729 ile Başlayan Barkodlu Ürünlerin Tamamının İsrail Malı Olduğu İddiası

* Kapak görseli hatalıdır. Barkod numarasının 729 ile başlaması o ürünün İsrail malı olduğu anlamına gelmez.

Barkodların 729, 841 ve 871 ile Başlaması, Ürünlerin KESİNLİKLE İsrail Malı Olduğunu Göstermez

Barkod, ürünün menşei hakkında bilgi sunmaz.

İsrail’le ilişkilerimizin gerildiği dönemlerde sıklıkla tüketicilere 729, 841 ve 871 barkod numarasıyla başlayan İsrail mallarını satın almama ve boykot etme çağrısında bulunulduğuna şahit oluyoruz.

Barkodu 729 ile başlayan ürünlerin İsrail malı olduğu şu tip söylemlerle sık sık paylaşılıyor:

“Canın mı yanıyor? Mescid-i Aksâ’ya destek mi vermek istiyorsun? Bil ki, en büyük darbe ekonomiktir.. Al sana çok kolay bir yöntem.. 729 ile başlayan her şey, israil üretimi..”

“729 ile başlayan ürünler israil malıdır. Almayın, aldırmayın! Bir ürün sonuçta deyip geçmeyin. Bir ürün, bir çocuğa sıkılan kurşundur.”

“Barkod numarasındaki ilk 3 rakam hangi ülkenin malı olduğunu gösterir İsraillin Barkodu 7/29”

“Canın mı yanıyor? Mescid-i Aksâ’ya destek mi vermek istiyorsun? Bil ki, en büyük darbe ekonomiktir.. Al sana çok kolay bir yöntem.. 729 ile başlayan her şey, israil üretimi..”

“Barkod numarasının ürünün menşe ülkesini gösterdiği” iddiası doğru değil.

GS1 ülke ön ekleri, ürünün menşei hakkında bir bilgi içermez.

GS1 Tanımlama Numaraları ürünün hangi ülkede üretildiğini tespit etmekte kullanılamaz.

729, 841 ve 871 ile başlayan barkodlara sahip olan ürünler İsrail malı olmayabilir.

729, 841 ve 871 öneki, ürünün mutlaka İsrail’de üretildiği anlamına gelmez.

Barkodun ilk 3 hanesi ürünün belirli bir ülkede veya belirli bir üretici tarafından üretildiğini göstermez; söz konusu ürün dünyanın herhangi bir yerinde üretilmiş olabilir.

GS1 standardında barkodun ilk üç hanesi aslında üreticinin, dağıtıcının (distribütörün), ithalatçının ya da ihracatçının faaliyet gösterdiği ülkeyle ilişkilidir.

GS1, merkezi Brüksel’de bulunan, tedarik zincirinin etkinliğini artırma amacıyla dünya genelinde ticaretin daha etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlayan bir dizi standart ve çözüm sunan uluslararası bir kuruluştur.

GS1 standartları, GS1 Organizasyonu tarafından geliştirilen, başta ürünlerin tanımlanması ve ürünlerle ilgili veri değişiminin sağlanması ile ilgili olmak üzere tedarik zincirinin etkinliğini artırma amaçlı standartlar ve çözümleri içeren sistemdir.

Dünyanın her yerindeki işletmelerin ürünlerini ve hizmetlerini tanımlamak, izlemek ve yönetmek için kullandığı bir dizi barkod ve tanımlama standardı olan GS1 standartları, ürünlerin, yerlerin, parti numaralarının ve daha fazlasının benzersiz tanımlanmasını ve takip edilmesini sağlar.

Ürünlerin doğru şekilde takip edilmesini, tedarik zinciri boyunca verimliliği artırmayı ve tüketicilerin doğru ürünleri satın almasını kolaylaştırmayı sağlayan GS1 standartları, çeşitli barkod ve tanımlama formatlarını kapsar.

GS1 ile benzersiz kimliklerini tanımlamak için ürünlerin her birine GTIN (Küresel Ticaret Öğe Numarası) içeren barkodlar yerleştirilir.

