“Sokaklarda Kan Olduğunda Satın Almaya Başlayın, Akan Kendi Kanınız Bile Olsa” Sözünün Baron Rothschild’e Ait Olduğu İddiası Doğrulanamıyor
Piyasalarda gözlemlenen büyük düzeltmeleri satın alım fırsatı olarak gören yatırımcıların sıklıkla alıntıladığı “Sokaklarda kan olduğunda satın almaya başlayın eğer bu kendi kanınız bile olsa” sözünün sahibi olduğu ileri sürülen isimlere odaklanacağız.
Fiyatı rekor kıran bir varlığı satın almak ve piyasalar panik havasına girdiğinde satım yapmak yerine “akıllı” yatırımcıların sonuçları gözlemlenmeye başlayan krizin kapsamını ve boyutunu idrak ettikten sonra satın alım pozisyonuna geçtiği sıkça dile getirilir. Bu gibi söylemlere genellikle krizlerin ve düşüşlerin “alım” için iyi bir fırsat sunduğu vurgusuyla “Sokaklarda kan olduğunda satın alın, kan size ait olsa bile” sözü eşlik eder.
“Kötü zamanlar iyi alım getirir” anlamında kullanılan İngilizce “buy when there’s blood in the streets, even if the blood is your own” sözünün Türkçe karşılığı olarak aşağıdaki versiyonların paylaşıldığına şahit oluyoruz:
“Sokaklarda kan varsa, alım zamanı gelmiş demektir.”
“Kan sokaklarda akmaya başladığında alma zamanıdır.”
“Sokakta kan akarken borsada alım zamanıdır.”
“Sokaklarda kan olduğunda satın almaya başlayın eğer bu kendi kanınız bile olsa”
“Yatırım ve satın almanın en iyi zamanı, sokaklarda kan aktığı zamandır.”
“Sokaklarda kan akmaya başladığı zaman yatırım yapma zamanıdır”
“Ana akıma ters yatırım” (“contrarian investment“) yönelimini destekleyici açıklamada bulunan birçok ünlü şahıs mevcut. Ancak, “sokaktaki kan” metaforu üzerinden düşüşün simgesi “kırmızı” ve “kan kaybı” çağrışımı içeren bu sözün sahibi olarak alıntılanan isimler arasında Nathan Mayer Rothschild (1777-1836), Baron Rothschild (Nathan Mayer Rothschild) (1840 – 1915), Warren Buffett, Mark Mobius ön plana çıkıyor.
Mezkûr sözün 16-18 Haziran 1815 tarihlerinde gerçekleşen Waterloo Savaşı’nda kan gövdeyi götürürken, Avrupa büyük bir kaos içindeyken Nathan Mayer Rothschild tarafından söylendiği iddia edilmektedir (Hatta Napolyon’un 1815’teki Waterloo Savaşı’nı kaybettikten sonra “sokaklarda kan akarken arsa alacaksın” dediğini rivayet edenlere rastlamak mümkün).
Dünyanın en zengin ailelerinden biri olan Rothschildlerin Waterloo’ya gönderdiği muhbirlerin / kuryelerin savaşı İngilizlerin kazandığını herkesten önce bildirmesiyle servetini artırdığı ileri sürülmektedir.
Waterloo Savaşı’nın sonucunu önceden haber alıp pozisyon alarak Nathan Mayer Rothschild’in servetine servet kattığı yönündeki aktarım şu şekilde:
“19. yy. Rothschildler için çok yoğun geçti. Savaş ticaretleri ve ün kazanmaları, Napolyon’un İngiltere ile yaptığı Waterloo Savaşı ile başladı. Waterloo Savaşı’nda İngiltere’ye mal kaçıran ve birlikleri finanse eden Nathen Mayer Rothschild, bu dönemde bir yandan savaşı finanse ederken diğer yandan da hükümetlere yüksek faizle borç veriyordu. Waterloo Savaşı’nın sona ermesini ve Napolyon’un kaybettiği haberini kurdukları geniş istihbarat ağı sayesinde ilk olarak Rothschildler öğrendi. Nathan Mayer, Londra borsasında elinde bulunan bütün hisseleri satmaya başladı. Bu da Napolyon’un savaşı kazandığı izlenimini doğurdu. Diğer herkes de N. M. Rothschild’i izleyerek hisselerini satmaya başladı. Nathan bir yandan da bu hisseleri toplattı. Ertesi gün Napolyon’un savaşı kaybettiği haberi geldi. Rothschildler bu bilgi sayesinde bir gecede büyük bir servet elde etti. Ayrıca Nathan Mayer, İspanya’da bulunan İngiliz Ordusu’nu finanse etmek amacıyla kardeşleri sayesinde Fransa’dan altında taşıdı. Bu çabaları Nathen Mayer Rothschild’e “İngiliz Hazinesinin Temsilcisi” unvanını kazandırdı. Ayrıca bu sayede Rothschild ailesi üyeleri İngiliz meclisine girmiş ve baron unvanı almıştır. Savaşın sonunda ise Rothschild ailesi Fransa’ya borç vermeye başlamıştı.”
