Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in, babası Yahya Çavuş ve annesi Ümmühan hanımla birlikte İslamköy’de baba evinde olduğu fotoğraf sosyal medyada yeniden gündem oldu.
Süleyman Demirel’in “Cumhuriyet benim işte! İslamköy’den çıkmış bir köylü çocuğunu cumhurbaşkanı yapan, Cumhuriyet”tir.” sözleriyle birlikte Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de babası Hacı Yahya Demirel (1893-1972) ve annesi Hacı Ümmühan Demirel’le (1902-1979) birlikte fotoğrafı yeniden paylaşılmaya başlandı.
Paylaşılan görseldeki olağan dışı detaylar, yapay zekâ aracıyla hazırlanmış olabileceği kuşkusunu doğurdu. Birçok sosyal medya kullanıcısı ilgili paylaşıma, görselin yapay zekâ çıktısı olduğu itirazında bulundu.
Süleyman Demirel’in annesi Ümmühan Hanım ve babası Yahya Çavuş’la görüldüğü görsel yapay zekâ çıktısı değil, gerçek bir fotoğraf (Öte yandan, bahse konu fotoğrafı yeniden canlandıran başarısız yapay zekâ ürünü görsellere de rastlanabiliyor).
Süleyman Demirel’in ailesiyle çekilmiş orijinal fotoğrafı filtreyle tahrif edilmiş.
Türk siyasetine damga vuran Süleyman Demirel, 30 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel başkanı olan, 6 dönem Isparta Milletvekilliği, 12 yıl başbakanlık yapmış, 7 yıl siyasî yasaklı kalmış, kendi deyimiyle “Fötr Şapkayla 6 Defa Gittim, 7 Kere Geldim” (7 hükûmet kurmuş, 6’sı düşmüş, sonunda da Cumhurbaşkanı olmuş bir isim.
Süleyman Demirel’in “Bana Cumhuriyet nedir, diye sorarsınız. Size cevabım şudur: Cumhuriyet benim işte! İslamköy’den çıkmış bir köylü çocuğunu cumhurbaşkanı yapan, Cumhuriyettir.” sözlerini sarf ettiği aktarımı da doğru.
Fikret Bila, Milliyet’te 18 Haziran 2015 günü yayımlanan “Cumhuriyet benim işte!” başlıklı köşesinde Süleyman Demirel’le anısını şöyle paylaşmıştı:
“Süleyman Demirel’in, Atatürk, cumhuriyet ve demokrasi sevgisini doğduğu köy olan Isparta’nın İslamköyü’nde kendi ağzından dinlemiştim.
Baba evini bize gezdirirken, başımızı eğerek girdiğimiz kerpiç odaya bir göz gezdirdikten sonra şöyle demişti:
“İşte ben bu odada kardeşlerimle yaşadım. Elektrik yoktu. Gaz lambasıyla okur-yazardık. Köy okulunu bitirdim. Ortaokul yoktu. Ortaokula gitmek için her sabah kilometrelerce yürür, kasabaya giderdik. Sonra Afyon Lisesi. Eğer bana Cumhuriyet nedir, diye sorarsınız. Size cevabım şudur: Cumhuriyet benim işte! İslamköy’den çıkmış bir köylü çocuğunu cumhurbaşkanı yapan, Cumhuriyet’tir. Cumhuriyet budur. Bunu Büyük Atatürk’e borçluyuz.”
Demirel’in “Cumhuriyet” tarifi beni etkilemişti. Doğru bir tarifti.
Benzeri bir tarifi bir uçak seyahatinde başka türlü de yapmıştı…
Uçağın penceresinden Anadolu’ya bakarken şöyle demişti :
“Bak şu kiremitleri görüyor musun? Cumhuriyet bu kiremittir. Şu göleti görüyor musunuz? Cumhuriyet işte budur? Bakın şu baraja Keban’dır, biz yaptık. Bu Cumhuriyet’tir. Şu fabrikaya bakarsınız, orada Cumhuriyet’i görürsünüz. Cumhuriyet, çimentodur, kiremittir, fabrikadır, yoldur, barajdır, kalkınmadır, refahtır.””
Süleyman Sami Demirel (1924-2015) 1 Kasım 1924’te Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de Hacı Yahya Demirel (1893-1972) ile Hacı Ümmühan Demirel’in (1902-1979) oğlu olarak dünyaya geldi. Çocukluğunda çobanlık yaptı. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta, Muğla ve Afyonkarahisar’da bitirdi.1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesinden inşaat yüksek mühendisi olarak mezun oldu. 1948’de Nazmiye Şener’le evlendi. 1950’de Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünde çalışmaya başladı. Sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak için Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) gönderildi. Türkiye’ye dönüşünde, 1953 yılında Seyhan Barajı inşaatı başladığında proje mühendisi iken Başbakan Adnan Menderes’in dikkatini çekerek 1954 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına atandı. 1955 yılında da DSİ Genel Müdürlüğü görevine getirildi. Bu arada Eisenhower Vakfının onu bursiyer olarak seçmesiyle yeniden ABD’ye gitti. Askerliğini yapmak üzere 1960 yılında genel müdürlük görevinden ayrıldı. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesinde inşaat mühendisliği alanında dersler verdi. Boğaziçi Köprüsü’nün ilk projesini (1954) hazırlayan ABD’nin uluslararası mühendislik ve müteahhitlik firması Morrison Knudsen Inc. in Türkiye temsilciliğini üstlendi. Siyasî yaşamına, 1962 yılında, Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile başladı. 28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye genel başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükûmetinde Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı. 10 Ekim 1965’de yapılan genel seçimlerde başında bulunduğu AP, yüzde 53 oy alarak tek başına iktidar oldu. Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak Parlamento’ya girdi ve Türkiye’nin 12. Başbakanı olarak hükûmeti kurdu. Bu hükûmet 4 yıl sürdü. 10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de Adalet Partisi yine tek başına iktidar oldu. Böylece, 31. T.C. Hükûmeti’ni kurdu. Daha sonra, parti içi bir kriz dolayısı ile, 32. T.C. Hükûmeti’ni kurmak durumunda kaldı. 12 Mart 1971 muhtırası üzerine, başbakanlık görevini bıraktı. 1971 ile 1980 arasında, 1975, 1977 ve 1979’da 3 defa daha hükûmet kurdu. 12 Eylül 1980 müdahalesi üzerine görevi bıraktı ve 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylaması ile yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi. 29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM’ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında, DYP ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti’nin biraraya gelerek kurduğu 49. T.C. Hükûmeti’nde Başbakan olarak görev aldı. 16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Demirel bu görevi 16 Mayıs 2000 tarihine kadar sürdürdü. 17 Haziran 2015 tarihinde tedavi gördüğü Ankara Güven Hastanesi’nde vefat etti.
