Oy pusulalarındaki matbaa baskı hataları, seçmen tarafından oy pusulasına konulan ve oy pusulasını geçersiz kılan ayırt edici işaret olarak kabul edilmiyor
Hollanda’da bir sandıkta açılan oy pusulalarında AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın isminin yer aldığı kutucuğun üzerindeki siyah nokta tartışmalara sebep oldu.
Görüntünün yayılmasıyla birlikte sosyal medyada ve bazı basın yayın organlarında “Hollanda’da hatalı basılmış oy pusulalarının bulunduğu ve bu pusulalarda kullanılan oyların geçersiz sayılacağı” ileri sürüldü.
Ayrıca, Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) üzerinde nokta bulunan oy pusulası kullanıldığında Cumhurbaşkanı Erdoğan dışındaki adaylara verilen oyların geçersiz olacağı iddiasını değerlendirmek üzere toplanacağı iddia edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ayrılan bölümde küçük bir nokta yer alan pusulanın Erdoğan’a oy verildiğinde içinde kalıp sorun oluşturmayacağı, diğer adaylara oy verildiğinde ise geçersiz olacağını ileri süren paylaşımlar şöyle örneklenebilir:
Berna Laçin: “Pusulada , Sn. Erdoğan’ın dairesinde bir küçük nokta var. Ona mühür basıldığında sorun olmaz çünkü görülmeyecek . Bir başkasına oy verildiğinde , iki yerde görülüp , geçersiz sayılır mı? (Hollanda’dan bir müşahitten geldi bu) Not: Pusulalar bu şekilde gitmiş, tek değil”
Basak Sayan: “Hollanda’daki pusulalarda Erdoğan’ın kutucuğunda minik bir nokta tespit edilmiş. Başkasına oy verdiğinizde geçersiz sayılması için. Pusulaları aldığınızda iyice kontrol edin. Şüpheli pusulaları iade edin. Yenisini alın. Elden ele yayalım, herkes dikkatli olsun lütfen.”
26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun‘a göre, oy pusulalarındaki matbaa baskı hataları, seçmen tarafından oy pusulasına konulan ve oy pusulasını geçersiz kılan ayırt edici işaret olarak kabul edilmiyor.
298 Sayılı Kanun’un “Sandığın açılması ve zarfların sayımı” ve “geçerli olmayan oy pusulaları” konulu 98. ve 101. maddelerinde, herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamamasının oy pusulalarını geçersiz kılmayacağı hükmüne yer verilmiş.
Kanun’un ilgili maddelerindeki hükümler şöyle:
Madde 98 – (Değişik: 8/4/2010-5980/19 md.)
Sandık, yukarıdaki maddelerde belirtilen iş ve işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılır.
Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. İki sayım arasında fark olursa, üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılır ve o seçimde kullanılan toplam zarf sayısı tespit edilir. Tespit edilen zarf sayısı, o seçim türüne ait özel tutanağın ilgili yerine işlenir.
Bütün zarflar sayıldıktan sonra, geçerli olup olmaması yönünden kontrol edilir.
Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan, tamamı yırtılmış olan, üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan zarflar geçersiz sayılır. (Değişik son cümle: 13/3/2018-7102/9 md.)Ancak, üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılır.
İtiraza uğrayan zarflar ile itiraza uğramadan geçersiz sayılan zarflar, başkan tarafından bir kenara ayrılır. Sandık kurulu, bütün zarflar kontrol edildikten sonra, itiraza uğrayan zarfları inceleyerek, geçerli veya geçersiz sayılması yönünde kararını verir. Bundan sonra, o sandıktan çıkan geçerli ve geçersiz oy zarflarının toplam sayısı ayrı ayrı o seçim türüne ait özel tutanağın ilgili yerine işlenir.
Geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz.
Bu işlemler yapıldıktan sonra, o sandıktan çıkan geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı ile o seçim türü için oy kullanan seçmen sayısı karşılaştırılır.
Zarf sayısı, o seçim türü için oy kullanan seçmen sayısına eşit veya eksik ise başkaca bir işlem yapılmaz.
Zarf sayısı oy kullanan seçmen sayısından fazla ise eşitliği sağlamak için önce geçersiz zarf sayısı düşülür. Geçersiz zarf sayısının düşülmesi halinde de eşitlik sağlanamıyorsa, sandık kurulu başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha edilir. İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır.
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın içine tekrar konularak sayıma geçilir.
Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Sandıklar, bütün seçimlere ait sayım ve döküm işlemleri bitinceye kadar oy verme yerinden çıkarılamaz.
Madde 101 – (Değişik: 8/4/2010-5980/21 md.)
