(Her Ne Kadar Kendisi Tarafından Dile Getirilmiş Olsa Da)

Carl Sagan’ın Olağanüstü İddialar Olağanüstü Kanıtlar Gerektirir Sözünün Sahibi Olduğu İddiası Doğru Değil

“Sagan Standardı” olarak tanımlanan “olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir” sözü aslında Carl Sagan’a değil, Marcello Truzzi’ye aittir. Carl Sagan, bu sözün meşhurlaşmasını sağlamıştır.

Bugün, bilimsel skeptiklerin aşina olduğu Carl Sagan prensibi, Occam’ın usturası, parsimoni ilkesi gibi kavramlara dair bir aforizmayı konu ediniyoruz:

“Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir”

Bu söz, UFO, chemtrail, düz dünya, aşı karşıtlığı, illüminati, dünyayı yöneten gizli örgütler, 3 harfliler, derin devlet gibi birçok komplo teorisi ve şehir efsanesi karşısında skeptiklerin / kuşkucuların sıkı sıkıya sarıldığı kısa ve öz bir prensiptir.

Olağan dışı iddiaların ispat yükümlülüğü noktasında bir standart ortaya koyan bu prensiple, öne sürülen iddianın olağanüstülük derecesiyle gereken kanıtın olağanüstülük derecesi arasındaki birebir ilişki olması gerektiği ifade edilmektedir.

Ancak, her ne kadar sosyal medyada ya da Wikiquote bu söz Carl Sagan’a aitmiş gibi aktarılsa da, işin aslı bu yönde değil.

“Olağanüstü İddialar Olağanüstü Kanıtlar Gerektirir” Sözünün Carl Sagan’a Ait Olduğu İddiası Doğru Değil

“Carl Sagan Prensibi” ya da “Sagan Standardı” olarak bilinen “olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir” sözü aslında Carl Sagan’a değil, Marcello Truzzi’ye aittir.

Bilimsel kuşkucu örgüt Paranormal Vakaları Bilimsel Araştırma Komitesi (Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal / Committee for Skeptical Inquiry) eş başkanı Marcello Truzzi, bu prensibi 1977 yılında yayımlanan “Olağanüstülük Üzerine: Bir Aydınlatma Girişimi” (“On the Extraordinary: An Attempt At Clarification“) başlıklı makalesinde kullanmıştır.

Carl Sagan’ın aktardığı söz ise Marcello Truzzi’nin aktardığından bir nüans mevcut. Marcello Truzzi “olağanüstü iddialar olağanüstü ispatlar gerektirir” (“extraordinary claims require extraordinary proofs”) derken, Carl Sagan “olağanüstü iddialar, olağanüstü deliller gerektirir” (“extraordinary claims require extraordinary evidence“) şeklinde ifade etmiştir.

Her ne kadar günümüzde paylaşılan versiyonuna en yakını Marcello Truzzi tarafından dile getirilmiş olsa da, Truzzi öncesinde de birçok isim alışılagelmiş olmayan iddiaların ispatı için ihtiyaç duyulan kanıtlara yönelik benzer bir mantığı farklı şekilde de olsa ifade etmiştir. Thomas Jefferson’ın 1808’de, Laplace’ın 1814’te benzer içeriğe sahip sözler sarf ettiği bilinmektedir.

Carl Sagan bu sözün sahibi değildir; ancak, 1980li yıllarda yayınlanan Cosmos adlı TV programında bu sözü kullanarak meşhurlaşmasını sağlamıştır.

Konu ile ilgilenenler Tevfik Uyar’ın “Carl Sagan Standardı’nın Aslı… Olağanüstü İddialar ve Kanıtlar” başlıklı yazısı ile Evrim Ağacı’nın “Carl Sagan Standardı’nın Aslı: Olağanüstü İddialar, Olağanüstü Kanıtlar Gerektirir!” başlıklı incelemesine de göz atabilir.

“Olağanüstü İddialar Olağanüstü Kanıtlar Gerektirir” Sözünün Carl Sagan’a Ait Olduğunu İddia Eden Yazarlar

Şalom’daki “Evrende yalnız mıyız?” başlıklı 16 Kasım 2016 tarihli yazısında Selin Sevindiren bu sözü Carl Sagan’a atfederek hataya düşmüş:

 "... ama uzaylı bulma ihtimalinin düşüklüğünü de yine Contact filmin dayandırıldığı kitabın yazarı astrofizikçi Carl Sagan’ın “Olağanüstü iddialar olağanüstü kanıtlar gerektirir” sözleriyle eşleştirdi."