Turgut Uyar’ın Palyaço Adlı Şiirin Yazarı Olduğu İddiası Doğru Değil
Ölüm yıldönümünde “göğe baktıran şair” Turgut Uyar’a (1927-1985) yıllardır hatalı şekilde atfedilen “Palyaço” başlıklı şiiri konu edineceğiz.
Doğrusu farklı kişilerce defalarca aktarıldığı hâlde uzun süredir sanal alemde İkinci Yeni hareketinin önde gelen şairlerinden Turgut Uyar imzası ile paylaşılagelen Palyaço adlı şiir şu şekilde:
PALYAÇO
kaç kişiyi öldürdüm düşlerimde
kaç kilo çekerdi yalnızlık
kaç kere ezildim altında
yaz yağmurlarının
belki de palyaçolar ağlardı pazartesi sabahları
her sirk geldiğinde ağlamaklı olurduk
hep ağlamaklı olurduk gülünecek halimize
kim sevmezdi çiçekleri filan
”ben sevmezdim” dedim, “yalan” dedi
bunu palyaço söyledi,
palyaço söyledi ben yazdım
yazdım, yazmasam ağlayacaktım
herkes ağlarmış biraz, ben de ağladım
sırf bu yüzden mi ağladım
alçaklık gibi bir şey oldu bu biraz
biraz birazdım her şeyden
dün biraz sinirlenmiştim mesela
yarın bir kadını seveceğim biraz
biraz biraz kör oldum bügünlerde
ama rakı kadehlerini boşaltmayın
eksilmesin hiçbir şey
hiçbir şeyden dahi olsa
kalsın biraz
*
umursamıyorum yılgınlığımı filan
çünkü sessizce yaşanmalı her şey
bir devrim sesszce olmalı mesela
ve her sözcüğüne inanmalı bir palyaçonun
bir palyaço neden yalan söylesin ki
ben palyaço olsaydım söylemezdim
marangoz olsaydım da söylemezdim
ben insan olsaydım yalan söylemezdim!
hem nereden çıkardınız palyaçonun yalnızlığını
kaç kilo çeker ki bir palyaço
hem neden yüzüme vuruyorsunuz
bir çirkin ördek yavrusu olduğumu
gocunmam ki ben, ben gocunmam
bir palyaço ne kara gocunmazsa
o kadar, o kadar gocunmam işte
rakı doldurun! eksilmesin
*
bitmedi, yazacağım daha
yazmazsam ağlayacağım çünkü
alçakça olacak biraz
hem biz o zaman kimdik ki, nerelere giderdik
her sokakta biraz daha eksilirdik
bilirdim, geceleri puslu puslu olurdu bazen
bazen birisi fısıldarmış gibi olurdu
”duyamadım”, derdim, “tekrar et!”
sessizliğe bürünürdü o vakit her şey
sokaklar daha bir puslu
palyaçolar daha bir ağlamaklı olurdu
ve ben daha bir alçak olurdum
ağlardım biraz
hem sen kimsin, çekiştirme diyorum
hatta kuyruğuma basma diyorum
acıyor, tırmalarım,-
diyorum
kahrol, kahrol!
diyorum
*
geçen gün yüzüme rastladım bir ilan panosunda
korktum birden, kusacak gibi oldum
”olur öyle” dedi palyaço,
”herkes alçaktır biraz”
”otur ulan!” dedim, bağırdım ona
ben bazen bağırırım biraz
”rakı doldur!” dedim, “eksilmesin!”
ben bazen eksilirim biraz
aslında hepimiz eksilirmişiz biraz
bunu sonradan öğrendim
ben aslında her şeyi sonradan öğrendim
herkes herkesi sonradan öğrenirmiş
bunu da sonradan öğrendim
örneğin;
geçen gün bir kadınla seviştim
biraz değil çok seviştim
ya işte öyle palyaço
diyorum ki,
bunu da yeni öğrendim
sevişmek de eksilmekmiş biraz
*
kim sevmezdi ki kuş ötüşlerini filan
”ben sevmezdim” dedim, “yalan”
dedi
bunu palyaço söyledi
palyaço söyledi, ben yazdım
yazmasam, alçak olacaktım
hem ben roman da yazdım biraz
bazen diyorum ki, palyaço,
sen olmasan ben ne yaparım
alçakça eksilirim belki biraz
her yağmur yağışında yerindi dibine girerim
hiçbir kadının kasıklarını öpemem belki
ya da unuturum sonradan öğrendiklerimi
biraz biraz anlıyorum ki,
yüzler eller, o terli vücutlar filan
her şey plastikmiş biraz
*
haydi sirtaki yapalım palyaço
rakı doldur, yine eksildik biraz.
