Sudan’da 1955–1972 ve 1983–2005 yılları arasında yaşanan iç savaşın ardından 2011 yılında Güney Sudan bağımsızlığını ilan etti. 2003 yılında Darfur bölgesinde başlayan çatışmalar 2021 yılına kadar düşük yoğunluklu devam etti. Ülkenin batısında süregelen bu çatışmalar iç savaşın taraflarından biri olan Hızlı Destek Kuvvetleri’ni (HDK / RSF) doğurdu. 2021 yılında Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) Başkanı General Abdulfettah el-Burhan darbeyle ülkede iktidarı ele geçirdi. HDK, 15 Nisan 2023’te Sudan Silahlı Kuvvetleri’ne meydan okuyarak büyük bir çatışmaya girdi. Sudan’da ordu ile çatışan dış destekli HDK altın üretimini ve kaçak ihracatını denetleyerek silah tedariğini finanse edip savaş kapasitesini artırdı. Sudan ordusu, Bahri, El-Cezire, Sinnar ve Umdurman’ın ardından başkent Hartum’da kontrolü sağlayan Sudan ordusu 21 Mart 2025’te Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı isyancıların elinden aldı. Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinin en büyük kenti Faşir, şiddetli çatışmaların ardından 26-27 Ekim 2025’te büyük ölçüde HDK’nin kontrolüne girdi. Farklı ülkelerin arabuluculuğunda gerçekleşen barış görüşmeleri henüz bir sonuca ulaşamadı.
2023 yılı Nisan ayında Sudan’da başlayan iç savaş, devlet sisteminin çöküşüne ve toplumsal yıkım sürecine yol açtı. 25 milyondan fazla insanı etkileyen bir insanî krize dönüşen savaşta binlerce can kaybı yaşandı ve milyonlarca insan evlerinden oldu.
Uluslararası yardım kuruluşları Sudan’da büyük bir insanî kriz yaşandığını, ülke nüfusunun yaklaşık yarısına tekabul eden 26 milyon kişinin “akut açlık” ile karşı karşıya olduğunu, 750 binden fazla insan açlıktan ölme sınırında bulunduğunu, yaklaşık 11 milyon insanın yerinden edildiğini açıkladı.
İç savaşın iki tarafı da toplu tecavüz, işkence ve sivil katliamlarla suçlandı.
Sudan’daki iç savaşın yol açtığı insanî kriz sürerken sosyal medyada Sudan’dan farklı bir konumda kaydedilen ya da yapay zekâ aracıyla hazırlanan görüntülerin paylaşıldığına şahit olundu.
Bu görüntülerin en çarpıcı olanı, Sudan’da insanların bir çukura atılarak ateşle yakılarak katledildiği iddiasıyla paylaşılan video oldu.
Bahsi geçen görüntü şu şekilde:
Söz konusu görüntüyü Sudan’da yaşanan soykırıma ait olduğu iddiasıyla kullanan sosyal medya paylaşımlarından örnekler şu şekilde sunulabilir:
Ferdi Karabasan (@Ferdi_Karabasan): “Böyle bir vahşete şahit oldunuz mu? Burası Sudan! Gazze ve Sudan’ın Sesi Ol” #VoiceForGazaAndSudan”
NE KADAR OLDU? (@ne_kadarolduTR): “Sudan’da soykırım var! Önce öldürdüler, sonra cesetleri yaktılar ve kalan parçaları çukurlara attılar… #sudan”
Sudan’da insanların çukurlara atılıp canlı canlı yakılıp öldürüldüğü ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü Mehmet Fetihler Sultanı dizisinden bir sahne.
Sudan’da insanların çukurlara atılıp canlı canlı yakılıp öldürüldüğü ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü Mehmet Fetihler Sultanı dizisinden bir sahne. pic.twitter.com/2mZBaynkrQ
Hatayı tespit eden Mahmut Çınar adlı X kullanıcısının yorumu şu şekildeydi:
“Videoyu kim yapmışsa sonu gerçek olabilir ama başındaki ateş sahnesi Mehmet Fetihler Sultanı dizisine ait bir ateş yakma sahnesi insanları kandırmayalım. Fatih bizansı feth ederken surların altından çıkan lağımcıların sahnesi..”
Sudan’da insanî kriz giderek şiddetlenirken sosyal medyada dolaşıma bağlamından kopartılarak sokulan ya da yapay zekâ araçlarıyla hazırlanan görüntülerden tespit edebildiklerimiz şu şekilde…
“Sudan’a komşu ülkelerin ve Müslümanların sessizliği adaletin ve merhametin öldüğünün resmi” ifadeleriyle paylaşılan (silahlı kişilerin anne ve çocuğunu tehdit ettiği görülen) görsel, Khoubaib Ben Ziou adlı içerik üreticisi tarafından yapay zekâ aracıyla hazırlanmış.
Sudan’daki iç savaşın yol açtığı insanî kriz sürerken sosyal medyada “Sudan’a komşu ülkelerin ve Müslümanların sessizliği adaletin ve merhametin öldüğünün resmi” ifadeleriyle paylaşılan (silahlı kişilerin anne ve çocuğunu tehdit ettiği görülen) görsel, Khoubaib Ben Ziou adlı… pic.twitter.com/WUAOIgTPhR
Sosyal medya platformlarında -Sudan’daki vaziyeti gerçekçi şekilde yansıtan- yapay zekâ araçlarıyla üretilen görüntüler sosyal medya platformlarında paylaşılıyor.
Sudan’da insanî kriz giderek şiddetlenirken sosyal medya platformlarında -vaziyeti gerçekçi şekilde yansıtan- yapay zekâ araçlarıyla üretilen görüntüler sosyal medya platformlarında paylaşılıyor. pic.twitter.com/3RH8bYsub4
