1933 Yılında İngiltere’de Baca Temizleyicisi Çocuğun Görüntülendiği İddiasıyla Paylaşılan -Bir Sahneleme Olduğundan Da Şüphelenilen- Videonun 1929-1930 Yıllarında Berlin’de Kaydedildiği Anlaşılıyor
1933 yılında İngiltere’de 3 yaşında bir çocuğun baca temizleyicisi olarak çalıştığı anın görüntülendiği iddiasıyla paylaşılan video şöyle:
1929-1930 yıllarında Berlin’de kaydedildiği anlaşılan -bir sahneleme olduğundan da şüphelenilen- video: pic.twitter.com/opHb6mLGmE
Bahsi geçen görüntü İngiltere’nin “çocuk işçi” sorunu için bir örnek teşkil ettiği belirtilerek paylaşıldı.
Bir örnek:
d. (@dml126737): “Toplanın size Avrupalıların çocuk sömürgeciliğini derledim… 1666 senesinde büyük londra yangını’nda koca şehir tam 4 gün boyunca yanmış ve sonrasında periyodik baca temizliği herkes için mecburî hâle getirilmiş bacaları temizlemek için küçük çocukları kullanıyorlarmış. usta temizlikçiler, fakirlikten kırılan ailelerin çocuklarını satın alıp çalıştırıyormuş. bu çocuklar sadece karın tokluğuna, hiçbir maaş almadan çalışmak zorunda kalıyor ve birçoğu orta yaşlarını bile göremiyorlarmış bacaların çapları 45 cm kadar olduğu için, baca temizlikçisi olarak seçilecek çocukların küçük olması gerekiyormuş. ideal yaş 6 dense de birçok minik çocuk 4 yaşında usta baca temizlikçilerine satılıp, bütün hayatlarını baca temizleyerek geçirmek zorunda kalmışlar. çocukların daha kemikleri bile tam gelişmeden sürekli girmek zorunda bırakıldıkları saçma sapan pozisyonlardan ötürü, hemen hepsinde gelişim bozuklukları ve gözle görülür fiziksel kusurlar ortaya çıkmış. çocukların dizleri ve eklemleri en çok etkilenen bölgeleri olurken, ciğerleri zehirle doluyor ve gözleri iltihaplanıyormuş. zalim ustaları, çocuklar fazla büyümesin diye bu çocukları özellikle gerekenden az besliyor, dolayısıyla ufak ve çelimsiz kalmalarını sağlıyormuş. yaygın inanışa göre yılda sadece 3 kez banyo yapmalarına izin veriliyormuş ve gece gündüz çalışmalarına rağmen, yılda sadece 1 kez izin yapabiliyorlarmış bu çile 200 yıl boyunca sürmüş, 12 yaşında bir çocuğun temizlemek için girdiği hastane bacasında sıkışması sonucu çocuğun ölmesi 200 yıl gecikmeyle çocukların baca temizliğinde kullanılması ingiliz parlamentosu tarafından yasaklanmış. 12 yaşındaki çocuk baca temizliği yaparken ölen son çocuk olmuş.”
Görüntü 1933 yılında İngiltere’de değil, 1929 ya da 1930 yılında Almanya’da kaydedilmiş. 18. ve 19. yüzyılda İngiltere’de 4-5 yaşındaki çocukların baca temizleyicisi olarak çalıştırıldığı biliniyor. Ancak, görüntüdeki 3 yaşındaki çocuğun baca temizleyicisi olarak çalışıp çalışmadığından emin değiliz…
Bulguları aktaralım…
İngiltere’de başta olmak üzere Avrupa’nın birçok ülkesinde çocuk işçiliği 18. ve 19. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin karanlık yüzünü simgeleyen trajik bir figür hâlini aldı. Çocukların yoksulluk ve çaresizlik içinde, tehlikeli ve sağlıksız koşullarda çalışmaya zorlandığı alanların başında baca temizleyiciliği geliyordu.
Baca temizleyiciliği küçük çocukların bacaların içine sarkıtıldığı ve genellikle zehirlenerek öldüğü tehlikeli bir işti.
Özellikle yetim çocukların vücutlarının küçük olması nedeniyle baca temizleyicileri tarafından evlat edinip çalıştırıldı. Maddi durumu kötü ailelerin çocukları da bacalara tırmanıp temizlemeleri için çırak olarak istihdam edildi.
Baca temizliğine 4-5 yaşında iş başlayan ve 12-14 yaşlarına kadar çırak olarak çalışan çocuklar, baca çökmesi, boğulma, yanma ve yaralanma, zehirli gazlar ve kurumdan kaynaklanan solunum yolu hastalıkları gibi tehlikeli ve sağlıksız koşullarda çalıştı.
Çocukların baca temizleyici olarak çalışması birçok edebî eserin de konusu oldu. Örneğin, Örneğin, Charles Dickens’ın Oliver Twist adlı romanında Oliver Twist baca temizleyici olarak çalışmaya zorlanıyordu. William Blake’in “The Chimney Sweeper” (“Baca Temizleyicisi”) şiiri, Percy Bysshe Shelley’in “The Climbing Boy” (“Tırmanan Çocuk”) şiiri de baca temizleyicisi çocukları konu edindi.
