* Yazının devamında aktarıldığı üzere kapak fotoğrafının oruç konulu bir kavgayla ilgisi bulunmamaktadır.
Bugün Ramazan ayının ilk günü.
Erzurum ve Konya olağan şüpheli görülerek yöneltilen “Oruç tutmadığı için dayak yedi.’ haberi sizce bu Ramazanda ilk olarak hangi şehirden gelir?” / “bu Ramazan’ın ilk dayağı hangi şehirde yenecek?” sorusu Ramazan orucuna başlanılan ilk gün için bir gelenek hâlini almış durumda.
Geçmişte oruç tutan ve tutmayan vatandaşlar arasında yaşanan tartışma ya da kavga gibi hadiseler basındakendineyerbulmuştu (Bu tip vakaları olumlayan yorumlara da rastlanmıştı).
Ancak, Ramazan için bir klasik hâline gelen “oruç tutmadığı için dövüldü” içerikli aktarımların bazıları kurguydu.
2012 ve 2013 yıllarında yoğun şekilde Ramazan’a tekabül eden Haziran ve Temmuz aylarında gerçek addedilerek paylaşılan “Oruç tutmadığı için dayak yediği iddiasıyla karakola giden gence, polisler ‘ramazan yarın başlıyor’ diyerek karakolda çay ısmarladı” ifadeleriyle aktarılan iddia mizahî amaçla kurgulanan bir anlatıydı (Mustafa Aydın, iddianın kendisi tarafından kurgulandığını belirtmişti).
“Ramazan arifesinde oruç tutmadığı için dövüldüğü iddiasıyla gittiği Karakol’da ağırlanan genç” iddiası aslında Mustafa Aydın tarafından ilk defa 2012 yılında Twitter’da paylaşılan bir (mizahî kurgu) anlatıydı.
Başbakan olduğu dönemde Recep Tayyip Erdoğan, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Ankara İl Başkanlığı tarafından 17 Temmuz 2013 tarihinde Altınpark’ta düzenlenen iftar yemeğinde yaptığı konuşmada bu anlatıya “Bir genç, “Oruç tutmadığım için bana saldırdılar’ diyerek karakola şikayete gidiyor. Polis de “Kardeş Ramazan yarın başlıyor. Buyur bir çayımızı iç’ deyip yolluyor” ifadeleriyle alıntılamıştı (Anadolu Ajansı, anılan konuşmayla ilgili haberinde bu aktarım için “son günlerde ortalarda dolaşan bir espriye atıfta bulunarak” vurgusuna yer vermişti).
Bahsi geçen konuşmadan ilgili bölüm şu şekildeydi:
“Türkiye’de 1946 yılına kadar sandık yoktu ama ülke, adı Führer değil de Milli Şef olan birisi tarafından yönetiliyordu. 1950’deki temiz seçimlerden bugüne kadar Türkiye hiçbir zaman sandıktan Hitlervari bir yönetim çıkarma riskini yaşamamıştır. Asla da yaşamaz. ‘Sandıktan Hitler çıkabilir’ diyerek sandığa sorgulamak, bunu gündeme taşımak, gündemde tutmak, demokrasiye yönelik hasmane tutumdan, art niyetten başka bir şey değildir. Bugünler de yavaştan yavaşa sandık sonuçlarına ilişkin tartışmalar başladı. Eskiden seçim sandıkları açılınca yenilenler ‘hile var’ diyerek ortalığı velveleye verirlerdi. Şu anda seçime 8 ay varken yenileceğini anlayanlar, çok erken şekilde yaygara koparmaya başladılar. Daha ortada sandık yok, sonuç yok. Ne diyorlar? Şimdi seçimde hile var. Ortaya dökülmeye başladılar.”
“Bir genç, ‘oruç tutmadığım için bana saldırdılar’ diyerek karakola şikayete gidiyor. Polis de ‘kardeş, ramazan yarın başlıyor. Buyur bir çayımızı iç’ deyip şikayetçiyi gönderiyor.Biz de şimdi seçime 8 ay kala ‘sandıkta hile var’ diye dereyi görmeden paçalarını sıvayanlar oldu. Bizim onlara da söyleyeceğimiz şu: 8 ay kala bahane üreteceğinize şimdiden yenilginize gerekçe üreteceğinize, gidip ve çalışın. Onlar için her şey normaldir.
Bunların Milli Şefi’ne bir gün demişler ki “Paşa, hiç Allah demiyorsun. Bu millet ise Allah’ı sever. Bir Allah deyiver.’ Cevabı hazır: ‘Az önce dedim ya’ diyor. ‘Ne dediniz’ diyor. ‘Allaha ısmarladık dedim’ diyor. Tablo bu…”
Hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan bu kurgu anlatıyı bir konuşmasında alıntılamıştı. pic.twitter.com/PTOSs6n2xL
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili İhsan Özkes de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasında yer verdiği bu iddia hakkında yazılı soru önergesi sunmuş ve aşağıdaki soruları yöneltmişti:
Bu olay hangi ilimizde yaşanmıştır?
Konuşmada geçen şikayetçi kişi kimdir? Kimliği tespit edilmiş midir?
Bahse konu kişi şikayetini hangi karakola yapmıştır?
