Turgut Özal’ın Havaalanında Karşılaştığı Erdal İnönü’ye “Erdal Bey Sizi Gören Ülkede Kıtlık Var Sanır” Dediği, Erdal İnönü’nün De “Aman Efendim Sizi Gören De Ülkedeki Kıtlık Nedenini Anlar” Yanıtını Verdiği RİVAYETİ
8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal (1927-1993) ve bilim insanı ve siyasetçi (2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün oğlu ve eski Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) lideri) Erdal İnönü (1926-2007) arasında geçtiği iddia olunan “kıtlık” temalı diyalog iddiasını ele alacağız.
Bir havaalanında karşılaşan Turgut Özal’ın “Erdal Bey sizi gören ülkede kıtlık var sanır” sataşmasına Erdal İnönü’nün “Aman efendim sizi gören de ülkedeki kıtlık nedenini anlar” yanıtını verdiği rivayet edilmektedir.
Bahse konu rivayeti içeren aktarımları örnekleyecek olursak:
“1980 li yıllar… Özal, Erdal İnönü’ye ‘sizi gören bu ülkede kıtlık var zanneder…’ der.. Erdal İnönü’nün cevabı ise; sizi gören de kıtlığın sebebini anlar…”
“Zamanında Turgut Özal ile Erdal İnönü havaalanında karşılaşırlar, Turgut Özal şaka yaparak ‘Sizi gören de bu ülkede kıtlık var zanneder’ der… Erdal İnönü’nün Özal’a cevabı ise; sizi gören de bu kıtlığın sebebini anlar” der. Gülerek ayrılırlar..”
“Erdal İnönü İle Turgut Özal Havaalanında Karşılaşır.
Turgut Özal: “Erdal Bey Sizi Gören Ülkede Kıtlık Var Sanır”
Erdal İnönü: “Aman Efendim Sizi De Görende Ülkedeki Kıtlık Nedenini Anlar””
Rivayet, Turgut Özal’ın Erdal İnönü’ye -zayıf fiziğinden hareketle- yaptığı “Yurt dışına çıksa yabancılar ülkede kıtlık var sanırlar” sataşmasına İnönü’nün “Onu görünce de ülkedeki kıtlığın nedenini anlarlar” yanıtını gazeteciler vasıtasıyla verdiği şeklinde de aktarılmaktadır.
Faruk Atasoy ise, bu atışmanın iş insanı Ali Koçman ile reklamcı Ege Ernart arasında geçtiğini öne sürmüştü.
80’li ve 90’lı yıllarda renkli siyasi kimliği ve ince espri anlayışıyla birçok siyasinin rakiplerine benzer nükte ve sataşmalar gerçekleştirdiği örnekler mevcut (Turgut Özal’ın Erdal İnönü’ye yönelik “İnönü bizim Ahmet’le uğraşıyor. Ahmet biraz ağır gelir. Daha ufağı var, küçük Turgut var, onunla uğraşsın.” ifadelerini kullandığı “Küçük Turgut” polemiğine daha önce değinmiştik).
Ancak, Turgut Özal ve Erdal İnönü arasında geçtiği iddia olunan bu atışma, İrlandalı yazar George Bernard Shaw (1856-1950) ve İngiliz yazar Gilbert Keith Chesterton (1874-1936) arasında geçen diyalogu hatırlatıyor (Aynı diyalogun Bernard Shaw ile ünlü yönetmen Alfred Joseph Hitchcock (1899-1980) arasında geçtiği de ileri sürülmüştü) (Fransız yazar André Maurois’in (Émile Salomon Wilhelm Herzog) (1885-1967) “Şişkolarla Sıskalar” (Patapoufs et Filifers / Fattypuffs and Thinifers) (1926) adlı çocuk kitabından alıntı olduğu da iddia edilse de kitap incelemesinde bu yönde bir bulguya rastlayamadık).
Gilbert Keith Chesterton’ın “Görüyorum ki buralarda bir kıtlık yaşanmış” (“I see there has been a famine in the land“) sözüne Bernard Shaw’un “ve kıtlığın nedenini görüyorum” (“and I see the cause of it“) yanıtını verdiği belirtilmektedir.