Palyaço adlı şiir -aksi yönde uyarılara rağmen- yaygın şekilde Turgut Uyar’a ait olduğu iddiasıyla sosyal medyada ve geleneksel basında yayımlanmıştı.
Ceyhun Yılmaz’ın Palyaço adlı şiirin Turgut Uyar’a ait olmadığını keşfettiği ve sosyal medyada aktardığı paylaşımlar
Palyaço Şiiri Turgut Uyar’ın Değil!
İddianın aksine Palyaço şiiri gerçekte Turgut Uyar’ın kaleminden çıkmamış çıkmadı. Turgut Uyar’a ait şiir kitaplarında bu şiire rastlanmıyor. Yine, Uyar’ın tüm şiirlerinin derlendiği “Büyük Saat”te de Palyaço yer almamaktadır (Büyük Saat‘in Uyar’ın tüm kitaplarının yanı sıra dergilerde yayımlanmış şiirleri ile şair tarafından elenmeleri nedeniyle kitaplarına girememiş şiirleri de içeren külliyat niteliğinde bir derleme olduğunu vurgulamakta fayda var).
Büyük Saat’te yer alan şiirlere göz attığımızda “Palyaço” adlı ya da ilgili dizeleri içeren bir şiirin yer almadığını görüyoruz (Turgut Uyar (2002). Büyük Saat – Bütün Şiirleri. Yapı Kredi Yayınları, 11. Baskı, İstanbul).
Tomris Uyar ve Turgut Uyar’ın oğlu Hayri Turgut Uyar, verdiği bir demeçte “Palyaço” şiirinin Turgut Uyar’a ait olduğunun hâlâ öne sürülüyor olmasına tepki göstermişti:
Sosyal medyada anne ve babanızın sözlerinin çok kullanılması ve kimi zaman başkalarının adıyla kullanılması sizi rahatsız eden bir etmen midir?
Rahatsız ediyor, evet. Onların söylediğini başkaları söylediğinden çok, onların söylemediğini onlar söyledi tipi şeyler var. Onlar rahatsız ediyor ama bu iş de böyle. Çok da fazla buna kafayı takıp bununla mücadele etmenin fazla bir anlamı olmadığını düşünüyorum. Ha, uzun vadede düzelir diyemiyorum ne yazık ki. Çünkü yanlış bilgi ilginç bir şekilde kalıcı olup doğru bilginin yerini alabiliyor. O yüzden internet bu kadar bilgiye ulaşma kanallarını açtı, artık herkes istediğini bulabiliyor falan gibi şeylere tamam da bulunanlar ciddi şekilde yanlış olabiliyor ve bundan yirmi yıl ya da elli yıl sonra Turgut Uyar ve Tomris Uyar hakkında dolaşan bilgilerin doğru olup olmayacağı konusunda ciddi endişelerim var. Ama bunla mücadele etmenin yolu nedir biliyorum. Yani istediğiniz kadar uğraşın. Hala Palyaço şiiri Turgut Uyar’ın diye dolaşabiliyor. Bu sebeple çok fazla uğraşmanın çok fazla sinir bozmanın gereği yok diye düşünüyorum.
Palyaço şiirinin İsmail Batuhan Dedde’ye ait olduğu iddia edilse de, bu iddiayı açık kaynaklar üzerinden doğrulayabilecek bilgiye ulaşamadık.
Bu haliyle, Palyaço şiirinin kime ait olmadığını kesin olarak söyleyebiliriz. Ancak, mevcut bilgiler ışığında şiirin sahibi “meçhûl”.
Palyaço Adlı Şiirin Turgut Uyar’ın Olduğunu Sanan Yazarlar Kulübü