Aşağıda yazılı;
Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş biçim ve renkte olmayan,
Arkasında “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı bulunmayan,
Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan,
Hiçbir yerine “EVET” mührü basılmamış olan,
Siyasi partilere veya bağımsız adaylara ayrılan alanlardan birden fazlasına “EVET” mührü basılmış olan,
Birden fazla siyasi partiye veya bağımsız adaya ayrılan alana taşmış “EVET” mührü bulunan,
Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş olan,
Bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış olan,
Üzerine “EVET” mührü dışında veya “EVET” mührü yerine herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan,
Üzerinde yer alan siyasi partilere veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan,
Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller çizilmiş olan,
birleşik oy pusulaları geçerli değildir.
Ancak aşağıdaki haller oy pusulalarını geçersiz kılmaz:
Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması.
Bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması.
Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması.
Birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle “EVET” mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi.
Bir siyasi parti veya bağımsız aday alanına basılan “EVET” mührünün sadece iki parti alanını ayıran çift çizgili bölgeye taşmış olması.
Başka bir siyasi partinin veya bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, bir siyasi partinin alanına birden çok “EVET” mührü basılması.
(Ek : 13/3/2018-7102/11 md.)Yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunan oy pusulalarının arkasının sandık kurullarının ihmaliyle mühürlenmemiş olması.
Bir zarfta birden fazla oy pusulası kullanılan seçimlerde, zarftan çıkan oy pusulalarından bir seçim türüne ait olanının geçersiz olması, diğerlerinin geçersiz sayılmasını gerektirmez.
Muhtarlık seçimlerinde, bu maddede belirtilen geçersizlik sebeplerinin dışında oy pusulalarının hangi sebeplerle geçersiz sayılacağı Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir.
YSK da, yurt dışındaki oy pusulalarında Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın isminin yer aldığı kutucuğun üzerindeki siyah nokta ile ilgili tartışmalar üzerine “görüş verilmesine yer olmadığına”karar verdi.
Tartışmaların ardından İletişim Başkanlığı, YSK’nın Hollanda’da bir sandıkta açılan ve Erdoğan’ın isminin yer aldığı kutucuğun üzerinde siyah nokta bulunan oy pusulalarına ilişkin toplanacağı iddiasının doğru olmadığını duyurdu.
İletişim Başkanlığı ayrıca, 2018 seçimlerinde oy verme günü Kocaeli’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın fotoğrafı üzerinde tespit edilen matbaa baskı lekesine rağmen oy pusulalarının geçerli sayıldığını açıkladı.
📌Bazı basın yayın organların yer alan, “YSK, oy pusulalarında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın isminin altındaki “siyah nokta” için toplanacak. Baskı hatası oyları geçersiz kılabilir.” şeklinde iddialar doğru değildir. ⬇️ pic.twitter.com/xKEzR4gfqQ
— Dezenformasyonla Mücadele Merkezi (@dmmiletisim) May 9, 2023
Muhalefet partilerinin YSK temsilcileri, konuyla ilgili geçen hafta Hollanda’da gerekli itirazların yapıldığını duyurmuştu.
İyi Parti YSK Temsilcisi Mustafa Tolga Öztürk sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda YSK’nın oy pusulaları veya zarfların tamamının veya bir kısmının üzerinde leke veya mürekkep izi bulunması halinde pusulanın ve zarfın geçerli olup olmayacağı yönünde görüş istemlerine; 298 Sayılı Kanun’un 98. ve 101. madde hükümleri açık olduğundan “görüş verilmesine yer olmadığına” dair karar verdiğini açıkladı.
Yüksek Seçim Kurulu oy pusulaları veya zarfların tamamının veya bir kısmının üzerinde leke veya mürekkep izi bulunması halinde pusulanın ve zarfın geçerli olup olmayacağı yönünde görüş istememize; 298 Sayılı Kanun’un 98. ve 101. madde hükümleri açık olduğundan “görüş verilmesine… pic.twitter.com/A6tacQ7Fya
— Av. Mustafa Tolga ÖZTÜRK (@mtolgaozturk) May 10, 2023
CHP Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu, yaptığı yazılı açıklamada Hollanda’ya gönderilen hatalı oy pusulalarının kullanılmadan ayrıldığını ve matbaa hatasının seçmen iradesini geçersiz kılmayacağını belirtti.
2018 seçimlerinde Kocaeli’deki bazı Cumhurbaşkanı Seçimi oy pusulalarında da matbaa baskı lekesi olduğunu, bu pusulaların geçerli sayıldığını aktaran Yakupoğlu’nun açıklamasında kullandığı ifadeler şöyleydi:
“Hatalı basılmış 225 oy pusulası kullanılmadan ayrılıp, tutanak altına alındı. Tespit edilen başka veya kullanılan oy pusulası yok. Kaldı ki olsa bile matbaa baskı hatası seçmen iradesini hem sakatlamaz hem de seçmen tarafından oy pusulasına konulan ve oy pusulasını geçersiz kılan ayırt edici işaret olarak kabul edilemez.”
“Ezcümle herhangi bir sorun tespit etmedik. Seçim süreci şimdilik olması gerektiği gibi ilerliyor. Lütfen provokasyonlardan uzak duralım ve bizim teyit etmediğimiz konulara itibar etmeyelim”
