Görselin Uzayda Saatte 24 Bin Kilometre Hızla Hareket Eden 15 Gramlık Ufak Bir Plastik Parçanın Çarptığı Alüminyum Blokta Yol Açtığı Çukuru Yansıttığı İddiası Doğru Değil
Uzayda küçük bir parçanın bile devasa hasara yol açabileceği iddiasıyla aşağıdaki görselin sosyal medyada paylaşıldığı görülüyor.
Reddit‘ten yayılan anılan görsel astrofizikçi Neil DeGrease Tyson’a ait sanılan sahte Twitter hesabından “Uzayda saatte 24.000 km hızla giden 14 g’lık bir plastik parçası çarptığında alüminyuma olan budur.” notuyla paylaşılmasıyla daha da bilinir hâle gelmişti. Hatta, söz konusu paylaşıma ünlü iş insanı Elon Musk “işte bu yüzden Dragon’ın zırhı var” (“that’s why Dragon has shields“) yanıtını vermişti.
Söz konusu görsel Türkçe forum sayfalarında da bahsi geçen söylem ile paylaşılmıştı:
“Bilim gündeminde ufacık bir parçanın çarpma şiddetinin çok büyük hasara yol açtığından bahsedilmişti. Uzayda ufacık plastik bir parçanın, alüminyum bir bloka çarpma şiddetine ait görsel. Saatte 24bin km hız ile çarpan 15 gramlık plastik maddenin eseriymiş bu krater.”
Söz konusu görsel sanılanın aksine uzayda 15 gramlık plastik maddenin 24 bin kilometre hızla alüminyum bir bloka çarpması sonucu meydana gelmemiş.
Görseldeki 12-13 cm. derinliğindeki oyuk, son derece yüksek hızlar üretmek için tasarlanarak fizik deneylerinde kullanılan “hafif gaz tabancası” (“light-gas gun“) ile dünya yüzeyinde bir plastik merminin büyük hızla alüminyum levhaya ateşlenmesiyle oluşmuş.
Uzay araçları için büyük tehlike oluşturan uzay çöpünün (uzay enkazının) potansiyel tehlikesini keşfetmek adına NASA ve diğer bazı bilim kuruluşlarının benzer testler/deneyler gerçekleştirdiği biliniyor.
İşbu deneylerde genellikle hafif gaz tabancaları ile meteoritler tarafından çarpma kraterlerinin oluşumu veya malzemelerin mikrometeoroidler tarafından aşınması gibi yüksek hızlı çarpma olayları simüle edilmektedir.
Örneğin aşağıdaki görsel, hafif gaz tabancasıyla yedi gramlık bir polikarbonat (Lexan) merminin saniyede 23.000 fit (7.000 m/s; 16.000 mph) hızla ateşlenmesiyle alüminyum blokta oluşan oyuğu yansıtıyor.
Görsel: Wikimedia Commons
NASA tarafından gerçekleştirilen yüksek hız etki testinde (hypervelocity impact testing) 2 inç kalınlığındaki alüminyum tabakaya saniyede 7 kilometre hızla fırlatılan 10 gram ağırlığındaki polikarbonat merminin etkisi aşağıdaki gibi görüntülenmişti.
Görsel: NASA