CHP’nin Çok Partili Sistemde İktidarda Kaldığı Süre ve Kazandığı Seçimler Hakkında Yanlış Bilgiler

Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) kurulduğundan bu yana ne kadar süre iktidarda kaldığına dair kafalarda yanlış bilgiler mevcut.

TBMM Resmi Sitesi’ndeki verilerine göre CHP’nin çok partili sistemde tek başına iktidar olduğu süre ve ana ortağı olduğu hükümet koalisyonlarının süresi şu şekildedir:

  • 15. Hükümet – Recep Peker Hükümeti (7 Ağustos 1946 – 10 Eylül 1947) 07.08.1946 10.09.1947 399 gün
  • 16. Hükümet – 1. Hasan Saka Hükümeti (10 Eylül 1947 – 10 Haziran 1948) 10.09.1947 10.06.1948 274 gün
  • 17. Hükümet – 2. Hasan Saka Hükümeti (10 Haziran 1948 – 16 Ocak 1949) 10.06.1948 16.01.1949 220 gün
  • 18. Hükümet – Şemsettin Günaltay Hükümeti (16 Ocak 1949 – 22 Mayıs 1950) 16.01.1949 22.05.1950 491 gün
  • 26. Hükümet – 8. İnönü Hükümeti (20 Kasım 1961 – 25 Haziran 1962) 20.11.1961 25.06.1962 217 gün
  • 27. Hükümet – 9. İnönü Hükümeti (25 Haziran 1962 – 25 Aralık 1963) 25.06.1962 25.12.1963 548 gün
  • 28. Hükümet – 10. İnönü Hükümeti (25 Aralık 1963 – 20 Şubat 1965) 25.12.1963 20.02.1965 423 gün
  • 37. Hükümet – 1. Ecevit, CHP-MSP Hükümeti (26 Ocak 1974 – 17 Kasım 1974) 26.01.1974 17.11.1974 295 gün
  • 40. Hükümet – 2. Ecevit Hükümeti (21 Haziran 1977 – 21 Temmuz 1977) 21.06.1977 21.07.1977 30 gün
  • 42. Hükümet – 3. Ecevit Hükümeti (5 Ocak 1978 – 12 Kasım 1979) 05.01.1978 12.11.1979 676 gün

Toplam 3573 gün yani yaklaşık 10 yıl ediyor.

CHP yaklaşık 10 yıl iktidar ortağı olmuş. Ancak, CHP bu zaman zarfında iktidar olmadığı yıllarda muhalefete düşmüş değildir. 1980-1992 yılları arasındaki 12 yıl boyunca CHP zaten yasaklıydı.

Çok partili döneme geçtikten sonra gizli oy açık sayımın geçerli  olduğu dönemde CHP’nin kazandığı seçimler ise şu şekildedir:

1950 sonrası incelendiğinde CHP’nin sandıktan 1. çıktığı ve iktidara geldiği vakidir.

15 Ekim 1961 tarihinde gerçekleşen seçimde CHP % 36,7’lik oy payıyla sandıktan 1. çıkmıştı. Yine aynı şekilde 4 Ekim 1973’te % 33,3, 5 Haziran 1977’de % 41,4’lük oy paylarıyla seçimden 1. çıkıp, iktidara gelmişlerdi.

15 Ekim 1961 seçiminden sonra CHP ve Adalet Partisi koalisyonu, 25 Haziran 1962’de CHP, YTP, CKMP ve bağımsız milletvekillerle koalisyon, 25 Aralık’ta CHP ve bağımsız milletvekillerle koalisyon kurulmuştur. 14 Ekim 1973 seçimi sonrasında MSP ile, 5 Haziran 1977 seçimi sonrasında ise Adalet Partisi ile koalisyon kurdu.

 

 

CHP’nin İktidarda Kaldığı Süreyi ve Kazandığı Seçimleri Karıştıran Köşe Yazarları

CHP’nin iktidarda kaldığı süreye ve kazandığı seçimlere dair hatalı bilgi paylaşan köşe yazarları ise şu şekilde:

Yalçın Bayer’in Hürriyet Gazetesi’ndeki “CHP’nin kökleri nereye uzanıyor?” başlıklı 21 Temmuz 2011 tarihli yazısından:

"Cumhuriyet Halk Partisi, çok partili rejime geçtiğimiz 65 yıldır toplam 7-8 yıl iktidara ortak olabildi. Kalan yıllarının tamamını muhalefette geçirdi."

