İsveç’te evlilikler 5 yılla sınırlandırılmadı, ülkede direkt olarak evlilik sözleşmelerine süre sınırı getiren bir düzenleme yürürlükte değil!
İsveç’te evliliklerin 5 yıl süre ile sınırlandırıldığı, 5 yıl dolunca evlilik dairesine gidip çiftlerin evliliğe devam etmek isteyip istemediklerini beyan ettiği, evli kalmayı istemeleri hâlinde 5 yıl daha hak tanındığı, istemeyenlerin evliliğinin ise sonlandırıldığı iddiası son günlerin popüler asparagası.
Sosyal medyada gerçek addedilerek paylaşılan videoda sarf edilen sözler şöyle:
“İsveç’te evlilikler 5 sene ile sınırlandırıldı. Stockholm Belediye Encümenliği’nin yayınladığı kararname ile 5 yılını dolduran evli çiftler tekrar belediyeye giderek evli kalmak isteyip istemedikleri öğrenilecek. Evli kalmak isteyenler ikinci 5 yıla adım atarken çiftlerden birinin evli kalmak istememesi halinde o anda boşanma işlemi gerçekleşecek. Bu uygulamanın amacının aile birliğini onu hak edecek insanlara verilmesini sağlamak olduğu belirtildi.”
Asılsız iddiayı dile getiren aktarımlardan örnekler:
Busabahshowtv: “İsveç’te evlilikler 5 sene ile sınırlandırıldı! Bu Sabah’ın 687. Bölümünde; Stockholm Belediyesi yayınladığı kararnameyle beş yılını dolduran evli çiftler tekrar belediyeye giderek evlilik kalmak isteyip istemediklerini söyleyecekler. Evli kalmak isteyenler ikinci beş yıla adım atarken evli kalmak istememeleri halinde ya da çiftlerden biri ayrılmak isterse o anda boşanma işlemi gerçekleşecek.”
Evliliklere beş yıl süre getirilmesi önerisi geçmişte farklı isimler tarafından dile getirildi.
Örneğin Hülya Avşar bir programında bu öneriyi şöyle dile getirdi (Hülya Avşar, bahsi geçen programdan ilgili anı yukarıda alıntılanan görüntüyle ve asılsız iddiayla birlikte sosyal medya hesabında “Aferin İsveç’e bak nasıl söz dinliyor” sözleriyle paylaştı):
“Şu evlilikler beş senelik kontratlarla olsa da insanlar en azından birbirlerini heyecanla hani beş sene sonra tekrar acaba benimle evliliğe devam eder mi? diye düşünse. Kira kontratı gibi olmaz mıydı o? O heyecanlandırmaz mı insanı?”
Evliliği sınırlı süreli bir sözleşme kılıp, belirli vadelerde yeniden irade beyanıyla devam ettiren bir ülke ya da hukuk sistemi bulunmuyor.
Birçok kültürde evlilik, kutsal ve ömür boyu sürecek bir bağ olarak kabul edilir. Bu nedenle, evliliğe başlangıçta bir süre sınırı koymak, toplumsal normlara aykırı görülmektedir.
Bazı kültürlerde ve dinlerde, geçici veya belirli süreli evlilikler söz konusu olabilmektedir. Örneğin, bazı Şii mezheplerince caiz görülen “mut’a nikahı” İran gibi ülkelerde belirli bir süre için yapılmaktadır.
Başlangıçta süresiz bir birliktelik olarak kabul edilen evlilik, birçok ülkede medeni kanunlar çerçevesinde düzenlenmektedir.
Modern hukuki sistemlerde, evliliğin sona ermesi durumunda geçerli olacak maddi ve yasal düzenlemeleri içeren evlilik sözleşmeleri (mal rejimi sözleşmeleri gibi) daha yaygındır.
Bazı ülkelerde evlilik sözleşmelerinde tarafların kendi aralarında belirli koşullar ve süreçler belirlemelerine izin verilmektedir. Çiftler evlilik sözleşmeleri ile taraflar mal paylaşımı, nafaka gibi konularda önceden anlaşmalar yapabilirler. Bu sözleşmeler, evlilik sona erdiğinde geçerli olur, ancak evliliğin kendisi belirli bir süre için yapılmaz.
İsveç, medeni haklar ve toplumsal cinsiyet eşitliği açısından ilerici bir yaklaşıma sahip bir ülke olarak bilinmektedir. Evlilik ve boşanma süreçleri bu doğrultuda modernize edilmiş olup, bireylerin haklarını koruyacak şekilde düzenlenmiştir.