“Oruç Tutmayan Adamı Döven Adamın Oruç Tutmaması” Kurgusu
Zaytung içeriğini andıran “Konya’da oruç tutmayan adamı döven adamın oruç tutmadığı öğrenilince halk tarafından dövüldü.” notuyla (farklı hadiselerden görseller kullanılarak) 2018 yılında dolaşıma sokulan iddia da kurguydu.
Konya’da oruç tutmayan adamın dövüldüğü, döven adamın da oruç tutmadığı öğrenilince halk tarafından dövüldüğü iddiasıyla 2018 yılında servis edilen fotoğraf 2012 yılında Rize’de lise öğrencileri arasında çıkankavgaya aitti.
Kavga konulu haberlerde sıkça (temsilî olduğu notuna yer verilmeksizin) kullanılan ilgili hadiseden bazı kareler şu şekildeydi:
Yine, Konya’da oruç tutmayan bir şahsın oruç tutmadığı gerekçesiyle diğer kişileri dövdüğü iddiasıyla paylaşılan bir diğer fotoğraf da daha eski tarihliydi. (2014 yılı Temmuz ayında Samsun’un Vezirköprü İlçesi’nde sık sık kazaların meydana geldiği kavşakta düzenlenen protesto gösterisine katılan gruptakiler arasında çıkantartışmaya dair haberlerde kullanılmıştı).
Kaynak: Sözcü
“Konya’da oruç tutmadığı için birbirine giren oruç tutmayan Yozgatlı ve Kayserili” fıkrası, “Ankara’da oruç tutmadığı için birbirine giren oruç tutmayan Çankırılı, Çorumlu, Yozgatlı” biçimine dönüştürülüp paylaşılmış.
İLAVE:
2022 yılı Ramazan ayı başlangıcında servis edilen Edirne’de “Ramazan ayında dükkan açılmaz” diyen kişinin dükkan sahibinden dayak yediği iddiası da doğrulanamıyor. Edirne mukimleri ve yerel basın kavganın Ramazan kaynaklı olmadığını belirtiyor. İddianın kaynağı bilgi talebine yanıt vermedi. (Trajikomik Haberler adlı Twitter profili vasıtasıyla) Yaygınlaşan tweetteki fotoğraf 2021 yılından farklı bir hadiseden ve Edirne ya da Ramazan ile bir ilgisi bulunmuyor).
2023 İLAVESİ:
Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesinde bir eğitim kursuna giden 13 yaşındaki çocuğun oruç tutmadığı gerekçesiyle kimliği belirsiz kişi yada kişiler tarafından darp edildiği ileri sürülmüştü.
Dezenformatif içerikleriyle tanınan Bells Haber adlı profilin paylaşımı
Şanlıurfa’da oruç tutmadığı gerekçesiyle darp edildiği ileri sürülen gençlerle ilgili Şanlıurfa Valiliği tarafından yapılan açıklamada şaka sonucu kavga edildiği, olayın oruç tutmakla ilişkili olmadığı belirtilmiş.
Valilik’ten yapılan açıklamada şu ifadelere yer verilmiş:
“Anılan olayla ilgili olayla ilgili olarak Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğümüzce yapılan çalışmalarda; olayın mağdurlarının ilimizde özel olarak faaliyet gösteren kurs eğitim merkezinde öğrenci olan R.Y (2009), M.A.K (2009) ve H.K.A (2009) olduğu; mağdurların fotoğraflarını eğitim merkezinde öğretmenlik yapan E.A.A isimli şahsın çektiği ve WhatsApp durumunda paylaştığı, arkadaşı olan N.M isimli şahsın da durumdan görerek fotoğrafları istediği ve Twitter’da paylaştığı tespit edilmiştir.
Konu ile ilgili olarak Çocuk Şube Müdürlüğünce çok sayıda kamera kaydı araştırılmasına rağmen mağdur R.Y’nin çelişkili beyanlar verdiği anlaşılmış; yapılan mülakatta R.Y isimli mağdur M.A.K isimli arkadaşı ile şakalaştıklarını, şakalaşırken olayın kavgaya dönüştüğünü, sonradan pişman olup barıştıklarını, dershaneden kovulma korkusu ile böyle bir yalan söylediğini beyan etmiştir.
Olayın sosyal medya platformuna yansıdığı gibi oruç tutmama sebebinden kaynaklanmadığı Emniyet ekiplerimiz tarafından aydınlatılmıştır. Yalan beyanda bulunan şahıslar hakkında, olayın fotoğrafını çekerek kamuoyunda manipülasyon yapan kurs merkezinin eğitmeni ve olayı sosyal medyadan paylaşan N.M hakkında yasal işlemler yapılmıştır.
Özel eğitim merkezinin de kontrolleri ayrıca yapılarak merkezin ruhsatsız olmasından dolayı kurs merkezi mühürlenmiştir. Ayrıca bu olayı çarpıtarak kamuoyunda dezenformasyona neden olanlar hakkında da gerekli yasal işlemler yapılacaktır.
İlimizde bu tür provakatif olaylara asla müsaade edilmeyeceği gibi, tüm vatandaşların huzur ve sükûn içinde yaşam sürdürmelerini sağlamak birinci önceliğimiz olacaktır.”
