Virgülün Önemi

Bugünkü konumuz, imlâ ve yazım kurallarına riayet etmeye çalışırken dahi düşülen başlıca hatalardan biri olan “yanlış virgül kullanımı”.

Virgül, “yazıda, tümcelerdeki söz öbeklerini, tümcecikleri, birbiri ardınca sıralanan adları, eş görevli sözcükleri birbirinden ayırmak, kısa bir durmayı göstermek vb. için kullanılan, kıvrık kuyruklu noktalama imi. (,)” olarak tanımlanıyor.

Türk Dil Kurumu tarafından yazım kılavuzunda “virgül” kullanımına ilişkin vurgulanan hususlar şöyle:

1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum. (Halide Edip Adıvar)

2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Umduk, bekledik, düşündük. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur:

Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

4. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur:

Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım. (Atatürk)

5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

Akşam, yine akşam, yine akşam,

Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)

6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur:

Aç karnına sigara içmekle hiç de iyi etmiyorsun, dedi. (Necati Cumalı)

7. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur:

– Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu.

8. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,

– Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin)

9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Peki, gideriz. Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.

Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor. (Yahya Kemal Beyatlı)

10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır. (Halit Ziya Uşaklıgil)

11. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir. (Atatürk)

Sayın Başkan,

Sevgili Kardeşim,

Değerli Arkadaşım,

12. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır: 38,6 (otuz sekiz tam, onda altı), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)

13. Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur:

Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu.

UYARI: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz:

14. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:

O, eski defterleri çoktan kapatmış, Osmanlıya kucağını açmıştı. (Tarık Buğra)

15. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

Falih Rıfkı ATAY, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938.

Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:

ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, 1958.

UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut, ya … ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz:

UYARI: Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:

UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz:

UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:

UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz:

Bir metinde bir virgülün, anlamı tamamen değiştirebildiği bir gerçek. Virgülü cümlede yanlış bir yere koymak, bütün anlamın kaybolmasına, farklı bir anlama bürünmesine yol açabilir.

Bu hususu vurgulamak adına halk arasında “bir ‘virgül’, insanı vezir de eder, rezil de”, “bir ‘virgül’, kişiyi ‘adam’ da eder, ‘eşek’ de” denir… Virgülün önemi, “Oku, baban gibi eşek olma! / Oku baban gibi, eşek olma!” gibi klasik örneklerle de anlatılmaya çalışılır…

Anlam karmaşasını önlemek için yazılı anlatımda virgül kullanımına (sözlü anlatımda da vurguya) dikkat etmek gerekiyor. Ancak, özellikle sosyal medya kullanımında virgülün eksikliği ya da yanlış kullanımı anlam karmaşasına yol açabiliyor.

Bazı popüler örnekler sunacak olursak…

Eski Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Melih Gökçek’in bir tweetindeki virgül eksikliği, kendini FETÖcü olarak nitelediği anlamına yol açmıştı:

“İŞTEN ATILANLAR,

İTİRAFÇI OLUP,

BİZİM GİBİ FETOCULARIN

PİSLİKLERİNİ ORTAYA KOYSALAR VE

AÇIKTAN MÜCADELE ETSELER

SORUN KALMAZ…”

Ülkü Ocakları Eğitim ve Kültür Vakfı Genel Başkanı Ahmet Yiğit Yıldırım’ın MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin orman yangınlarında yaşanan kayıplara yönelik yardım kampanyası hakkındaki paylaşımındaki virgül eksikliği, cümleye yangınları Devlet Bahçeli’nin başlattığı anlamını vermişti:

“Liderimiz Sn. Devlet BAHÇELİ Beyefendi’nin başlatmış olduğu yangınlarda hayvanları telef olanlar için 5 Keçi, 5 Koyun ve 2 Düve kampanyası, aziz milletimizin katkı ve destekleriyle devam ediyor. Merhametle uzanan el olma noktasında buluşan herkese teşekkür ediyorum.”