Gilbert Keith Chesterton’ın “sana bakan dünyada kıtlık olduğunu sanır” sataşmasına Bernard Shaw’un “Sana bakan da, buna senin neden olduğunu” yanıtını verdiği ya da Alfred Hitchcock’un “Bu halinizi gören İngiltere’de kıtlık var zanneder” demesi üzerinde Bernard Shaw’un “Sizi gören de kıtlığın sebebini anlar.” dediği rivayeti Özal-İnönü ikilisine atfedilen diyalogdan çok daha önce dolaşıma girmişti.
Tevatür şeklinde anlatılan bu iddianın yaygınlaşmasını sağlayan Yavuz Donat’ın “Off the Record” adlı kitabında ve Sabah’taki 2 Ocak 2008 tarihli “Özal ile İnönü” başlıklı yazısında aktarımı olmuştu:
BOLU’DA, ormanda yürürken “sağdan soldan, siyasetten anılardan” bahsedilirken…
Söz “Özal’dan ve İnönü’den” açıldı.
Dostlarımızdan biri “ben oradaydım” diye başladı anlatmaya.
“Zayıf ve uzun boylu” Erdal İnönü ile “şişman ve kısa boylu” Turgut Özal Esenboğa Havaalanı’nda karşılaşmışlar.
Turgut Özal:
– Sayın İnönü sizi gören de Türkiye’de kıtlık var zanneder.
Erdal İnönü:
– Sayın Başbakan sizi gören de kıtlığın sebebini doğru tahmin eder.
Donat, 17 Haziran 2020 tarihli ““Hakemin” not defteri” başlıklı yazısında ise hadisenin 1980’li yıllarda geçtiğini ileri sürmüştü:
1. “Şakalaşma…” Başbakan Özal ile ana muhalefet partisi (SHP) lideri İnönü arasında geçti.
2. Dün… “Hakemliğimizi” isteyen Özkök’e “VAR hakeminden” söz ettik… Emin Özgönül… “O tarihte” Hürriyet’teydi.
3. 1980’lerde geçen bu “Olayı” daha önce yazmıştık… 2008’de… Kitabımızda (Off The Record) da var.
Yavuz Donat, kastettiği ravinin Emin Özgönül olduğunu açıklamıştı.
Emin Özgönül ise 1992 yılında Ankara Esenboğa havaalanında gerçekleştiğini ileri sürdüğü diyalogla ilgili Ertuğrul Özkök‘e şu açıklamayı yapmıştı:
“BİR: Bu olay 1992’de Erdal İnönü Paris’e giderken Ankara’da havaalanında yaşandı. Ben de bu konuşmanın şahidiyim.
İKİ: Olayın öteki iki şahidi de Erdal Bey’in eşi Sevinç İnönü ve eski Kültür Bakanı İstemihan Talay’dır…”
Hitchcock ve Shaw arasında geçen atışmayı duyan Özal ve İnönü’nün aynı sözleri kullanmış olması olası görülebilir. Ancak, Turgut Özal ve Erdal İnönü arasında bu atışmanın gerçekten yaşandığına dair bir kanıt mevcut değil. İlgili dönemden erişilebilen gazete arşivlerinde ve Turgut Özal ile Erdal İnönü’ye ait biyografilerde bu yönde bir polemiğin yaşandığına dair ize rastlanamıyor. Cumhurbaşkanı (Başbakan) ve muhalefet partisi lideri arasında geçen böylesi bir atışmanın ilgili dönemde basın tarafından haberleştirilmeyip yıllar sonra dedikodu mahiyetinde köşe yazılarında belirmesi şüphe uyandırıcı bir detay.
Kanaatimiz, Bernard Shaw ve Gilbert Keith Chesterton (ya da Alfred Hitchcock) arasında geçtiği rivayet olunan diyalogun Türkçeleştirilerek ikili ile benzer vücut yapılarına sahip Turgut Özal ile Erdal İnönü’ye atfedildiği yönünde.