Kaos ortamındaki manevrasıyla servetine servet katan ve bu sözü dile getiren Rothschild ailesinin ferdinin Nathan Mayer Rothschild’in kendisiyle aynı ismi taşıyan torunu Baron Rothschild olduğu da ileri sürülmüştü. Baron Rothschild’in bu sözü 1873 Ekonomik Krizi (Panic of 1873) esnasında söylediği iddia edilmişti (Rothschildler birbiriyle karıştırılınca yanlışlıkla Baron Rothschild’in bu sözü Waterloo’da söylediğini sananlar olmuştu. Baron Rothschild, 1840 yılında doğmuştu. Hâliyle Waterloo’nun akıbetinden servet elde etmesi mümkün değil.):
Baron Rothschild’in bu sözü dile getirdiği kapsama dair aktarım şu şekilde:
Sokakları Kan Götürürken Satın Al!
18. yüzyılda Yahudi asıllı İngiliz asilzadesi ve aynı zamanda bankacı olan Baron Rothschild, “Sokaklarda kan olduğunda Satın alma Vakti Gelmiştir” diyor.
Rothschild, Waterloo Savaşı sırasında İngiliz-Prusya ittifakı, Napolyon’un komutasındaki yenilmez olduğunu düşündükleri Fransız ordusu ile karşı karşıya gelirler. İngilizlerin, Napolyon’un ordusuna karşı savaşı kazanacaklarına dair hiçbir umutları yoktur.
Bunun neticesinde İngiltere tahvilleri düşüyor, İngiliz borsası ise her gün %50 değer kaybediyordu. Baron Rothschild, kurduğu istihbarat ağı ile İngiliz hükümetin bile önce savaşın İngilizlerin lehine sonuçlandığı hatta savaşı kazanacaklarını öğrendi ve ucuzlayan Devlet tahvilleri hisse senetlerini toplamaya başladı. Kağıttan daha değersiz hisseleri neden topladığını soran birine bu meşhur sözü söylemiştir; ‘’Sokakları Kan Götürürken Satın Al’’.
İngilizler savaşı kazandıklarını öğrendiklerinde Rothschild, bu akıllıca kurgulanmış yeteneği ile hatırı sayılır bir servetinde sahibi olmuştu.
Bu, aslen içinde çelişkiler barındıran bir yatırımdır, ancak piyasada daha kötü şeylerin göründüğüne dair güçlü inanç, kar elde etme fırsatını da beraberinde getirir.
Ülkemizden köşe yazarlarının söylemleri ile bu atıfları örnekleyecek olursak:
Süleyman Yaşar’ın Sabah’taki 24 Şubat 2014 tarihli “Sokaklarda kan varsa senetleri satın al” başlıklı yazısından:
“O halde hemen şu soruyu soralım “Bu kanlı sokak çatışmaları kimin yararına oluyor?” Tabii zenginlerin yararına oluyor. Zaten büyük kısmını kontrol ettikleri dünya servetinin kendilerine ait kısmını daha da artırıyorlar. O halde “sokakta kan varsa senetleri satın al” diyen Rothschild hanedanının Londra kolunu kuran Nathan Mayer’in söylemi doğrulanıyor. Dolayısıyla mega zenginler bu çatışmalardan besleniyorlar.
Anlayacağınız faiz lobisi mega zenginlere bu haksız kazançları elde etmeleri için hizmet ediyor. Ülkelerde çıkan çatışmalar zenginlere para aktarmanın bir aracı olarak kullanılıyor. Sokaklar kana bulanırken mega zenginler servetlerini çoğaltıyorlar. İşte bu çatışmaların kazananı mega zenginler oluyor.”
