“Cümhuriyeti Biz Böyle Kazandık” Pankartının Görüldüğü Fotoğrafın Hikâyesi
Bugün 29 Ekim.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun.
Günün anlamına binaen, sembol hâline gelen bir fotoğrafa değineceğiz.
Siyah beyaz orijinali ve renkli versiyonu, günümüze değin binlerce kez paylaşılan, vatandaşların “Cümhuriyeti Biz Böyle Kazandık” dövizini elinde tuttuğu görülen fotoğraf, Foto Hüsnü adıyla tanınan Hüsnü Kazım Özler tarafından Cumhuriyetimizin 10. doğum gününde Uşak’ta kaydedilmiş.
29 Ekim 1933 günü eski Uşak Devlet Hastanesi’nin bulunduğu Dörtyol (Yazı) semtinde düzenlenen Cumhuriyet Bayramı töreni sırasında kaydedilen fotoğrafta, yöresel kıyafetleriyle ellerinde Türk bayrakları ve cephanelerle Kurtuluş Savaşı’nda verilen mücadeleyi temsil eden geçit için hazırlanan vatandaşlar görüntülenmiş.
Fotoğrafta dönemin belediye başkanı Orhan Kamil Kabalak’ın smokini ve papyonuyla yer aldığı görülüyor.
Söz konusu fotoğraf geçmişte 1928 yılında Polatlı’da kaydedildiği notuyla kullanılmış.
Gülse Birsel, ünlü fotoğrafın hikâyesine ve hakkında aktarılan yanlışa Hürriyet’teki “Uşaklı bir ailenin hikâyesi… Benim ailemin…” başlıklı 22 Eylül 2015 tarihli yazısında şöyle değinmişti:
“CUMHURİYET’i biz böyle kazandık” başlıklı, Kurtuluş Savaşı’nın sembollerinden biri haline gelmiş bu meşhur fotoğrafı biliyorsunuz.
Bu fotoğraf 1933 yılında çekilmiş. O yoksul, Cumhuriyet’i küçük imkânlar ama gururla kutlayan şehir, Uşak. Yani babamın memleketi.
Onun babası, yani dedem, İstiklal Savaşı’nda 4 madalya almış Asım Bey. O zaman Kurtuluş Savaşı’nda mücadele edenlere çokça dendiği gibi, lakabı “Mücahit Asım”. “Cihat” kelimesinin şimdi Ortadoğu’da olduğu gibi üzerine bomba bağlayıp masum insanların ortasında patlatmak için kullanılmadığı, bu vatanın bağımsızlığı için mertçe savaşmayı ifade ettiği yıllar.
Dedemin 33 kurşun deliği olan bir pelerini var, ilginç bir savaş anısı olarak sonradan Tarih Kurumu’na bağışlanmış.
Fotoğrafın ilginç ve benimle ilgili hikâyesine gelelim: 1933 yılının Cumhuriyet Bayramı’nda çekiliyor. Uşak’ın ilk fotoğrafçısı Hüsnü Kazım Özler tarafından. Babamın deyimiyle “Foto Kazım”.
Fotoğrafta gördüğünüz siyah ceketli, kravatlı adam, babamın kuzeni! Dedem Mücahit Asım’ın eşinin (yani babaannemin) dayısının oğlu Kamil Kabalak. Uşak o zaman Kütahya’ya bağlı bir ilçe ve Kamil Bey de o ilçenin belediye başkanı.
1990’ların başında babam bu fotoğrafı evde buluyor! Resimdeki kuzeni Kamil Kabalak’ın oğlu Hasan Kabalak’a, Ankara’ya yolluyor. Onlar da Genelkurmay Başkanlığı’nın arşivine gönderiyorlar. Fakat arşive yanlışlıkla Ankara’da 1929’da çekilmiş diye kaydediliyor. 2007 yılında, fotoğraftaki Kamil Kabalak’ın yeğeni, (maalesef çok yakın zamanda rahmetli olan) Tuğgeneral Zeki Güngör, dayısının bulunduğu resmi, bir askeri tesiste “Ankara–1929” yazısıyla görüyor. Düzeltilmesi için dava açıyor. Fotoğrafın Uşak’ta çekildiği tespit ediliyor.“
Hüsnü Kazım Özler’in çektiği fotoğrafın öyküsünü oğlu Mustafa Özler şöyle aktarmış:
“Belediye başkanı civardaki köylere haber gönderiyor. Cumhuriyet’in 10’uncu yılını kutlayacağız, törenlere katılın. Uşak’ın etrafındaki yakın köylüler tören etrafında toplanıyor. Babam da o zaman belediyenin resimlerini çekiyormuş. Cumhuriyet’in 10’uncu yılında bu fotoğrafı çekiyor.”
Fotoğrafın orijinali hâlihazırda Hüsnü Kazım Özler’in çocukları tarafından bağışlandığı Uşak Kent Tarihi Müzesi’nde bulunuyor.
