Televizyon ve spor tarihimizin efsane ismi, hukukçu, gazeteci, yazar, sunucu ve radyocu Halit Kıvanç, 25 Ekim 2022 günü 97 yaşında vefat etti.
Tatlı tebessümü ve tertemiz Türkçesiyle hafızalarda yer edinen duayen sunucumuz ile ilgili aktarılan, küçüklüğünde kekeme olduğu yönündeki iddiaya değineceğiz.
Yanlış iddiayı Onedio‘nun derlemesindeki aktarımla örnekleyecek olursak:
“Türkiye’de kekeme deyince akla gelen ilk isim ünlü gazeteci ve büyük spiker Halit Kıvanç’tır. Halit Kıvanç’a bu sorundan dolayı çocukluğunda bol miktarda kanarya suyu içirmişler. Kendi iradesi ve azmi ile bunu yendiği gibi ülkemizin diksiyonu en iyi, en düzgün konuşanları arasında bulunuyor.”
Halit Kıvanç, çocukluğunda bir konuşma sorunu yaşamış; ancak, kekeme değilmiş. Erken konuşmaya başlayan Kıvanç, birkaç gün sonra konuşmamaya başlamış. Akabinde ailesi bir kanaryanın kafesindeki suyu içirmesiyle birlikte küçük Halit yeniden konuşmaya başlamış. Bu anısının Altan Erbulak tarafından yaygınlaştırılmasıyla birlikte “kekeme bir çocuğun Türkiye’nin en büyük spikeri olduğu anlatısı, insanlar için umut ışığı olmuş“…
Kıvanç, Hürriyet gazetesinde 2011 yılı Şubat ayında yayımlanan Reha Erus imzalı ‘Tarihin kekeme kralları’ başlıklı haberde yer verilen çocukluğunda kekeme olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığını belirtmişti:
Hürriyet’te yayımlanan Halit Kıvanç’ın çocukken kekeme olduğu iddiasına dair tekzibi şu şekildeydi:
“DÜN sayfamızda yayımlanan Reha Erus imzalı ‘Tarihin kekeme kralları’ başlıklı haberde ünlü sunucu Halit Kıvanç’ın da çocukluğunda kekeme olduğu bilgisi yer almıştı. Kıvanç bu bilginin yanlış olduğunu ve uzun yıllar öncesine ait bir esprinin bugün karşısına çıktığına şaşırdığını söyledi. Halit Kıvanç, olayın aslını şöyle anlattı:
Daha 1 yaşıma gelmeden konuşmaya başlamışım
“Yıllar önce, rahmetle andığım büyük komedi ustası Altan Erbulak ile ikili şov yapıyorduk. Bu amaçla bizim evde toplanmıştık. Rahmetli annem bir ara içeri girdi ve Altan’a ‘Bu Halit oğlum var ya, daha yaşı gelmeden konuşmuştu, bazı kelimeler söylemeye çalışıyordu. Bunu gören bir komşu gidip, evindeki kanaryayı kafesiyle getirdi ve Halit’in ağzına kafesteki kuşun kabından su döktü. Bak görüyor musun şimdi nasıl konuşuyor’ demişti. Altan da bunu sahne esprine dönüştürdü. “Halit doğmuş, konuşsun diye kanarya suyu içirmişler ama şimdi ötmeyen kanaryalara Halit Kıvanç’ın suyunu içiriyorlar’ diye anlatır, bir de abartarak on iki, hatta on beş yaşına kadar konuşamadığımı söylerdi. İnsanlar bu espriye senelerce gülmüştür.””
Yalçın Pekşen’in 1986 basımı “Dilin Kemiği Yok: Sansürsüz Konuşmalar” adlı kitabında (Sf:195) da Kıvanç’ın bu iddianın doğru olmadığını aktardığı bir diyaloga yer verilmiş:
– Benim duyduğum siz çocukken kekelermişsiniz. Sonra bu bozukluk tedavi edilince artık hiç susmamışsınız. Aslı var mı bunun?
– Yok… Yok… Böyle değil. O şurdan çıktı
Halit Kıvanç, akranlarından erken konuşmaya başladığını; fakat hemen sonra konuşmamaya başladığını şöyle aktarmıştı:
“Yaşından önce yani konuşması beklenen yaşından önce konuşmaya başlamışım. ‘Aaa’ demişler ‘nasıl konuştu’ falan. Fakat 2 gün sonra susmuşum. O zaman komşular demiş ki ‘birinin nazarı değdi'”
Kıvanç, Karacan Yayınları’ndan çıkan “Ve Karşınızda Halit Kıvanç” adlı kitabında (Sf: 5-6) erken konuşmaya başlamasına, sonra konuşma sorunu yaşamasıyla birlikte kanarya suyu içme hadisesine şöyle değinmiş:
“Çok erken konuşmuşum. Konu komşu şaşmış ‘Aaa parmak kadar çocuk konuşuyor’ demiş. Ve nazar da değmiş. Susmuşum. Evdekileri haklı merak, telaş, kaygı almış. Yaşlı ahbaplardan biri ‘kanarya suyu içirin!’ önerisini ortaya atmış. Anacığımda kapı kapı kanarya besleyen komşu aramış. Bulmuş da. Kanaryanın kafesindeki minik su kabını çıkarmışlar, içindeki suyu benim o minik ağzıma yaklaştırmışlar. İçiş o içiş. Bir konuşmaya başlamışım.
Şimdi ötmeyen kanaryalara benim suyumu içiyorlar.”
Halit Kıvanç 2012 yılında katıldığı CNN’de yayınlanan Bizde Laf Çok adlı programda bu anısını şöyle anlatmıştı:
Mesut Yar: “Gösterdiğiniz yıllarda bir konuşma sorununuz varmış. Ve size kanarya suyu mu içirmişler bir şey içirmişler?”
Halit Kıvanç: “Nur içinde yatsın Altan Erbulak… Çocukken, ben çocuğum, daha konuşmamışım. Karşı komşunun birisi kanaryasını getirmiş. Annem demiş, rahmetli, ne var, yav demiş kanarya suyu içirirsek, kanarya suyu değil, kanaryanın kafesinin içindeki küçük su kabı. Onu almışlar ağzıma damlatmışlar. Ben de bir süre sonra konuşmaya başlamışım yani kanarya suyuyla konuştu demişler. Bir gün evde Altan’la biz yıllarca nur içinde yatsın büyük sanatçı büyük karikatürist sevgili canım kardeşim benim, bir gün gelmiş konuşurken biz konuşuyoruz Altan sen bilir misin bu dedi kanarya suyu içirdi komşu ondan sonra beri bak konuşuyor falan dedi. Bir espri yaptı. Bunu Altan bir şey etti bir genişletti, çok güzel fuarda bilmem nerde 40 yerde bütün memlekette yayıldı ve bu su meselesi sonradan … kanarya suyu. Ve Altan bu espriyi nasıl bağladı? ‘Şimdi ötmeyen kanaryalara Halit’in suyunu içiriyorlar’. Ertesi gün İzmir fuarında 7 bin kişi seyirci çıkıyoruz, dışarı çıkamıyoruz. 80-100-150 kişi yanında bir çocuk ama küçük bebek değil 14 yaşında da var konuşma özürlüler ellerinde bir bardak yahut bir şişe su, ‘Halit Bey bir yudum için çocuğa da içirin’ diyince bu espriyi programdan kaldırdık ondan beri anlatmıyorum. Kitapta falan geçti. “
Birlikte programlar hazırladığı Altan Erbulak de, Halit Kıvanç’ın maç anlatımını kekeme biçimde mizahi üslupla skeçleştirmişti:
