Sabiha Gökçen’in Dünyanın İlk Kadın Savaş Pilotu Olduğu İddiası
Dünyanın ilk kadın savaş pilotu Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen değildir. Eugenie Mikhailovna Shakhovskaya, Lyubov A. Golanchikova, Helen P. Samsonova, Nadeshda Degtereva, Sophie A. Dolgorukaya ve Marie Marvingt gibi isimler 1. Dünya Savaşında pilot olarak göre almaları nedeniyle bu unvanı Sabiha Gökçen’in elinden almaktadırlar. 1913 doğumlu Sabiha Gökçen daha 2 yaşındayken, yani 1915 yılında bu isimler savaş uçağı kullanmışlardır.
Dünya tarihindeki ilk kadın savaş pilotunun Mustafa Kemal Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen olduğu iddiası oldukça popülerdir.
Sabiha Gökçen tarihteki ilk Türk kadın savaş pilotudur. 1936 yılında yaptığı pilotlukla her ne kadar dünyanın ilk kadın savaş pilotu dalında Guinness dünya rekoru kendisine ait görünse de Sabiha Gökçen’den önce savaş pilotluğu yapan kadınlar mevcuttur.
Eugenie Mikhailovna Shakhovskaya (Евгения Шаховская – Yevgenya Şahovskaya), Lyubov A. Golanchikova, Helen P. Samsonova, Nadeshda Degtereva, Sophie A. Dolgorukaya ve Marie Marvingt gibi isimler I. Dünya Savaşında savaş pilotu olarak göre almaları nedeniyle bu ünvanı Sabiha Gökçen’in elinden almaktadırlar. 1913 doğumlu Sabiha Gökçen daha 2 yaşındayken, yani 1915 yılında bu isimler savaş pilotluğu yapmışlar.
Çeşitli kaynaklarda yer alan bilgiye göre tarihteki ilk kadın savaş pilotu 1. Dünya Savaşı’na katılan Prenses Yevgenya Şahovskaya’dır. Prenses Şahovskaya I. Dünya Savaşında Rus ordusunda bombardıman ve keşif uçuşları yapmıştır.
Yukarıda ismi sayılan diğer kadın pilotlara gelecek olursak Helen P. Samsonova Rus ordusunda keşif pilotluğu, Prenses Sophie A. Dolgorukaya, Nadeshda Degtiareva, Lyubov A. Golanchikova test pilotluğu yapmıştır. Nadeshda Degtarieva ise 1915’te Galiçya’da keşif uçuşu yaparken yaralanıp ilk savaş gazisi kadın pilot ünvanını kazanmıştır.
Havacılık alanında kadınlar adına birçok ilke imza atan Maria Marvingt’in ise Fransa ordusunda 1915 yılında savaş uçağıyla Alman hedeflerine bombalı saldırı düzenlediği ve kendisine Savaş Haçı (Croix de Guerre) madalyası sunulduğu bilinmektedir (Eileen F. Lebow (2002). Before Amelia: Women Pilots in the Early Days of Aviation. Potomac Books).
Mustafa Kemal Atatürk ve Sabiha Gökçen
Dünyanın İlk Kadın Savaş Pilotunun Sabiha Gökçen Olduğu Yanlış Bilgisini Paylaşan Yazarlar
Dünyanın ilk kadın savaş pilotunu karıştıran köşemenlerden tespit edebildiklerimiz şu şekilde:
Emre Aköz‘ün Sabah Gazetesinde 6 Mart 2011 tarihinde “Muğlalı ayıbı bitiyor ya Sabiha Gökçen?” başlığıyla yayınlanan yazısından:
""Dünyanın ilk kadın savaş pilotu" olsa da... Kadın-çocuk demeden, Kürt köylerini bombalayan bir insanın adı havaalanına verilir mi? Milyonlarca Kürdü üzmeye ne gerek var?"
Güntay Şimşek‘in Habertürk’te 11 Ekim 2014 günü yayınlanan “Gökyüzünün altın kadınları” başlıklı yazısından:
"1937 yılında dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçen Sabiha Gökçen, 1950 yılında Kore Savaşı’na katılmak istemiş, ancak Birleşmiş Milletler’in mevzuatları gereği, kadınlar aktif olarak askerlik yapamadığından kabul edilmemiştir."
Senai Demirci‘nin Diriliş Postası’nda 8 Mart 2017 günü “Tunç eli” başlığıyla yayınlanan yazısından:
"Hatırlayacağımız ikinci kadın ise Sabiha Gökçen. Ömrünün son demlerinde adının verildiği havalimanı açılışı vesilesiyle meydana çıktı. Çok yaşlanmıştı, güçlüklü ayakta duruyordu. Allah’tan insaflı gazetecilerden biri sordu da, son nefeslerinde günahıyla yüzleşti: “Dersim’de [kadınların çocukların bebelerin de içinde olduğu] sivilleri bombaladınız mı?” Güya ilk kadın savaş pilotu diye kahramanlaştırdığımız soykırım suçlusu titrek sesiyle cevap verdi: “Ben bana verilen emirleri uygularım. Hem, elli kiloluk bombanın ne şeyisi olur…”muş. Pişman bile değildi."
Sevinç Çokum’un Türkiye Gazetesindeki 26 Mart 2001 tarihli “Sabiha Gökçen” başlıklı yazısından:
"Ata'nın manevi kızı olmak nasıl bir ayrıcalıksa, ülkenin ilk kadın havacısı ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu payelerini taşımak da öylesine bir farklılık..."
Ali Kocatepe’nin Yeni Asır’da 8 Mart 2015 günü yayınlanan “Bugün kadınlar günü” başlıklı yazısından:
"Sabiha Gökçen (1913-2001) Dünyanın ilk kadın savaş pilotu..."
Cemil Yıldız’ın Türkiye Gazetesinde 18 Ocak 2010 günü yayınlanan “Diş Kanatlar 7 Düvele Uçuyor” başlıklı yazısından:
""İstikbal göklerdedir" sözüyle havacılığın önemine dikkat çeken Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'in, 1936'da, dünyanın ilk kadın savaş uçağı pilotu olarak görev almasından sonra, pek çok genç kız onun yolundan yürüdü."
Derya Sazak, Milliyet Gazetesinde 18 Kasım 2011 tarihinde yayınlanan “Dersim ve Atatürk” başlıklı yazısında daha ileri giderek Sabiha Gökçen’in ilk kadın pilot olduğunu iddia etmiş:
"Atatürk’ün manevi kızı, ilk kadın pilot Sabiha Gökçen’in “Atatürk’ün İzinde Bir Ömür Böyle Geçti” kitabında Dersim anıları da yer alıyor. Gökçen’in anılarını Oktay Verel kaleme almış, Türk Hava Kurumu (1981) yayımlamış."
Mustafa Kemal Atatürk’ün Sabiha Gökçen’e sözleri ile bitirelim:
“Teşekkür ederim Gökçen…Beni çok mutlu ettin. Şimdi artık senin için planladığım şeyi açıklayabilirim… Belki de dünyada ilk askerî kadın pilot olacaksın. Bir Türk kızının dünyadaki ilk askerî kadın pilot olması ne iftihar edici bir olaydır tahmin ediyorsun değil mi? Şimdi derhal harekete geçerek seni Eskişehir Askerî Tayyare Okulu’na göndereceğim. Orada özel bir eğitim göreceksin.”
Kaynaklar:
- I. Dünya Savaşındaki kadın pilotlar
- Women Warriors: A History adlı kitap
- Chronology of Women’s History adlı kitap
- The First Air Campaign: August 1914- November 1918 adlı kitap