Geçmişte Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kazandığı belediyelere kayyum atanmasının ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) adayı Abdullah Zeydan’ın seçimi % 55’le kazanmasına rağmen Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı mazbatasını alamamasının İzmir’de hizmet veren İzmir Banliyö Sistemi’nde (İZBAN) bazı vatandaşlar tarafından protesto edildiği iddiasıyla bir video dolaşıma sokuldu.
İZBAN, İzmir’de Aliağa-Selçuk arasındaki banliyö hattında hizmet veren, 30 Ağustos 2010 tarihinde yolculu ön işletmeye başlayan, TCDD ile İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yüzde 50 ortaklıklarıyla kurulan raylı toplu taşıma sistemidir.
31 Mart 2024 Mahallî İdareler Seçimleri’nde Van Büyükşehir Belediyesi için Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nden (DEM Parti) aday olan ve yüzde 55 oyla seçilen Abdullah Zeydan’ın “memnu (yasaklı) haklarının geri alınması” üzerine, Salı günü mazbata yüzde 27 oy alan Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) adayı Abdulahat Arvas’a verilmişti.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 4 Nisan 2024 günü Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı mazbatasının, seçimi % 55 oyla kazanan DEM Parti adayı Abdullah Zeydan’a verilmesi kararını aldığını açıkladı.
31 Mart 2019 yerel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) (3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde belediyesi olmak üzere toplamda) 65 belediye kazandı.
Ancak, HDP’nin 31 Mart seçimlerinde kazandığı 65 belediyenin 48’ine İçişleri Bakanlığı kararıyla kayyum atandı.
Seçimin hemen ardından HDP’nin 6 belediye başkan adayı, KHK ile kamu görevinden ihraç edildikleri için mazbatalarını alamamıştı. Diyarbakır-Bağlar Belediye Eş Başkanı Zeyyat Ceylan, Van-Çaldıran Belediye Eş Başkanı Leyla Atsak, Van-Edremit Belediye Eş Başkanı Gülcan Kaçmaz Sağyiğit, Van-Tuşba Belediye Eş Başkanı Yılmaz Berki, Erzurum-Tekman Belediye Eş Başkanı Müzahit Karakuş ve Kars-Digor-Dağpınar Beldesi Belediye Eş Başkanı Abubekir Erkmen yerine mazbataları seçimi kaybeden AKP’li adaylara verildi.
19 Ağustos 2019 tarihinde HDP’nin Diyarbakır, Van ve Mardin Büyükşehir belediyelerine kayyum atandı.
İçişleri Bakanlığı, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan’ı “terör örgütüyle iltisak-irtibatı olduğu”, “terör örgütlerine destek verdikleri yönünde tespit ve deliller bulunduğu” gerekçesiyle görevden aldı ve valileri vekil olarak atadı.
Diyarbakır, Mardin ve Van’ın ardından 17 Eylül 2019’da Kulp, 18 Eylül 2019’da Erzurum Karayazı, 18 Ekim 2019’da Hakkari, Yüksekova ve Nusaybin, 22 Ekim 2019’da Kayapınar, Bismil, Kocaköy ve Erciş, 29 Ekim 2019’da Cizre, 2 Kasım 2019’da Saray, 4 Kasım 2019’da Kızıltepe Belediyesi, 23 Mart 2020’de ise Batman ve Diyarbakır’ın Silvan, Lice, Ergani ve Eğil ilçe belediyesi dahil beş belediyeye kayyum atandı.
Kayyum atanan belediyelerin meclisi de feshedildiği için 31 Mart Seçimlerinde seçilen 807’si HDP’li toplam 1.139 meclis üyesinin üyeliği de feshedildi.
11 Eylül 2016 tarihinde ise OHAL’de yayınlanan 674 sayılı kanun hükmünde kararname (KHK) kapsamında 28 belediyeye kayyum atandı.
2016 yılında kayyum atanan belediyelerin listesi şu şekildeydi:
“Batman İl Belediyesi, Hakkari İl Belediyesi, Adana-Pozantı İlçe Belediyesi, Ağrı-Diyadin İlçe Belediyesi, Batman-Beşiri İlçe Belediyesi, Batman-Gercüş İlçe Belediyesi, Diyarbakır- Silvan İlçe Belediyesi, Diyarbakır-Sur İlçe Belediyesi, Erzurum-Aşkale İlçe Belediyesi, Erzurum-Hınıs İlçe Belediyesi, Giresun-Çamoluk İlçe Belediyesi, Iğdır-Tuzluca İlçe Belediyesi, Konya-Ilgın İlçe Belediyesi, Mardin-Dargeçit İlçe Belediyesi, Mardin-Derik İlçe Belediyesi, Mardin Mazıdağı İlçe Belediyesi, Mardin Nusaybin İlçe Belediyesi, Muş-Bulanık İlçe Belediyesi, Siirt -Eruh İlçe Belediyesi, Şanlıurfa-Suruç İlçe Belediyesi, Şırnak-Cizre İlçe Belediyesi, Şırnak-Silopi İlçe Belediyesi, Van-Edremit İlçe Belediyesi, Van-Erciş İlçe Belediyesi, Van-İpekyolu İlçe Belediyesi, Van-Özalp İlçe Belediyesi, Batman-Beşiri-İkiköprü Belde Belediyesi, Iğdır-Merkez- Belde Hoşhaber Belediyesi”
Kayyum atanan belediyelerden Giresun Çamoluk Belediyesi, Konya Ilçın İlçe Belediyesi, Erzurum Aşkale Belediyesi Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) idaresinde, Adana Pozantı Belediyesi ise Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) yönetimindeydi. Bu ilçelerin belediye başkanları, darbe sonrası FETÖ soruşturması kapsamında tutuklanmıştı.