GTIN, KTÜN, eski ismiyle EAN, bir barkodun altında görülen, ürünleri benzersiz bir şekilde tanımlamak için kullanılan 13 veya 14 basamaklı bir numaradır.

GS1 üyesi şirketler dünyanın herhangi bir yerinde ürün üretebilir ve kendi seçtikleri GS1 kuruluşundan öneklerin lisansını alabilirler.

Bir şirket GS1 üye kuruluşuna kaydolduğunda, GS1 üye ülkesinin GS1 önekiyle başlayan benzersiz bir tanımlayıcı atanır.

13 haneden oluşan bir numaralandırma dizinine sahip olan EAN-13 barkodundaki sayıların ilk üç hanesi ülke kodunu gösteren bölümdür.

Her ülkenin kendine ait bir kodu bulunmaktadır (Ülke kodundan sonra gelen 4 haneli ikinci bölüm de ürünün sahibi olan firmanın kodunu göstermektedir).

Örneğin, Türkiye’nin ülke kodu 869’dur. İsrail’in ülke kodu da 729’dur.

GS1 Tanımlama Numaraları (GS1 önekleri) ürünün menşei hakkında bir bilgi içermez.

Ülkelere farklı öneklerin tahsis edilmesinin sebebi ürünlerin menşeini belirlemek değil, dünya üzerinde kullanılan herhangi iki numaranın birbiriyle çakışmasının önüne geçmektir.

GS1 ülke ön ekleri, ürünün hangi ülkede üretildiğini tespit etmekte kullanılamaz.

Barkodun ilk üç basamağı aslında üreticinin, dağıtıcının, ihracatçının ya da ithalatçının işinin bulunduğu ülke ile ilişkilidir.

729 barkod numarası İsrail’de faaliyet gösteren firmalar için kullanılır.

Barkod numarası 729 ile başlayan ürünlerin her zaman İsrail malı olacağı söylenemez.

Barkod numarasının 869 ile başlaması ürünün Türk malı olduğunu göstermez. Aynı şekilde, barkod numarasının 729 ile başlaması o ürünün İsrail malı olduğu anlamına gelmez.

GS1 üyesi şirketler dünyanın herhangi bir yerinde ürün üretebildiğinden, GS1 öneklerinin belirli bir ürünün menşe ülkesini tanımlamaz.

Türkiye’de üretim yaptıran İsrailli bir firmaya ait ürünün barkodundaki ülke kodu 729 olmayabilir.

Birçok firma merkezinden farklı ülkelerde fabrika açarak şirket kurup o ülke koduna sahip ürünler üretmektedir. Şirketlerin genel merkezinin, ofislerinin, üretim tesisleri farklı ülkelerde (bazen birkaç ülkede) yer alabilir.

Bir ticari ürüne GTIN atamasını üretici, distribütör (dağıtıcı), ihracatçı veya ithalatçı yapabilir.

Barkoddaki ilk 3 hane ürünün üreticisi tarafından alınabileceği gibi, ürünün ithalatçısı ya da dağıtıcısı tarafından da alınmış olabilir.

Örneğin, Çin’den ithal edilen bir ürün GS1 Türkiye’den alınmış olan numara ile tanımlanabilir. Ya da uluslararası bir firmanın Türkiye’de ürettiği ürün, başka bir GS1 organizasyonundan alınmış numara ile tanımlanabilir.

İsrailli firmalar için de bu durum geçerlidir.

729 önekine sahip bir ürün İsrail malı olabileceği gibi ithalatçısı tarafından numaralandırılmış yabancı menşeli bir ürün de olabilir.

Lübnanlı bir şirket İsrail’den ithal ettiği ürünü paketleyip Türkiye’ye gönderdiğinde, nihai ürünün barkodunun ülke kodu kısmı İsrail yerine Lübnan menşeini gösterecektir.

İsrailli ana firma Türkiye’de bir alt firma kurup başvuru yaptığında Türkiye’ye atanan ön ek ile barkod çıkarabilecektir.