Abdurrahman Yıldırım’ın Habertürk’teki “Ne dolar ne enflasyon, en büyük sorun mutasyon” başlıklı 29 Kasım 2021 tarihli yazısından:
“Tabi bu soruya hemen cevap vermeden ‘Baron Rothschild’ fraksiyonunu da unutmamak gerek. Yani ‘sokaklarda kan akarken satın al’ sloganını kendilerine kural edinmiş olan yatırımcıları.”
Waterloo Savaşı’nın sonucuna dair manipülasyonla / spekülasyonla Nathan Mayer Rothschild’in büyük gelir elde ettiğini ileri süren kaynaklar mevcut (Niall Ferguson (1999). The House of Rothschild: Volume 2: The World’s Banker: 1849-1999. Penguin Books) (Baron Nathan Mayer Rothschild’in Waterloo Savaşı’nın sonucunu önceden istihbar ederek Londra Tahvil Piyasasında zengin olma iddiası şimdilik başka bir yazının konusu). Ancak, “sokakta kan aktığında alım yapılması gerekliliği” hakkında bir söz söylediğine dair bir aktarıma rastlanamıyor.
Baron Rothschild’in “kan” ve “satın alım” içerikli bir söylemde bulunduğuna dair ilk atfa “Thomas Gibson’s Market Letters for 1907” adlı 1908 basımı eserde rastlanıyor.
İlgili bölümden diyalog şu şekilde:
“Buy Rentes,” advised Rothschild.
“But the streets of Paris are running with blood.”
“That is why you can buy Rentes so cheap.”
“Rentes’i alın” tavsiyesinde bulundu Rothschild.
“Ama Paris sokakları kanla dolu.”
“Bu yüzden Rentes’i çok ucuza satın alabilirsiniz.”
Baron Rothschild’in bu sözü söylediğine dair aktarım, muhalif yatırım akımını destekleyecek nitelikte; ancak, yaygın şekilde paylaşılan sözle birebir aynı değil.
Rothschild ailesi hakkında kapsamlı incelemede bulunan iktisat odaklı tarihçi Niall Ferguson, Baron Rothschild’e yapılan bu atfın somut bulguyla desteklenemediği kanaatinde.
“Sokakta akan kendi kanın bile olsa” kısmına dair ise 19. yüzyıl sonlarından ya da 20. yüzyıl başlarından bir atıf bulunamıyor. Sözün bu kısmının sonradan kök bölüme eklemlendiği ileri sürülebilir.
Sözün sahibi sanılan diğer isimlere göz atacak olursak…
Ünlü yatırımcı Mark Mobius’un “yatırım yapmak için en iyi zaman sokaklardan kan aktığı dönemdir” (“the best time to invest is when there’s blood running in the streets“) dediği aktarılmıştı. Söz Mobius’a ait olamaz. Çünkü Mobius Rotschild’e atıf yaparak “Rothschild’in ‘Kan sokaklarda akmaya başladığında alma zamanıdır’ sözünü hep sevdim. Biz de krizin başından beri alıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Warren Buffett’ın “çorap da olsa, hisse senedi de olsa fiyatı düşerken satın alma” mantalitesine ve “diğerleri açgözlü olduğunda korkun ve diğerleri korktuğunda açgözlü olun” (‘be fearful when others are greedy and greedy when others are fearful“) parolasına ve “değer yatırımı” (“value investing”) odağına sahip olduğu biliniyor. Ancak, Buffett’ın bu sözün sahibi olduğuna dair bir bulgu mevcut değil.
Buffett, piyasada korkunun hakim olduğu dönemde güvendiği hisse senedinin fiyatının düştüğü zaman alıma geçmenin mantıklı olduğunu katıldığı bir konferansta şöyle dile getirmişti:
Buffett, uzun vadede hisse senetlerinin performansının yukarı yönlü olmasını beklediğini, fiyatlarının düşüklüğünün net alıcı olması nedeniyle “iyi haber” olduğunu belirtmişti.
Buffet ayrıca, (korku ve açgözlülük gibi) duygularını kontrol etmeden bir yatırımcının hisse senedi piyasasında başarılı olamayacağını söylemişti.