2 şahsın İZBAN’da tren sisteminin kapısının kapanmasını engellediği ve seferlerin aksamasına yol açtığı görülen video şu şekilde:
Banliyö tren sisteminde vatandaşların protestosunu yerel seçimlerle, kayyum atamalarıyla ve mazbata tebliğinde yaşanan tartışmalarla ilişkilendiren paylaşım örneği:
Serkan Tanyildizi (@srkntnyldz): “Kendilerince hayatın akışına ve başkalarının yaşantısına müdahale ederek kayyumları protesto ediyorlar. Bu sırada Metro’da işe ve eve gitmeye çalışan İzmirliler “Biz ne alaka!?””
İzmir’de İZBAN’da kaydedilen videodaki hadisenin belediyelere kayyum atanmasının ve seçimi kazanan belediye başkan adaylarına mazbatalarının verilmemesinin protesto edildiği anı yansıttığı iddiası doğru değil.
Söz konusu görüntü yerel seçimler, kayyum ataması ya da mazbata verilmemesi ile ilgili değil.
Video, 31 Mart 2024 Mahallî İdareler Seçimleri öncesinde 29 Mart 2024 tarihinde kaydedilmiş.
Görüntü İZBAN’daki güvenlik görevlilerinin ya da makinistlerin eylemine ait olduğu iddiasıyla paylaşılmış. Ancak, ilgili şahısların İZBAN çalışanı olmadığı, İZBAN’da 29 Mart 2024 günü sinyal arızası nedeniyle yaşanan gecikmenin vatandaşlar tarafından kompartman kapısının kapanması engellenerek protesto edildiği anlaşılıyor.
Video -üzerindeki filigrandan da anlaşılacağı üzere- “İzmir’de Çevirme Radar” adlı “izmirdecevirme” uzantılı Instagram hesabında 29 Mart 2024 günü -yani 31 Mart 2024 Yerel Seçimlerinin 2 gün öncesinde- paylaşılmış.
Bahsi geçen paylaşımın açıklama kısmında “İzban’ın ilerlemesine engel olan kişiler kapıları tutup ilerlemesine engel oluyorlar burada insanlar mağdur oldu, yazıktır. Çözümü bu mu?” cümlesine yer verilmiş.
“izban her gün sorun ve gecikmesini ne zaman isyan edeceğiz bu halk sürekli buna katlanmak zorunda mi ? insanları hayattan soğuttunuz?? BU TWİTİN ALTINDA TOPLANALIM VE CİDDEN BİR ŞEYLER YAPALIM ARTIK VERGİSİNİ PARASINI ÖDEDİĞİM HİZMET BU DEĞİL ! #izban #chp #seçim #izmir”
izban her gün sorun ve gecikmesini ne zaman isyan edeceğiz bu halk sürekli buna katlanmak zorunda mi ? insanları hayattan soğuttunuz?? BU TWİTİN ALTINDA TOPLANALIM VE CİDDEN BİR ŞEYLER YAPALIM ARTIK VERGİSİNİ PARASINI ÖDEDİĞİM HİZMET BU DEĞİL ! #izban#chp#seçim#izmir
“İzmir’de izbanda son 1 haftadır arıza üstüne arıza yazık ya işten çıkıp evimize gidip dinlenemiyoruz kapılar kapalı kalabalık rezillik yaa valla rezillik o kadar para almasını biliyorlar hizmet 0 #izban #izmirbüyükşehirbelediyesi”
İzmir’de izbanda son 1 haftadır arıza üstüne arıza yazık ya işten çıkıp evimize gidip dinlenemiyoruz kapılar kapalı kalabalık rezillik yaa valla rezillik o kadar para almasını biliyorlar hizmet 0 #izban#izmirbüyükşehirbelediyesi
29 Mart 2024 günü TÜRK-İŞ Güvenlik-İş İzmir Şube üyesi İZBAN güvenlik görevlileri çalışma koşullarının düzenlenmesi talebi ile eylem yaptı.
Ancak, paylaşılan görüntünün İZBAN güvenlik görevlilerinin eylemiyle bir ilgisi bulunmadığı, “Biz de bir yansıma yapalım” cümlesini kuran ve toplu taşıma sisteminin işleyişini aksatarak kamu düzenini ve halkın huzurunu bozan şahısların İZBAN’da görev yapan güvenlik görevlisi olmadığı anlaşılıyor.