GS1, internet sitesindeki sıkça sorulan sorular bölümünde barkodun ilk 3 hanesinin menşe ülkeyi göstermeyebileceğini şöyle belirtmiş:

“GS1 Öneki (EAN-13 barkod numarasının ilk 2 veya 3 hanesi) menşe ülkesini gösteriyor mu? ​

Hayır, GS1 Öneki menşe ülkesini göstermez. EAN-13 barkod numarası her zaman barkod numarasını tahsis eden GS1 Üye Kuruluşunun GS1 Öneki ile başlar. GS1 Öneki, ürünün belirli bir ülkede veya belirli bir üretici tarafından üretildiğini göstermez; dünyanın herhangi bir yerinde üretilmiş olabilir. GEPIR sistemine barkod numarası yazarak firma bilgilerini öğrenebilirsiniz. Daha fazla bilgi için lütfen https://gepir.gs1.org/index.php/search adresine bakın.”

GS1 Türkiye internet sitesinde de ülke önekinin menşe olarak yorumlanmaması gerektiği şöyle aktarılmış:

“GS1 Üyeliği ülkelerdeki üye organizasyonlar aracılığıyla yürütülmektedir. Her bir üye organizasyon kendisine tahsis edilmiş ülke önekini kullanarak, bölgesindeki firmaların GS1 Sistemine üyeliğini gerçekleştirmektedir. GS1 Organizasyonu her bir üye organizasyona bir ülke öneki tahsis etmiştir. Üye organizasyonlar sisteme dahil ettikleri firmalara, ürünlerinde kullanılmak üzere kendi ülke önekiyle başlayan numaralar vermektedir.

GS1 Uygulama Talimatnamesine göre GTIN (Barkod üzerinde yer alan ticari ürün tanımlama numarası) ürünün menşei hakkında hiçbir bilgi içermez. Bir ticari ürüne GTIN atamasını üretici, dağıtıcı, ihracatçı veya ithalatçı yapabilir. Örnek olarak Çin’den ithal edilen bir ürün GS1 Türkiye’den alınmış olan numara ile tanımlanabilir. Ya da uluslararası bir firmanın Türkiye’de ürettiği ürün, başka bir GS1 Organizasyonundan alınmış numara ile tanımlanabilir.

Bu sebeple ülke öneklerinin, ürünün üretildiği ülke olarak anlaşılmaması gerekir.”

Türk malları için 868 ve 869 önekinin gerekli olduğu iddiasının yanlışlığına değinilen metinde ise şu hususlar vurgulanmış:

“Ülkemizde zaman zaman yerli malı kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla barkod numarası (GTIN) 869 ile başlayan ürünlerin satın alınmasını teşvik eden kampanyalar yürütülmektedir. Ancak söz konusu kampanyaların tüketiciler açısından yanıltıcı olmaması için aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir.

Barkod Sistemi (GS1 Sistemi) merkezi Brüksel’de bulunan GS1 Organizasyonu tarafından yönetilmektedir. GS1 Organizasyonu GS1 Türkiye’ye 868 veya 869 önekini tahsis etmiştir, başka bir ifade ile GS1 Türkiye üyelerine 868 veya 869 öneki ile başlayan firma önekleri vermektedir. Firmalar da bu firma öneklerini ürünlerini numaralandırmakta kullanmaktadır.

GS1 barkod ve numaralama sisteminin temel amacı bilgi sistemlerine daha hızlı ve doğru bilgi aktarılmasını sağlayarak tedarik zinciri yönetiminde etkinliği ve verimliliği artırmaktır. GS1 Üye organizasyonlarının farklı öneklere sahip olmasının sebebi ürünlerin menşeini belirlemek değil, dünya üzerinde kullanılan herhangi iki numaranın birbiriyle çakışmasının önüne geçmektir. GS1 Sistemi kapsamında ürünlere verilen barkod numarasının üreticisi tarafından verilmesi tavsiye edilmekle birlikte zorunlu tutulmamıştır, ürün dağıtıcısı, ihracatçısı hatta ithalatçısı tarafından da numaralandırılabilir.

