Çanakkale’de Havada Çarpışan ve Çarpıştığı İddia Edilen Mermiler

Paylaşılan Görseldeki Mermilerin Çanakkale Savaşı Esnasında Havada Birbiriyle Çarpıştığı İddiası

Siperler arasındaki mesafenin birkaç metreye kadar düştüğü Çanakkale’de mermilerin havada birbiriyle çarpışması mümkün. Ancak, müzelerde sergilenen birbirine girmiş vaziyetteki bazı mermilerin ateşlenmemiş dahi olduğu anlaşılıyor.

Bugünkü yazımızda Çanakkale Savaşı’nda iki merminin havada birbiriyle çarpıştığı iddiası ile paylaşılan görseller hakkında bir detayı vurgulamaya çalışacağız.

Tarihin en kanlı savaşları arasında yer alan Çanakkale Savaşı esnasında 1 metrekareye 6 bin mermi düştüğü belirtilmektedir (Bu aktarımın Özel Salim Mutlu Müzesi’nde 1 metrekarelik özel bölümde sergilenen Çanakkale Savaşı’ndan kalan 6 bin mermi ile yaygınlaştığı anlaşılmaktadır).

Gelibolu Yarımadası’nda yer alan müzelerde savaştan geriye kalan tüfekler, bombalar, şarapnel parçaları gibi materyallerin yanı sıra havada çarpışan mermiler de sergilenmektedir.

Müzelerin popüler bir parçası hâline gelen havada çarpışan kurşunlara ait bazı örnek sergiler şu şekilde sunulabilir:

Siperler arasındaki mesafelerin birkaç metreye kadar düştüğü bu savaşta mermilerin havada birbiriyle çarpışması mümkün. Ancak, müzelerde sergilenen birbirine girmiş vaziyetteki bazı mermilerin barındırdığı olağandışı yapı, bazılarının ateşlenmemiş olduğunu işaret etmektedir.

Örneğin, “havada çarpışmış mermiler” notuyla sergilenen ve sosyal medyada “Çanakkale Savaşı’nda havada birbirine çarpan mermiler” notuyla paylaşılan görselleri ele alalım.

Görselde yer alan fişekler ve mermiler incelendiğinde, bazılarının çekirdeklerinin yanı sıra kovanlarının da bulunduğu, bazı mermilerin şeklinin değişmediği, bazılarının çekirdekleri üzerinde yiv-set izinin bulunmadığı görülmektedir.

Bir fişek ateşlendikten sonra çekirdeği kovanından ayrılarak harekete başlar, kovan ve mermi birlikte havada hareket etmez. Mermi / çekirdek, fişeğin ateşlenmesinin ardından silâhın namlusundan fırlatılan kısmıdır. Bu noktadan hareketle kovanlı hâlde görüntülenen fişeklerin hiç ateşlenmemiş olduğu söylenebilir.

Ayrıca, birbiriyle havada çarpıştığı iddia edilen mermilerden bazılarının şeklinde hiçbir değişiklik meydana gelmediği görülmektedir. Ateşlendikten sonra birbirinden farklı eksenlerde harekete geçen 2 merminin birbiriyle çarpışması durumunda çarpışmanın yol açacağı etki ile şekil değiştirmesi beklenir.

Namlu içindeki oyuklara “yiv”, çıkıntılara ise “set” denir. Yiv ve set bulunduran silâhlı aletler “yivli” olarak adlandırılır. Görsellerdeki bazı mermilerin üzerinde yiv ve set izleri bulunurken bazılarının üzerinde herhangi bir iz bulunmadığı anlaşılmaktadır. Yiv-set izi bulunmayan mermi çekirdeklerinin hiç ateşlenmemiş olduğu anlaşılabilir.

Bu durum, bazı fişek ya da mermiler toprağa gömülü vaziyetteyken, şarjördeyken ya da mühimmat sandıklarında istifliyken başka bir mermi ile çarpışması nedeniyle oluşabilir.

Geliboluyuanlamak.com’daki “Çanakkale Destanının Ölümsüz Efsaneleri” başlıklı yazısında Osman Koç bu duruma şöyle değinmişti:

“Evet, aynı anda binlerce mermi çekirdeğinin atıldığı bir ortamda bu çekirdeklerden ikisinin havada çarpışma ihtimali vardır. Ama bu iki mermi çekirdeğinden birinin diğerini delip geçmesi mümkün değildir. Böyle bir iddia da bulunmak için bilim adamı olmaya gerek yoktur. Askerliğini yapan,  merminin havadaki hareketini bilen ve savaştaki siper düzeni hakkında kabaca bilgisi olan herkes rahatlıkla böyle bir kanıya varabilir.”

“İleriye doğru hareket eden bir mermi çekirdeği, önünden 90 derece açıyla, yatay olarak geçen diğer mermi çekirdeğinden daha güçlü bir itme kuvvetine sahiptir. Ancak bu güç çarpışma anında diğer mermi çekirdeğini delmek için yeterli değildir. Çekirdeklerin havada yüksek hızla hareket halinde olmaları, kendi etraflarında dönmeleri, çarpan çekirdeğin ucunun oval, çarpılan merminin gövdesinin ise silindirik olması çarpışma anında birinin diğerine tutunmasını ve delip geçmesini imkânsız kılmaktadır. Böyle bir çarpışma sonucunda olacak şey çarpan çekirdeğin sekmesinden ve her iki çekirdeğin de yönünü değiştirerek ayrı yönlere hareket etmesinden ibarettir. Hafif bir rüzgârdan bile etkilenen mermi çekirdeğinin havada meydana gelebilecek çarpışmada vereceği başka bir tepki yoktur.”

“Havada çarpıştığı iddia edilen mermi çekirdekleri incelendiğinde çoğunun aynı orduya ait olduğu görülmektedir. Yani çarpışan mermi çekirdeklerinin ikisi de Fransız, ikisi de İngiliz, ikisi de Osmanlı’dır. Aynı orduya ait iki mermi çekirdeğinin 90 derece açıyla havada çarpıştığı bir muharebe düzeni de askeri gerçeklerle bağdaşmamaktadır.”

“Askeri atış alanlarında, hedeflerin arkasına denk gelen toprak kısım da bol miktarda bulunan birbirine çarpmış, kaynaşmış mermi çekirdekleri bu mevzuya verilebilecek iyi bir örnektir.”

“Aynı orduya ait mermi çekirdeklerinin birbirlerine geçmiş şekilde bulunmalarının bir başka sebebi daha vardır. O da içinde yüzlerce mermi bulunan cephane sandıklarının isabet almasıdır. Sandık içindeki mermilerin topluca patlaması sonucunda mermi çekirdeklerinin birbirine geçmesi veya birbirlerini delmesi ihtimal dâhilindedir.”

Aktarılan hususlardan hareketle bahse konu görseller için “Çanakkale Savaşı’nda havada birbiriyle çarpışan kurşunlar” yerine “Çanakkale Savaşı’nda birbirine giren kurşunlar” tanımı daha yerinde olacaktır.

Birbirine girmiş kurşunlara ait görseller, farklı bağlamlarda farklı iddialarla da sunulabiliyor. Örneğin, TSK ve ÖSO’nun Afrin’de PKK/YPG’ye karşı 2018 yılında gerçekleştirdiği Zeytin Dalı Harekatı esnasında kaydedildiği basına yansıyan birbirine geçmiş fişek ve mermi görüntüsü 2020 yılında Azerbaycan silâhlı kuvvetlerinin Karabağ’da Ermenistan hedeflerine yönelik gerçekleştirdiği operasyonda çekildiği iddiasıyla paylaşılmıştı.