Yukarıda alıntılanan 29 Mart 2024 tarihli paylaşıma vatandaşların ve İZBAN çalışanlarının yaptığı yorumlarda kompartman kapısını tutup kapanmasını engelleyerek tren seferini geciktiren bahsi geçen şahısların sinyal arızası nedeniyle yaşanan aksamaya tepki gösterdiği, söz konusu kişilerin İZBAN çalışanı olmadığını vurguladığı görüldü.
Bahse konu paylaşıma vatandaşların yaptığı yorumlardan örnekler şöyle sunulabilir:
“Sizin bahsettiğiniz izban bünyesindeki personeller güvenlik ve temizlik izban a dahil değil malesef biz sadece hakkımızı arıyoruz grev falan da yok”
“Taşeron firma ve asgari ücret alıyoruz herkesin çoluğu çocuğu var geçinemiyoruz eşit iş eşit ücret bu kişiler de yolcular bizle alakası bile yok”
“o yolcu.baska bir yolcuya cevap veriyor kapilari acanda imdat butonunu kiranda yolcular beyefendi”
“nerden biliyosunuz kimse iş bırakmadı zaten grev hakkı yok bizde bu kişiler yolcu”
“Bir kere İZBAN calisani değil bunlar lütfen doğru haber yapın İZBAN grev falan yapmiyo çünkü kadrolu değiller sadece basın aciklamasi yaptılar dün TCDD min önünde eşit işe eşit ücret istediler askeri ucretle çalışıyorlar metrodakiler kadrolu adamlar 40 bin aliyo aynı işi yapiyolar ama biri 40 bin alırken biri 20 aliyo revami bide iftira atiyolar kapıları tuttular grev yapiyolar diye”
“bunlar orda çalışan değil güvenlik görevlisi grev falan yapmiyo niye böyle bir profakasyon yapiyolar birde sanki güvenlik yapmış gibi guvenliye yukleniyolar iftira atiyolar her işte maaşı bilerek giriyo herkes ama maaşlara her sene bir zam yapiliyo onlarda eşit haklara sahip olmak istiyorlar ama iş birakarak veya kimseyi mağdur ederek yapmiyolar izbanin calismamasi bozulması güvenliğin elindemi güvenlik taşeron calisan insanlar burda tren bozulmuş bir istasyonda kalmış adamlarda kapıda durup kendilerince konusuyo bunu orda çalışan hiç bir güvenlik yapamaz yaparsa işinden olur zaten çünkü böyle bir hakları yok sırf guvenliyi karalamak için yapılan bir şey ben ilk yorumundada bundan bahsettim benim eşim izbanda güvenlik korona zamaninda maske tak dedi diye dayak yedi dün bir arkadaşı tren geç geldi diye dayak yedi kaç ay önce gece istasyona gelen bir sarhoş ücretsiz geçmek istedi geçirmedi diye güvenlik bıçaklandı ne suçları var onlar sadece işlerini yapiyo emir kulu anosta ne deniliyosa ona tabiler bide yapmadıkları şey yüzünden karalaniyolar yazık”
“Bir izban çalışanı olarak o insanları tanımıyoruz bile geciken trenlere boykot yapan sıradan vatandaş onlar bence ama bunu paylaşım olarak yapan şahıs her konuyu greve getirirse işin içinden çıkılmaz bir hal alır”
“Arkadaşlar izbanda çalışan biri olarak diyorum ki bu insanların bizle alakası yok eylem ile alakalı bir durum değil başlığı sırf tepki olsun diye yapıyorlar saçmalık Allah akıl fikir versin böyle bir şeyi yapsa işci işinden olur biraz mantıklı düşünün”
“Bunlar personel falan değil. Ortada grev falanda yok, grev iki kendini bilmezle kapıları tutmakla olmaz. Grev olsa o tren hareket etmez, o trene yolcu bindirilmez, o kapılar hiç açılmaz.”
“5188 sayılı Özel güvenlik kanununda güvenlik görevlilerinin grev hakkı yoktur bunun bilincinde olup öyle yorum yapın”
“Bunlar güvenlik görevlisi değil bunlar biz güvenlik görevlilerini karalamak için yapılan bir propagandadır”
“İnsanları yanıltmayın çalışanlar eylem yapmıyorlar.sistemde arıza olduğu için”
“Bu kişi ler personel değil izbanla uzaktan yakından ilgileri yoktur bu kişiler tamamen kaos yaratmak için gönderilmiş kişiler”
“Bu görüntülerin izban çalışanlarıyla alakası yoktur goruntudekiler izban çalışanı diildir biz ekmegimizin peşindeyiz olayları çarpıtmayin”
“Izban guvenligi taseron olarak calisiyor kadrolu eleman degil kaldiki kadrolu bile olsa guvenligin grev hakki yoktur bunu anlayin”
“Arkadaşlar izban çalışanı olarak diyom bunlar izban personeli değil insanları yanlış yonlerdirmeyin”
İZBAN görevlilerinin eylem yeleği giymeden protesto yapmadığı, İZBAN makinistlerinin kompartman kapısını tutup eylem yapmadığı, makinistlerin trenin kapısını tutmadan da hareket etmesini engelleyebileceği de göz önünde bulundurulmalı.