Bu sebeple bir ürünün barkodunun 868 veya 869 ile başlaması o ürünün kesinlikle Türkiye’de üretilmiş olduğunun garantisi değildir. İthalatçı bir firmanın, GS1 Türkiye’ye başvurarak almış olduğu 868 veya 869 ile başlayan firma öneki ile ithal ettiği ürünü numaralandırması GS1 Sistemi açısından bir sakınca taşımamaktadır. Benzer şekilde bir ürünün 868 veya 869 dışında bir numara ile başlaması da o ürünün kesinlikle Türkiye dışında üretilmiş olduğunun göstergesi değildir. Ülkemizde de üretim yapan uluslar arası firmalar merkez ofislerinin bulunduğu yerden almış oldukları firma öneki ile ülkemizde üretilen bir ürünü numaralandırabilir.”

“Barkod” odaklı hizmet veren farklı firmalar da bu iddianın gerçeği yansıtmadığını belirtiyor:

“Barkodların belirli bir ülke koduna sahip olması gerekir mi?

Hayır. Tüm barkodlar ve barkod sistemleri uluslararası kullanım için tasarlanmıştır, dolayısıyla dünya çapında menşe ülkesine bağlı olarak neredeyse hiçbir kısıtlama yoktur. Barkodlara her türlü kısıtlama getiren mağazaların belirli örneklerini burada görebilirsiniz.

Birçok kişi yanlışlıkla barkod numaralarının ilk birkaç rakamının ürünün menşe ülkesini gösterdiğine inanıyor. Ancak barkod numarası, ürünün menşe ülkesine ilişkin HİÇBİR ŞEY doğru yazmıyor. Bu ilk birkaç rakamın gösterdiği tek şey, barkod numarasının menşe ülkesidir. Yani gerçekte herhangi bir ülkeden gelen ürünlerin üzerinde herhangi bir barkod numarası bulunabilir.

Ürününüzün kendi ülkenizde, örneğin Yeni Zelanda’da üretildiğini göstermek istiyorsanız, bunu yapmanın en iyi yolu, ürünün üzerine “Yeni Zelanda’da Üretilmiştir” veya benzeri bir yazı basmaktır. Bu bir reklam iddiasıdır ve itiraz edilmesi durumunda kanıtlanması gerekir. (Bazı üreticiler müşterilere yardımcı olmak için doğrudan barkodun üzerine “Yeni Zelanda’da Üretilmiştir” yazısını da yazdırır).”

İsrail ürünlerine yönelik boykot çağrısı içeren metinlerde bu duruma dikkat çekildiği görülüyor.

Bu yöndeki aktarımlar şöyle örneklenebilir:

“Türkiye’nin kodu 869′dır fakat bazı yabancı firmalara ait ürünlerde 869 barkod kodu ile başlayabiliyor! Burada dikkat etmek gerekiyor. Aldığınız ürünün Barkodu 729 ile başlıyor ise siz zaten elinizdeki ürünle Filistine kurşun sıkmış oluyorsunuz amma 869 ile başlayan İsrail ve Amerika destekçisi ürünlerle de dolaylı yoldan aynı eylemi gerçekleştirmiş oluyorsunuz!”

Özetle, İsrail malı olduğu hâlde ürünlerde 729 ile başlayan barkod numarası görülmeyebilir. Bir ürünün barkodunun 729 ile başlaması o ürünün kesinlikle İsrail’de üretilmiş olduğunun garantisi değildir. Benzer şekilde bir ürünün 729 dışında bir numara ile başlaması da o ürünün kesinlikle İsrail dışında üretilmiş olduğunun göstergesi değildir.

Sadece, satın alınacak ürünlerin barkodundaki sayılar üzerinden çıkarım yapmak yerine ürünler üzerindeki nerede üretildiğine dair “MADE IN” gibi ibarelere göz atmak ve şirketin hissedar yapısını ve merkezini incelemek önem arz ediyor.

GS1 üyesi şirketlere ait ürünlerin menşei, Global Elektronik Taraf Bilgi Kaydı ( GEPIR ) adı verilen bir veri tabanı aracılığıyla kontrol edilebilir.

GS1 standartları kapsamında ülkelere tahsis edilen barkod ön ekleri şu şekilde: