Fenerbahçe’yi Galatasaraylıların Kendilerine Rakip Olması İçin Kurduğu İddiası
“Fenerbahçe’yi, Galatasaraylılar kurdu” iddiası, Galatasaray Kulübü eski başkanlarından Ali Sami Yen’in Fenerbahçe’nin kuruluş sürecine dair bir sözünün yorumlanması ve Fenerbahçe Futbol Kulübü kurucuları ve futbolcuları arasında yer alan Galatasaray (Lisesi) öğrencilerinden ötürü ortaya atılmıştır. Galatasaray Fenerbahçe’yi kendisine rakip olması için kurmuş değildir. Fenerbahçe’nin kuruluşunda ve gelişiminde hem idari kadroda hem de futbol takımında daha önce Galatasaray’da görev almış isimler yer almıştır. Ancak bu durum Galatasaray’ın Fenerbahçe’yi kurduğunu göstermez.
Dünya Fenerbahçeliler Günü’nde (19 Temmuz – 19.07) manidar bir inceleme ile Fenerbahçe’nin temellerini Galatasaraylıların attığı iddiasını inceleyelim istedik.
Fenerbahçe Futbol Kulübü’nü Rum kökenli vatandaşların kurduğu iddiasının yanı sıra bir diğer popüler iddia da Fenerbahçe’yi Galatasaray Spor Kulübü taraftarı kişilerin kurduğu iddiasıdır. Bazı Galatasaray taraftarlarınca Fenerbahçelilerin takımlarının Galatasaraylılar tarafından kurulduğunu gizlemeye çalıştıkları da öne sürülmektedir.
Galatasaray taraftarlarınca dile getirilen bu iddiaya karşı Fenerbahçe taraftarlarınca da doğru olmadığı yönünde savunma yapılmaktadır. Bu husustaki kulüpler arası çatışma sadece taraftarlar arasında değil, kulüp yöneticileri arasında da bu yönde polemik yaşandığı görülmektedir. Galatasaraylıların Fenerbahçeyi kurduğu iddiası Galatasaray Kulübünün üst düzey yöneticileri tarafından dahi öne sürülmüştür. Bu durumun bir örneği 2015 yılında Galatasaray Kulübü Başkanı Duygun Yarsuvat’ın Divan Kurulu Toplantısı esnasında “Fenerbahçe’yi de Galatasaraylılar kurdu” ifadesini kullanmasıyla yaşanmıştı.
Fenerbahçe’yi Kim Kurdu?
Fenerbahçe Spor Kulübü resmi kaynaklarında aktarılan bilgiye göre kulübün kuruluşu 1890’lı yıllara dayanmaktadır. Kadıköylü gençlerce 1899 yılında Siyah Çoraplılar’ın (Black Stocking), 1901 yılında Kadıköy Futbol Kulübü’nün kurulduğunu, bu gençler arasından çıkan ekibin de 1907 yılında Fenerbahçe’yi kurduğu belirtilmektedir.
Fenerbahçe resmi tarihine göre Fenerbahçe 1907 yılında Nurizade Ziya Bey, Ayetullah Bey, Necip Okaner, Asaf Beşpınar ve Enver Yetiker’den oluşan bir kurucu kadro tarafından İstanbul’un Kadıköy ilçesinde kurulmuştur.
Hariciye Nazırı Asım ve Server Paşa’ların torunu Londra Sefareti Başkatibi Nuri Bey’in oğlu Ziya (Songülen) Bey, Harekat Ordusu Feriki (Tümgeneral) Şevki Paşa’nın oğlu Osmanlı Bankası memurlarından Ayetullah Bey, ünlü edebiyatçı Sami Paşazade Sezai Bey’in yeğeni Enver Necip (Okaner) Bey, Saint Joseph mezunu Mühendis Nurizade Ziya Bey ve Bahriye Subayı Necip Bey kulübün kurulmasına öncülük etmiştir.
Kulübün ilk kurucu üyeleri arasında Ziya Songülen, Ayetullah Bey, Necip Okaner, Galip Kulaksızoğlu, Hassan Sami Kocamemi, Asaf Beşpınar, Enver Yetiker, Şevkati Hulusi Bey, Fuat Hüsnü Kayacan, Hamit Hüsnü Kayacan ve Nasuhi Baydar sıralanmaktadır.
Fenerbahçe Spor Kulübü ilk kurulduğunda forma renkleri sarı-lacivert değil, sarı-beyazdı. Sarı beyaz olan renkler, 1909 yılı sonbaharında sarı laciverte çevrilmiştir. Fenerbahçe’nin renklerinin belirlenmesinde kuruluşunda etkin görev alan Saint Josephli öğrencilerin, bu okulun sarı lacivert renklerini benimsemesinin etkili olduğu düşünülmektedir.
Fenerbahçe’nin Kuruluşunda Galatasaraylıların Rolü
“Fenerbahçe’yi, Galatasaraylılar kurdu” iddiası, Galatasaray Kulübü eski başkanlarından Ali Sami Yen’in Fenerbahçe’nin kuruluş sürecine dair bir sözünün yorumlanması ve Fenerbahçe Futbol Kulübü kurucuları ve futbolcuları arasında yer alan Galatasaray öğrencilerinden ötürü ortaya atılmış bir iddiadır.
