün 5 yaşındayken 1885 yılında aynı karede yer aldığına dair bir delil bulunmuyor.
- 1885 yılında bebeğe kalpak taktırılarak fotoğraf çektirilmesi, fotoğraftaki yetişkin erkeklerin kalpak takıyor olması şüphe uyandırıyor (1909 yılında yayınlanarak yürürlüğe giren “Elbise-i Askeriye Nizamnamesi”nde subay ve erlerin kıyafetlerinde değişiklik yapılarak haki renkte olmak üzere bütün sınıflar için resmi başlık olarak “kalpak” kabul edilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı sürecinde sivil kıyafet tercih ettiğinde genellikle kalpak kullanmıştır. Kuvayı Milliye taraftarlarının da kendisini takip etmeleriyle kalpak, “Ulusal Mücadele”den yana olanların simgesi olmuştur (Necdet Aysal (2011). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Giyim ve Kuşamda Çağdaşlaşma Hareketleri”. ÇTTAD, X/22. (2011/Bahar). s.s.3-32). Bu dönem sonrasında kalpağın Anadolu’da yaygınlaştığı anlaşılıyor). Fotoğraftaki giyimin 1880’li yıllarda Selanik’ten ziyade 1920’lerden sonraki dönemde Anadolu’yu yansıttığı söylenebilir. 1880’li yıllarda Selanik’te şayak kalpağı giyilmediği biliniyor.
- Fotoğraf hakkında yorum yapan tarihçi ve uzmanların, Atatürk’ün küçüklüğüne ait olmadığı konusunda müttefikan aynı görüşte olduğu anlaşılıyor.
- Oktan Keleş, fotoğrafın Atatürk’e ait olmadığına dair belge talebinde bulunsa da, iddianın sahibi olarak delil sunma yükümlülüğü kendi üzerindedir. Siyah beyaz rastgele bir fotoğrafı Atatürk’e atfedip, bunun Atatürk’e ait olmadığına dair delili itiraz edenlere yükleyemez. Müddei iddiasını ispatla mükelleftir. Fotoğrafın Atatürk’le bağını ispatlaması gereken kendisidir.
- Oktan Keleş, Atatürk’ün Trablusgarp’ta gözünden rahatsızlandığı iddiasının resmî tarih uydurması olduğunu ileri sürse de, çarpışma esnasında sol gözünden rahatsızlandığını bizzat Atatürk dile getirmişti. Atatürk, arkadaşı Kerim Bey’e yazdığı 9 Mayıs 1938 (22 Mayıs 1912) tarihli mektupta “16/17 Ocak 1912 Baskını’yla başlayan 17 Ocak Muharebesi gecesi ve günü zaten hastalıklı görünen sol gözüm kanlandı ve görmez oldu. Istırabın derecesi vazife yapmama mani oldu. Hilâliahmer (Kızılay) Hastanesi’ne yattım. Bir ay tedaviden sonra tam olarak göremediğim halde hastaneden çıktım.” ifadelerini kullanmıştı. Keleş’in yazısındaki kurgusunun aksine, Atatürk’ün rahatsız olan ve şehlalık bulunan gözü -fotoğraftaki gibi- sağ gözü değil sol gözüydü.
- (Yukarıdaki yanlış aktarım örneklerinden de görülebileceği üzere) herhangi bir güvenilir kaynak atfı olmaksızın, geçmiş dönemden sarışın çocuk fotoğrafları, sorgulanmaksızın Atatürk’e ait kabul edilmemeli. Bu nedenle, fotoğrafın hangi arşivden ya da sahipten temin edildiği aktarılmalı.
- Paylaşılan görselde etiketle kapatılan bölüm dikkat çekiyor. Fotoğrafın kapatılan bu bölümünde 1885 yılında Selanik’te kullanımda olmayan Latin alfabesi içerikli bir yazının bulunması olası. Bu nedenle görselin orijinalinin herhangi bir bölümünün kapatılmadan yüksek çözünürlükle kaydedildiği versiyonunun, fotoğrafın hangi kaynaktan temin edildiği detayıyla birlikte paylaşılması önem arz ediyor.
2 Yorumlar
DOĞRUMU YANLIŞMI BİLEMEDİM
latin alfabeside kıyfet devrimide 1800lerin başından beri tartışma konusuydu zaten ve dükkan tabelalarda dahil 1890larda kullanıldığı görülmektedir. kıyafet devrimi zaten osmanlıda 100yılda bir olan bir konu oda 1890 larda osmanlı meclisinde tartışılıyordu Oktay keleş harici söylediklerinize diycek yok ama Oktay beyde derin bilgisi olan yoğun araştıran bir kişi kesin ve net kanıtınız olmadan direk yanlış demeniz olmamış. diğer fotolardaki gibi net kanıt koymanız gerekir yoksa aksini idda etmek yanlış olur