Akdoğan Özkan’ın T24’teki “Rakamlarla CHP’nin 1950-2014 Performansı” başlıklı 25 Ağustos 2014 tarihli yazısından:

"Bu ömürlük sürede CHP hiç tek başına iktidar görmedi! Toplam hükümet etmişliği de yaklaşık 6 yıl. Bu 6 yıllık sürenin 4 yıl 9 ayı koalisyon hükümetleri içinde, 14-15 ayı da azınlık hükümeti içinde geçmiştir. Yani CHP bu dönemin sadece % 9.2’sinde iktidardadır."

Doğan Akın’ın T24’teki “‘Milli güvenlik rejimi’ partisi olarak CHP…” başlıklı 5 Kasım 2010 tarihli yazısından:

"Sonuç; 60 yıldan beri toplam 5 yıl iktidarda kalamamış, 33 yıldır hiç seçim kazanmamış bir parti."

Türkiye Gazetesi’nden M. Necati Özfatura,  26 Ocak 2017 günü yayınlanan “ABD’de önemli değişiklikler olur mu?” başlıklı yazısında CHP’nin 1923-1990 yılları arasında iktidarda olduğunu iddia etmiş:

"ABD’de vesayet rejimi vardır. Servet sahibi “mutlu azınlık” tıpkı 1923-1990 CHP iktidarı gibi iktidar dahil ülkenin hâkimidir. Trump’un halkın millî iradesini hâkim kılması zordur."

CHP’nin faaliyette olmadığı bu süre dışında, 1923-1946 yılları arasında CHP’nin iktidarda olduğunu göz önünde bulundurup çok partili sistem içerisindeki CHP hükümetlerine odaklanacak olursak da CHP’nin toplam 3573 gün yani yaklaşık 10 yıl iktidarda olduğunu görüyoruz.

Ahmet Kekeç, Star Gazetesi‘ndeki “Seçmen “ana… a… a…” diyecek” başlıklı 11 Haziran 2011’deki yazısında seçim kazanmak ile tek başına iktidar olmayı karıştırarak CHP’nin seçim sonuçlarına dair hatalı bilgi paylaşmış:

"Kurulduğu günden beri bağımsız hiçbir seçimi kazanamamış, “açık oy gizli tasnif” rezaletinin yaşandığı 46 seçimlerini saymazsanız (ki, dünya seçim skandalları literatürüne geçmiştir), “kazanır gibi olduğu” seçim de olmamış bir parti bu."

Bülent Erandaç, Takvim Gazetesinde 6 Şubat 2017 tarihinde yayınlanan “Dönülmez akşamın CHP’si” başlıklı yazısında son 67 senedir CHP’nin iktidar olamadığını iddia etmiş:

"67 yıldır iktidar olamayan CHP, hiçbir zaman çoğunluğa sahip olmadığı halde kendi felsefesini milletimize dayattı.."

1950 sonrası incelendiğinde CHP’nin sandıktan 1. çıktığı ve iktidara geldiği vakidir. Bülent Erandaç, “tek başına iktidar olamayan” deseydi bu hatadan sıyrılabilirdi.

Hürriyet Gazetesi yazarlarından Ahmet Hakan, 20 Aralık 2015 tarihli “HSYK uyuma savcına sahip çık” başlıklı yazısında Hayri İnönü ile İsmet İnönü hatıratlarına doğru bir seyahate çıkmış ama çok bariz bir hata yapmış:

Yıl 1959. İsmet Paşa iktidarda ve "Milli Şef"... Boğaz'da bir tekne turuna çıkılmış. Ufaklıklardan biri Hayri İnönü, diğeri ise kardeşi Eren İnönü... İsmet Paşa'nın yanında eşi Mevhibe İnönü var. Haval genç kadın ise Hayri ve Eren'in anneleri Engin İnönü... Baba Ömer İnönü ise fotoğraf çekiyor. "Bugünü hatırlıyor musunuz" diye soruyorum Hayri İnönü'ye... "Beş yaşında olmalıyım. Pek hatırlamıyorum" diyor.

1959’da İsmet İnönü muhalefette, Demokrat Parti lideri Adnan Menderes iktidardaydı.

İlave Not: Ahmet Hakan, 21 Aralık 2015 tarihli ve “Ara Güler Müdafaası” başlıklı yazısında aslında 1949 demek istediğini, 1959 atfının sehven yer aldığını belirtmiş. Ama bu sefer de 1954 doğumlu Hayri İnönü’nün 1949 yılında fotoğrafının çekilemeyeceğini atlamış. Ancak, 23 Aralık 2015 tarihli köşe yazısında nihai bir düzeltme yapmış ve fotoğrafın 1959 yılında çekildiğini, İnönü’nün de iktidarda olmadığını belirtmiş.