Fenerbahçe’yi Galatasaraylıların kurduğu iddiasına baz oluşturan Ali Sami Yen’in Galatasaray’dan ayrılarak kurulduktan sonra Fenerbahçe kadrosuna katılan futbolculara kötü gözle bakmadıklarını aktardığı söz şu şekildedir:
“En eski spor arkadaşımız olan Fenerbahçe kulübünün ilk adımlarında da takımımızda çalışmış olan Galatasaraylılar emek vermiştir. Bizden sonra teşekkül eden bu ilk kulüpte de kendimizin bir katkısını görmek ve şeref hissini almaktan zevk duymaktayız. Fenerbahçe ilk kurulduğunda bizim için yabancı memlekette rastlanmış bir kişi gibi idi. Ona manen ve maddeten ihtiyacımız vardı. Ondan dolayıdır ki Fenerbahçe’yi takviye etmek ve bir rakip yaratmak için bizden ayrılan Hasan Fuat, Hamit Hüsnü, Hasan Kamil, Galip, İsmet Hikmet gibi arkadaşlarımıza gücenmedik ve onları sevmeye devam ettik.”
Ali Sami Yen’in bu sözünün Galatasaraylıların Fenerbahçe’yi kurduğunu gösterdiği şeklinde yorumlanması Yen’in maksadını aşmaktadır. Ali Sami Yen’in bu sözlerinden ve “gücenme” vurgusundan anlaşılan şey, Fenerbahçe’nin kuruluşunda Galatasaraylıların da emeğinin olduğu; ancak, Galatasaraylı futbolcuların Fenerbahçe’ye geçişinin Galatasaray Kulübünce organize edilmediği ve Fenerbahçe’nin kuruluşunun tamamen Galatasaraylılarca gerçekleştirilmediği olmalıdır.
Bir diğer rivayete göre ise Galip Kulaksızoğlu “Galatasaray’a rakip olacak bir Türk takımı daha olsa ne kadar iyi olurdu” sözüne Galatasaray’ın eski başkanlarından Ali Sami Yen “Buna sen önayak olsana” karşılığını verir, Galip Kulaksızoğlu’nun takımdan ayrılmasını onaylar ve böylelikle Fenerbahçe’nin kurulmasına destek vermiştir. Ancak, Galatasaray’ın eski yöneticilerinden Avukat Haluk Uğur’a dayanan bu iddia da, ravisinin çıkar ilişkisi nedeniyle ve başka bir kaynakla desteklenemiyor olması nedeniyle kaynak sorunu yaşamaktadır.
Fenerbahçe forması giyen ve 1910-1911 yılları arasında kulüp başkanlığı görevini üstlenen Galip Kulaksızoğlu’nun kripto Galatasaraylı olup Fenerbahçe’yi kurduğu iddiası da bazı gerçeklerin çarpıtılmasının eseridir. 1889 doğumlu Galip Kulaksızoğlu, orta okulu Galatasaray’da okumuş, liseyi ise (ulaşım sıkıntısı yüzünden kaydının alındığı) Moda’daki Saint Joseph Lisesi’nde okumuştur. Galip Kulaksızoğlu Fenerbahçe kurulduğunda Galatasaraylı değil Saint Josephlidir. Galip Kulaksızoğlu’nu Fenerbahçe’ye Saint Joseph’te okurken okulun Türkçe öğretmeni ve aynı zamanda Fenerbahçe’nin kurucu üyesi Enver Yetiker kazandırmıştır.
Fenerbahçelilerin iddiasına göre doğuştan Kadıköylü olan Galip Kulaksızoğlu, Fenerbahçe Futbol Kulübü’ne kurulmasının 2 yıl sonrasında hizmet etmeye başlamış ve sonradan kulübün asıl kurucularına destek vermiştir.
Bazı Galatasaraylıların Galip Kulaksızoğlu’nun 1911 yılında Fenerbahçe’de başkanlık yaparken, bir yandan da Galatasaraylı olduğu için, Galatasaray’ın bazı önemli maçlarında oynadığı iddiası da asılsızdır.
Fenerbahçe Kulübü Tarih Müze ve Arşiv Kurulu Başkanı Sertaç Kayserilioğlu, Galip Kulaksızoğlu’nun ortaokulu Galatasaray’da okuması nedeniyle Fenerbahçe’yi Galatasaraylılar kurdu iddiasının doğru addedilemeyeceğini, sarı-lacivertli kulübü Saint Joseph Liseliler’in kurduğunu şöyle aktarmıştır:
“Galatasaraylılar, ortaokulu Galatasaray’da okuduğu için ‘Fenerbahçe’yi Galatasaraylılar kurdular’ der. Kulaksızoğlu ortaokulda 10-11 yaşında bir çocuk. Ortaokulu Galatasaray’da okudu diye ‘Galatasaraylılar kurmuştur’ demek olmaz. Onların Ali Sami Yen’i var, gayet saygın bir kişiliktir. Bizim de bir numaralı kurucu üyemiz Nurizade Ziya Songülen’dir”
Tarihçi Ergun Hiçyılmaz da konuyla ilgili “Bazı kurucular Galatasaraylı demek; ‘Bunlar Mekteb-i Sultanilidir’ anlamındadır. Ama onlar Galatasaray takımının değil Galatasaray okulunun mensuplarıdır” ifadesini kullanmıştı.
Galip Kulaksızoğlu’nun Karacaahmet Mezarlığındaki kabri başında bir Fenerbahçe amblemi yer almaktadır.
Fenerbahçe kurucu üyelerinden olan Ayetullah Bey‘in Galatasaray Lisesi mezunu olduğu iddiası da doğru değildir. Ayetullah Bey, Kadıköy Saint Joseph Lisesi mezunudur.
1912-14 yılları arasında başkanlık görevini üstlenen Dr. Hamit Hüsnü Kayacan, Galatasaray Reisliğini bırakarak Fenerbahçe üyeliğine geçmiş ve kulübün reisliğini üstlenmiştir.