Çocuk işçiliği sömürüsünün giderek yaygınlaşmasıyla birlikte İngiltere’de çocukların istihdam edilebileceği yaş kanunla sınırlanmaya çalışıldı.
İngiltere’de 1788 yılında çıkarılan bir kanunla çıraklık için 8 yaş sınırı belirlendi.
Yasa ile özellikle çocukların baca temizleme işlerinde çalıştırılmasını düzenleyerek, çocuk işçiliğiyle mücadele hedeflense de bu ve diğer düzenlemelerin uygulanmaması sorunun devam etmesine neden oldu.
Akabinde 1834 yılında 10 yaşın altındaki herhangi bir çocuğun çıraklığa verilmesini, 14 yaşın altında herhangi bir çocuğun baca temizleyici olarak çalışmasını yasaklayan “Baca Temizleyicileri Yasası” “Chimney Sweeps Act” kabul edildi. Bacaları temizlemekle görevli olan kişilerin çalışma koşullarını düzenlemek amacıyla çıkarılan bu yasa 1840 yılında revize edildi ve çıraklık yaş sınırı 16’ya yükseltildi. 1875 yılında ise çocukların baca temizleme işlerinde çalıştırılmasını düzenleyen kanunun uygulanmasını güçlendirecek lisanslama gibi adımlar atıldı.
Bu dönemde çocukların baca temizleyicisi olarak giydirildiği fotoğraflar hatıra amacıyla çekildi, bu tip görseller kartpostallarda kullanıldı.
Fake History Hunter, görüntüyle ilgili yayımladığı kapsamlı incelemede çocuğun aslında baca temizleyicisi olarak çalışmadığını, sadece bir günlüğüne eğlence için ya da bir fotoğrafçının çekimi yahut gazetecinin haberi için babasına eşlik ettiği kanaatini paylaştı.
Görüntünün kaynağı British Pathé arşivi.
British Pathé internet sitesinde baca temizliği işçisi çocuk videosu “Üç Yaşındaki Çocuk! (1933)” (“The Three-Year Old! (1933)“) başlığıyla aşağıdaki açıklamayla paylaşılmış:
“Çok genç bir çocuk babasıyla birlikte baca temizleyicisi olarak çalışıyor.
“İşte, Baca Temizleyicilerin doğup yapılmadığı teorisini kanıtlayan küçük bir adam; o, Babası için çalışıyor!” Üç yaşında bir çocuk, elinde fırça olan babasının arkasında yürüyor . Küçük çocuk küçük bir merdiven taşıyor. İkilinin M/S’si aynı yolda ters yönde, kameradan uzakta yürüyor. Çatı penceresinden çatıya çıkan oğlan ve babanın L/S görüntüsü. Çocuğun bacadan aşağı bir ip indirdiğini gösteren M/S – babası başka bir ipi çekiyor. “Genç Bill yoğun bir gün mü geçirdi? Ona bir bakın!” Çocuğun M/S ve C/U’su pis görünüyor! Kameraya gülümsüyor. Eve’s Film Review dergisinin 634. sayısında yer alan bir konuydu.“
Ancak görüntünün İngiltere’de değil Almanya’da kaydedildiği anlaşılıyor.
Fake History Hunter’ın görüntünün 1920’li yıllarda sahnelenen bir mizansen olduğunu aktardığı incelemesinde Otto Böhnke adlı baca temizleyicisi babanın ve Horst Bohnke adlı 3 yaşındaki çocuğunun Berlin’de yaşadıkları tespitine yer verilmiş.
Video detaylı incelendiğinde baca temizleyicisi erkek ve çocuğun önünden yürüdüğü dükkanlarda “Luxus Geschirr” (lüks sofra takımı) and “Eingang” (giriş) gibi Almanca ifadelerin yazılı olduğu görülüyor.
Avusturya, Hollanda, Almanya ve Polonya’da yayınlanan dergi ve gazetelerde “baca temizleyici baba ve çocuk” hikâyesinin aktarıldığısayılardan görsellerden örnekler şöyle sunulabilir:
Kaynak: Fake History Hunter
“EEN SCHOORSTEENVEGER VAN NOG GEEN DRIE JAAR – De Berlijnsche schoorsteenveger Bognhe wijdt zijn zoontje, dat eerst 2 jaar en 9 maanden oud is, reeds nu in de gehelmen van zijn vak in – Vader en zoon tijdens een tocht langs de daken”
“HENÜZ ÜÇ YAŞINDA OLMAYAN BİR BACA SÜPÜRÜCÜSÜ – Berlin baca temizleyicisi Bognhe, henüz 2 yıl 9 aylık olan oğlunu mesleğinin kasklarını takmaya başlatıyor – Baba ve oğul çatılarda bir tur sırasında”