 

mhp chp secim maglubiyeti

 

Melih Aşık, 7 Kasım 2015 günü Milliyet Gazetesi’nde yayınlanan “CHP’nin Kurtuluşu” başlıklı köşe yazısında 1 Kasım genel seçimlerinin ardından Kemal Kılıçdaroğlu ve Devlet Bahçeli’nin seçim mağlubiyeti sayılarına değinmiş; ancak, yanlış rakam vermiş:

"Kemal Kılıçdaroğlu geçtiğimiz pazar günü 10. seçim mağlubiyetini yaşadı, Devlet Bahçeli’ninki 15 mi oldu 20 mi, artık ipin ucunu kaçırdığımız için tam rakam veremiyoruz."

Kemal Kılıçdaroğlu 2010 Mayıs ayından bu yana CHP Genel Başkanı. Melih Aşık, CHP Genel Başkanı olarak katıldığı seçimleri kastediyorsa, 2011, 2015 Haziran ve 2015 Kasım Genel Seçimleri ile 2014 Yerel Seçimlerini saymak gerekir. Toplam 4 etti. Hadi üzerine 2014 Ağustos Cumhurbaşkanlığı Seçimini ekleyelim etti 5 seçim. (“Melih Aşık bahse konu iki liderin milletvekili olarak görev aldıkları süreyi mi kastediyor” sorusunun yanıtı -cümlenin devamında gelen istifa vurgusu nedeniyle- tabiki hayır. Kastediyorsa bile, 2002 ve 2007 genel seçimleri, 2004, 2009 yerel seçimlerini eklemek gerekiyor. Etti toplam 9).

Devlet Bahçeli ise 1997 yılı Temmuz ayından bu yana MHP Genel Başkanlık görevini üstleniyor.1999, 2002, 2007, 2011, 2015 Haziran ve Kasım olmak üzere 6 genel seçim ile 1999, 2004, 2009, 2014’de olmak üzere 4 yerel seçimde, yani toplam 10 seçimde mağlubiyet yaşadı. 2014 Ağustos Cumhurbaşkanlığı Seçimini ekleyelim üzerinde, eder toplam 11 seçim.

 

Tam olarak CHP’nin iktidarda olduğu süre ile ilgili olmasa da  çok partili sistemde görev yapan hükümet sayısı hakkında hatalı bilgi içeren bir yazıyı da alıntılayalım…

Sinan Burhan, Yeni Akit Gazetesinde 4 Şubat 2017 günü yayınlanan “50 Hükümet 50 Başbakan” başlıklı yazısında 1950-2016 yılları arasında kurulan hükümet sayısını yanlış aktarmıştı:

"Cengiz Bey’den aldığımız bilgiye göre 1950-2016 yılları arasında İngiltere’de 15 hükümet kurulmuş ve 15 başbakan göreve gelmiş. Almanya’da 24 hükümet kurulmuş 24 başbakan görev yapmış. Yine bu yıllar arasında ülkemizde ise 50 hükümet, 50 başbakan görev yapmış. Neredeyse bir yılda bir hükümet kurulmuş bir başbakan görev yapmış. Böylesine bir ülkede ekonomik büyüme olur mu? Türkiye’nin koalisyonlu günleri doların patlaması, iflaslar, kapatılan fabrikalarla anılmıştır. 1970’li yıllara gittiğiniz zaman gaz kuyruğu, yağ kuyruğu, tüp kuyruğu anlamına geliyor."

1950-2016 yılları arasında 48 hükümet kurulmuştur. Haliyle 48 Başbakan görev almıştır. Gerçi, “kaç farklı başbakan” görev almıştır diye baktığımızda bu sayı daha da düşük çıkıyor; ancak, şimdilik bu hesabı karıştırmayalım.

