Süleyman Demirel’in Meclis’te elini kaldırarak oy verdiği görülen fotoğraf, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın idamıyla ilgili değil
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamı için TBMM’de yapılan oylamada 97 değil, 28 CHP milletvekili “evet” oyu verdiğine daha önce değinmiştik.
Bugünkü konumuz, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamının oylandığı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) oturumu gündeme geldiğinde yaygın şekildekullanılan, Süleyman Demirel’in Meclis elini kaldırarak oy verdiği görülen fotoğraf.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 nolu Askerî Mahkemesi’nin 9 Ekim 1971 tarihli ve 971-13 esas 971-23 karar sayılı hükmü ile T.C.K. 146-1 maddesi uyarınca ölüm cezasına mahkûm edildi. “Türkiye Cumhuriyeti Teşkilâtı Esasiye Kanununun tamamımı veya bir kısmını tağyir, tebdil veya ilgaya ve bu kanunla teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisini ıskata veya vazifesini yapmaktan men’e cebren teşebbüs etmek” suçuyla verilen idam cezası kararı Askerî Yargıtay 2. Dairesi’nin 10 Ocak 1972 tarihli ve 1971/4574972/1 esas, 1972/1 karar sayılı ilâmı ile kesinleşti.
Söz konusu idam kararının kabulüne dair kanun teklifi TBMM’de 10 Mart 1972 günü gerçekleşen 58. Birleşim’de (3. Dönem, 23. Cilt, 3. Toplantı) ele alındı. Anılan 3 kişinin idamına ilişkin kanun tasarısı, yapılan oylamada kabul edildi. 8 açık üyeliğin bulunduğu toplam 450 vekillik Meclis’te 318 vekil oylamaya katıldığı oturumda, 245 vekil kabul yönünde oy verirken, 63 vekil red yönünde oy verdi, 10 vekil ise çekimser kaldı. 124 vekil oylamaya katılmadı. “Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm Cezalarının Yerine Getirilmesine Dair Kanun” 25 Mart 1972 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı.
CHP tarafından, 10 Mart 1972 günü kabul edilen kanun tasarısının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapıldı. Anayasa Mahkemesi, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararını onaylayan kanunun -CHP’nin talebi üzerine- usûl ve şekil yönünden iptaline 6 Nisan 1972 günü karar verdi.
Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bu kararın ardından adı geçen 3 kişinin idamına ilişkin yeni kanun tasarısı 24 Nisan 1972’de tekrar Meclis’te görüşüldü. Meclis’te gerçekleşen 77. Birleşim’de (3. Dönem, 24. Cilt ve 3. Toplantı) , Anayasayı zorla değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve TBMM’yi zorla devirmeye teşebbüs suçlarından ölüm cezası hükümlü olan anılan 3 kişinin ölüm cezasına çarptırılmaları hakkında Başbakanlık tezkeresi ve Adalet Komisyonu raporu ele alındı. Akabinde TBMM Genel Kurulu’nda Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm cezalarının yerine getirilmesine dair kanun tasarısı oylandı. Yapılan oylamanın sonucunda, idam cezasının infazını öngören kanun kabul edildi. Yeniden kabul edilen “Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan’ın Ölüm Cezalarının Yerine Getirilmesine Dair Kanun” 5 Mayıs 1972 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı.
O dönemde 25 yaşında olan Gezmiş ve Aslan ile 23 yaşındaki İnan, 6 Mayıs 1972 tarihinde sabaha karşı idam edildi.
Süleyman Demirel, Deniz Gezmiş, Hüseyin Aslan, Yusuf İnan’ın idamına dair kanun tasarısının TBMM’de görüşüldüğü (yukarıda detayları sunulan) 10 Mart 1972 ve 24 Nisan 1972 tarihli oturumlarda yapılan oylamalarda “evet” oyu vermişti.
10 Mart 1972 tarihli oylamada kabul oyu veren vekillerin listesinin ilk sayfası
24 Nisan 1972 tarihli oylamada kabul oyu veren vekillerin listesinin ilk 2 sayfası
1993-2000 yılları arasında Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan, 1965-1993 yılları arasında yedi farklı hükûmette toplam 10 yıl 5 aylık bir süreyle başbakanlık görevinde bulunan Süleyman Demirel’in elini kaldırarak oy verdiği görülen fotoğraf, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın idamıyla ilgili değil.
Süleyman Demirel ile Nahit Menteşe, Ahmet Buldanlı, Turgut Toker ve Sabri Keskin gibi Adalet Partisi’nden (AP) milletvekillerinin görüldüğü fotoğraf 5 Şubat 1974 günü TBMM Genel Kurulu’nda CHP-MSP koalisyon hükümetinin programı üzerindeki görüşmeler sonrası yapılan oylama sırasında kaydedilmiş.
Anadolu Ajansı fotoğraf arşivinde AA-5643837 koduyla yer alan fotoğraf hakkında şu açıklama sunulmuş:
TBMM Genel Kurulu’nda Hükümet Programı görüşmeleri sonrası Adalet Partisi (AP) Genel Başkanı Demirel (sağ 2) ve AP milletvekilleri oylamaya katıldı. (Arşiv)
Bahsi geçen oylamada aynı açıdan kaydedilen farklı bir fotoğraf daha mevcut.
Yine Anadolu Ajansı fotoğraf arşivinde yer alan, aynı gün kaydedilen diğer fotoğraf için şu açıklamaya yer verilmiş:
TBMM Genel Kurulu’nda hükümet programı görüşmeleri sonrası oylama yapıldı. Kurulda Adalet Partisi (AP) Genel Başkanı Süleyman Demirel (sağ 2) ve diğer AP’li Milletvekilleri Nahit Menteşe (solda), Ahmet Buldanlı (Demirel ile Menteşe’nin arasında arkada) Turgut Toker (solda), Sabri Keskin (Toker’in arkasındaki sıranın başında oturan) oylamaya katıldı.
Kod AA-122675688
Tarih 05.02.1974 09:14
Fotoğrafçı AA Arşivi
Kategori Genel
Lokasyon Ankara-Türkiye
Kaynak AA
26 Ocak 1974 günü göreve başlayan Bülent Ecevit Başbakanlığındaki 37. hükûmetin programı, 4 ve 5 Şubat 1974 tarihlerinde Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu Genel Kurullarında okunarak oylanmıştı.
Süleyman Demirel de muhalefette olduğu Adalet Partisi grubuyla 37. hükûmet programına karşı çıkarak “hayır” oyu vermişti.
İlgili dönemde Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi’nin CHP-MSP koalisyon hükûmetinin programına red oyu vereceği gazetelerde aktarılmıştı.
Milliyet – 5 Şubat 1972
İstanbul – 6 Şubat 1972
Ezcümle, sanılanın aksine Süleyman Demirel ünlü fotoğrafında ne Deniz Gezmiş’in idamını oyluyor ne de “kabul” oyu sunuyor.