Ancak İsveç, evlilik sözleşmesi sınırlı süreli olarak yapıldığı bir ülke değil.
İsveç’in medenî hukuk sisteminde evlilikler yenilenebilir sınırlı süreli değil.
İsveç basınında ya da uluslararası basında, İskandinav ülkesi İsveç’te evliliklerin süresinin 5 yılla sınırlandırıldığına dair bir aktarıma rastlanamıyor.
İsveç’te 5 yılını dolduran evli çiftleri tekrar belediyeye giderek evli kalmak isteyip istemediklerini beyanla mükellef kılan bir karar alınıp yürürlüğe konmadı.
İsveç’in evlilik yasası Äktenskapsbalken‘de boşanma ile ilgili kısımdaki hükümler şu şekildedir:
5 bölüm. Boşanmak
§ 1 Eşler evliliğin sona ermesi konusunda anlaşırlarsa boşanma hakları vardır. Her iki eşin de talep etmesi veya eşlerden birinin, eşinin velayeti altında bulunan 16 yaş altı kendi çocuğuyla birlikte sürekli olarak yaşaması durumunda, bunun öncesinde bir düşünme süresi olmalıdır.
§ 2 Eşlerden yalnızca biri evliliğin sona ermesini istiyorsa, o eş ancak belirli bir süre düşündükten sonra boşanma hakkına sahiptir.
§ 3 Düşünme süresi, eşlerin birlikte boşanma talebinde bulunması veya eşlerden birinin boşanma talebinin diğer eşe tebliğ edilmesiyle başlar. Düşünme süresi en az altı ay sürdüyse, eşlerden birinin özel talepte bulunması halinde boşanma kararının açıklanması gerekir. Düşünme süresinin başlangıcından itibaren bir yıl içinde böyle bir iddiada bulunulmaması halinde boşanma davası düşer. Boşanma davasının reddedilmesi veya davanın reddi halinde bekleme süresi sona erer.
Madde 4 Eşler en az iki yıldır ayrı yaşıyorlarsa, her birinin ön ibrasız boşanma hakkı vardır.
Madde 5 Eşin zorla evlendirilme ihtimali varsa veya eş 18 yaşını doldurmadan evlenmişse, eşin önceden herhangi bir ön değerlendirmeye gerek kalmaksızın boşanma hakkı vardır. Eşler birbirleriyle büyükten küçüğe doğru akraba oldukları veya öz kardeş oldukları halde evlilik yapılmışsa, eşlerden her birinin ön ibrazı olmaksızın boşanma hakkı vardır. Aynı durum, eşlerden birinin zaten evli olduğu veya kayıtlı birliktelik içinde olduğu ve önceki evliliğin veya birlikteliğin sona ermediği halde evlilik yapılmışsa da geçerlidir.
Eğer çok eşlilik söz konusu ise, önceki evlilikteki eşlerden her biri, önceden düşünme süresi olmaksızın boşanma yoluyla evliliği sona erdirme hakkına sahiptir. Aynı durum, ortaklardan birinin o sırada evli olmasına rağmen ortaklığın kayıtlı olması durumunda da geçerlidir.
Birinci fıkrada belirtilen hallerde boşanma davası cumhuriyet savcısı tarafından da açılabilir. Küçüklerin yaptığı evliliklere ilişkin durumlarda, kişinin kayıtlı olduğu belediyedeki veya kişi bu ülkede kayıtlı değilse ikamet ettiği belediyedeki sosyal yardım kurulunun talep üzerine görüş bildirmesi zorunludur. ve ayrıca savcının konuya ilişkin değerlendirmesi açısından önemli olabilecek bilgiler. Konuyla ilgili önem taşıyabilecek bilgilere erişimi olan diğer bir sosyal komite, görüş bildirecek sosyal komitenin talebi üzerine bu bilgileri vermekle yükümlüdür.
Birinci fıkrada belirtilen durumlarda yabancı hukuka göre yapılan evliliklerin tanınmasına ilişkin hükümler bölüm 1’de bulunabilir. Evlilik ve velayet ile ilgili bazı uluslararası hukuki ilişkilere ilişkin Kanun’un 8 a Bölümü (1904:26 s. 1). Kanun (2021:464) .
Madde 6 Boşanma kararı kesinleştiğinde evlilik sona erer.
Ayrıca, süreli bir evlilik sözleşmesinin, evlilik sonlandığında çocukların velayeti, nafaka, evlilik sırasında edinilen malların paylaşımı, miras gibi konularda hukuki belirsizlikler oluşturabileceğini de belirtmekte fayda bulunuyor.