Sinan Burhan’ın “Cengiz Bey”den alıntı yaparken bir de kontrol etmesi gerekiyordu bu bilgiyi. 1950’den günümüze değin görev almış hükümetler listesi şu şekilde:

18.HÜKÜMET 16/01/1949 22/05/1950 ŞEMSETTİN GÜNALTAY
19.HÜKÜMET 22/05/1950 09/03/1951 ADNAN MENDERES
20.HÜKÜMET 09/03/1951 17/05/1954 ADNAN MENDERES
21.HÜKÜMET 17/05/1954 09/12/1955 ADNAN MENDERES
22.HÜKÜMET 09/12/1955 25/11/1957 ADNAN MENDERES
23.HÜKÜMET 25/11/1957 27/05/1960 ADNAN MENDERES
24.HÜKÜMET 30/05/1960 05/01/1961 CEMAL GÜRSEL
25.HÜKÜMET 05/01/1961 27/10/1961 CEMAL GÜRSEL
26.HÜKÜMET 20/11/1961 25/06/1962 İSMET İNÖNÜ
27.HÜKÜMET 25/06/1962 25/12/1963 İSMET İNÖNÜ
28.HÜKÜMET 25/12/1963 20/02/1965 İSMET İNÖNÜ
29.HÜKÜMET 20/02/1965 27/10/1965 SUAD HAYRİ ÜRGÜPLÜ
30.HÜKÜMET 27/10/1965 03/11/1969 SÜLEYMAN DEMİREL
31.HÜKÜMET 03/11/1969 06/03/1970 SÜLEYMAN DEMİREL
32.HÜKÜMET 06/03/1970 26/03/1971 SÜLEYMAN DEMİREL
33.HÜKÜMET 26/03/1971 11/12/1971 NİHAT ERİM
34.HÜKÜMET 11/12/1971 22/05/1972 NİHAT ERİM
35.HÜKÜMET 22/05/1972 15/04/1973 FERİT MELEN
36.HÜKÜMET 15/04/1973 26/01/1974 MEHMET NAİM TALU
37.HÜKÜMET 26/01/1974 17/11/1974 BÜLENT ECEVİT
38.HÜKÜMET 17/11/1974 31/03/1975 SADİ IRMAK
39.HÜKÜMET 31/03/1975 21/06/1977 SÜLEYMAN DEMİREL
40.HÜKÜMET 21/06/1977 21/07/1977 BÜLENT ECEVİT
41.HÜKÜMET 21/07/1977 05/01/1978 SÜLEYMAN DEMİREL
42.HÜKÜMET 05/01/1978 12/11/1979 BÜLENT ECEVİT
43.HÜKÜMET 12/11/1979 12/09/1980 SÜLEYMAN DEMİREL
44.HÜKÜMET 21/09/1980 13/12/1983 BÜLENT ULUSU
45.HÜKÜMET 13/12/1983 21/12/1987 TURGUT ÖZAL
46.HÜKÜMET 21/12/1987 09/11/1989 TURGUT ÖZAL
47.HÜKÜMET 09/11/1989 23/06/1991 YILDIRIM AKBULUT
48.HÜKÜMET 23/06/1991 20/11/1991 MESUT YILMAZ
49.HÜKÜMET 20/11/1991 16/05/1993 SÜLEYMAN DEMİREL
50.HÜKÜMET 25/06/1993 05/10/1995 Prof. Dr. TANSU ÇİLLER
51.HÜKÜMET 05/10/1995 30/10/1995 Prof. Dr. TANSU ÇİLLER
52.HÜKÜMET 30/10/1995 06/03/1996 Prof. Dr. TANSU ÇİLLER
53.HÜKÜMET 06/03/1996 28/06/1996 A.MESUT YILMAZ
54.HÜKÜMET 28/06/1996 30/06/1997 Prof. Dr. NECMETTİN ERBAKAN
55.HÜKÜMET 30/06/1997 11/01/1999 AHMET MESUT YILMAZ
56.HÜKÜMET 11/01/1999 28/05/1999 MUSTAFA BÜLENT ECEVİT
57.HÜKÜMET 28/05/1999 19/11/2002 MUSTAFA BÜLENT ECEVİT
58.HÜKÜMET 19/11/2002 12/03/2003 ABDULLAH GÜL
59.HÜKÜMET 14/03/2003 29/08/2007 RECEP TAYYİP ERDOÐAN
60.HÜKÜMET 29/08/2007 06/07/2011 RECEP TAYYİP ERDOÐAN
61.HÜKÜMET 06/07/2011 29/08/2014 RECEP TAYYİP ERDOÐAN
62.HÜKÜMET 29/08/2014 28/08/2015 Prof. Dr. AHMET DAVUTOÐLU
63.HÜKÜMET 25/08/2015 24/11/2015 Prof. Dr. AHMET DAVUTOÐLU
64.HÜKÜMET 25/11/2015 24/05/2016 Prof. Dr. AHMET DAVUTOÐLU
65. HÜKÜMET 25/05/2016 …. BİNALİ YILDIRIM

 

 

Yorumunuzu yazınız...