Market Zincirlerinde 5 Litrelik Sıvı Yağların Ağırlığının 5 Kilogramdan Az Olmasının Yağ Şişelerinde Hile Yapıldığını İşaret Ettiği İddiası Doğru Değil
5 Litrelik Yağın Ağırlığının 5 Kilogram Olmaması Normal Bir Durum
Özkütlesi (Yoğunluğu) 0,922 gr/cm3 Olan 5 Litrelik Ayçiçek Yağının Ağırlığı Yaklaşık 4,6 Kilogramdır
Geçtiğimiz günlerde sosyal medyaya yansıyan, bir vatandaşın marketten satın aldığı 5 litre ayçiçeği yağının tartıda ölçtüğü ağırlığının 5 kilogram gelmediğini görünce yetkilileri göreve davet ettiği video dikkat çekti (Zincir marketten satın aldığı sıvı yağı tartıda ölçüp eksik şişeleme yapıldığı zannına kapılan vatandaşların aynı iddiası 2018 yılında da dolaşıma girmişti).
“Market müşterisi ürünü tartıya koydu ve tartışmayı başlattı” ya da “bir vatandaş 5 litre yağın 5 KG “gelmediğini” görünce yetkilileri göreve davet etti” gibi ifadelerle haber profillerinde paylaşılan video, OdaTV gibi haber sitelerinde şu ifadelerle aktarıldı:
“X market müşterisi, sık sık gelen zamların ardından satın aldığı ürünlerin ağırlığın hile olup olmadığını tespit etmek için tartmaya başladı. 5 litrelik yağ, 4 kilo 683 gram çıktı. Bazı sosyal medya kullanıcıları, su ve sütün litresinin 1 kilogramdan fazla olduğunu düşünerek, yağın 5 kilogramdan fazla çıkması gerektiğini yazdı. Ancak, 1 litre yağ 0,9 kilogram ediyor.”
Ancak bu durum, zincir marketlerde satılan sıvı yağ şişelerinde bir hile olduğu anlamına gelmiyor.
Marketlerde satılan yağların ağırlığının üzerinde yazan hacminden daha düşük olması, yağ şişesine daha az yağ konularak satıldığını ve hile yapıldığını göstermiyor.
5 litrelik ayçiçek yağı şişesinin ağırlığının 5 kilogram olmaması gayet normal bir durum.
Bu yanlış algının sebebi ağırlık ve hacim arasındaki farkın, sıvının yoğunluğunun göz ardı edilmesi kaynaklı.
Ayçiçek yağının hacmi ve ağırlığı birbirine eşit değil.
Litre ve kilogram farklı ölçü birimleridir. “Kilogram”, bir maddenin ağırlığını, “litre” ise hacmini gösterir.
Bir maddenin birim hacminin kütlesi, “özkütlesi” ya da “yoğunluk” denir. Bir maddenin ağırlığının hacmine bölünmesi ile özkütlesi bulunur.
Hacim ya da kütle değişimi özkütleye etki etmez. Hacim ve kütle, birbiriyle doğru orantılı değişir. Birim hacimdeki madde miktarı farklı sıcaklık ve basınç altında değişiklik gösterebilir.
Özkütle, maddeler için ayırt edici özellik gösterebilir. Ancak, tüm maddelerin özkütleleri birbirinden ayrı değildir. Farklı maddelerin yoğunluğu aynı olabilir.
Kütle birimi gram (g), hacim birimi santimetreküp (cm3) iken özkütle birimi gram / santimetreküp (g/cm3) iken kütle birimi kilogram (kg), hacim birimi metreküp (m3) alındığında özkütle birimi kilogram / metreküptür (kg/m3).
Özkütle şu şekilde formülize edilir:
d = m/V
d: özkütle
m: kütle
V: hacim
Marketlerde satılan sıvı yağ özelinde konuşulacak olursa, yağın kilogram cinsi ağırlığının litre cinsi hacmine bölünmesi ile de yoğunluğu hesaplanır.
Sıvı yağın kilogram cinsi ağırlığı ile litre cinsi hacmi aynı değildir.
1 litre sıvı yağ özgül ağırlık olarak 0,922 grama denk gelmektedir.
Özkütlesinin (yoğunluğunun) 0,922 g/cm3 olması nedeniyle, 5 litre ayçiçek yağının ağırlığı 4,6 kilogram civarındadır.
Sıvı yağın özkütlesi 1 olmadığı için birim ağırlığı hacminden düşüktür. Yağın özkütlesi 1’den küçük olduğu için 5 litrelik sıvı yağ, 5 kilogram ağırlığa sahip olamaz.
İşte bunlar hep ortaokul fen bilgisi dersini dinlememekten…
