Twitter’ın Platformunda Derya Deniz Vaziyetteki Yanlış Bilgi Sorunuyla Mücadele İçin Uygulamaya Koymayı Planladığı Özellik:

“Birdwatch” 

 

Twitter gibi sosyal medya platformlarının oluşmasına ve yayılmasına aracılık ettikleri yanlış bilgi sorunu ile ilgili mücadelede başarılı ve samimi olmadıkları kanaatindeyiz. Kârı ve büyümeyi hedefleyen bu tip platformların yanlış bilgi sorununa öncelikleri arasında yer vermediği ortada.

Kamuoyunun yanlış bilgi sorununa aracılıklarına tepkisi giderek yoğunlaşmamış olmasa ya da umursamazlıklarının yol açtığı durumların ciddiyeti ortaya çıkmamış olsa sosyal medya platformlarının 3 maymun taklidi yapmayı sürdüreceğine inanıyoruz. Ancak, durum böyle olmadı.

Bilgi düzensizliği sorunu artık sanal alemde birçok astroturfer ya da trollün paylaştığı asılsız içeriğin ötesine geçti. Sistemleri, kurumları, insan hayatını ve geleceğini etkiler hâle erişti. Özellikle Brexit ve 2016 ABD Başkanlık seçimleri gibi politik süreçlerde yaşanan menfi olaylar, geleneksel haber kaynaklarının uğradığı güven erozyonu, artan popülizm, sosyal medyanın artan kullanımıyla birlikte bilgi düzensizliği daha önce hiç olmadığı kadar belirgin şekilde hayatın her alanını işgal etti. Mana itibarıyla hep hayatımızda kendine yer bulan “hakikat sonrası” (“post-truth”) kavramı lafzen cisim buldu ve yaygınlık kazandı.

Tabiri caizse “keser döner sap döner” mevzuu bu gibi platformlar için geçerli olmaya başladı. Yanlış bilgi tarlasına dönen platformlarını arındırmayı başaramayan Facebook ve Whatsapp, son dönemde gizlilik sözleşmesi ile ilgili dezenformasyon ve mezenformasyonun odak noktası oldu. ABD’deki başkanlık seçimi sürecinde attığı adımlar büyük tepki çeken Twitter hakkında da birçok asılsız iddia kendi platformunda paylaşıldı. Tam bir “men dakka dukka” durumu.

Tüm bu yaşananlara rağmen kuruluşlarının üzerinden 10 yıldan fazla zaman geçen bu platformların bu sorunla mücadele adına attıkları adımlar için “çok geç çok zayıf” (“too late too little”) tanımı kullanılabilir (Sosyal medya platformları, bir paylaşımın içeriğini incelemek bir yana, açılan sahte hesaplarla mücadeleyi doğru düzgün gerçekleştiremedi. Açılan taklit ya da sahte profillerin onay işareti alabildiği görülebiliyor).

Facebook, Whatsapp, Instagram, Twitter, Tiktok, platformlarında yer alan yanlış bilgi içeren paylaşımlara yönelik bazı adımlar attı. Facebook ve Instagram IFCN üyesi doğrulama platformları ile çalışmaya, Whatsapp yönlendirilen mesajları kısıtlamaya başladı. Tiktok da yine doğrulama girişimleri ile işbirliğine başladı. Twitter ise Birdwatch adı verilen yanlış bilgi taşıyan paylaşımların belirli kişiler tarafından işaretlenmesi sürecini test ediyor.

Yanlış bilgi taşıyan paylaşımların işaretlenmesi sürecine dair detaylar ise henüz kamuoyuyla paylaşılmış değil. Ancak, moderatörlerin tweetleri işaretleyebileceği ve not düşebilecekleri bir ara yüz geliştirildiği biliniyor.

 

twitter birdwatch

 

twitter birdwatch

 

twitter birdwatch

 

Twitter’ın diğer platformlar gibi belirli bir metodoloji çerçevesinde profesyonel biçimde doğrulama/yanlışlama yapan kuruluşlar yerine “kitle doğrulama”ya (“crowdsourced fact-checking”) yönelmesinin, bu yöntemin etkinliğini düşünmeleri yerine finansal açıdan daha etkin olacağını düşünmelerinin etkili olduğunu düşünüyoruz. Malum olduğu üzere bu gibi platformların temel özellikleri içeriğe sadece aracılık etmeleri, başkalarının ürettiği içerik üzerinden nimetlenmeleri. Twitter aynı mantığı kullanarak, yanlış bilgi sorununa karşı belirlenmiş kullanıcıların katılımıyla etiketleme, etkileşim düşürme yoluyla çözmeyi hedefliyor. Reklâm gelirleri Facebook ve Instagram seviyesinde olsaydı Twitter bu yolu tercih etmeyebilirdi.

Lâkin, aşırı kutuplaşmış, siyasileşmiş, tefrikalara bölünmüş sosyal medya evreninde “kitle doğrulama”nın arzu edilen sonucu vermeyeceğini düşünüyoruz. Teyitçiler için geniş katılımlı doğrulama/yanlışlama aslında bir hedef. Ancak, bu yönetilebilir bir süreç değil. Yüzlerce farklı dilde milyonlarca farklı paylaşımın peşine düşülmesi, sistematik bir yaklaşımla hakkaniyetli sonuca ulaşılması oldukça güç. Belirli metodolojiye oturtulsa bile subjektif yorumlar, doğrulanamayacak/yanlışlanamayacak hususlar, muğlak ifadeler, farklı iddiaları içeren kompozit paylaşımlar mutlaka olacak.

Twitter’ın hangi iddianın/bilginin yanlış olduğunu değerlendirecek kitleyi neye göre seçtiği/seçeceği, bu kitlenin uzmanlık derecesi, niyeti, kimliği belli değil. Şeffaf ve katılımcı olmayan bir süreçle şekillenen Birdwatch’un hedeflenen sonucu sağlaması adına pek ümitli değiliz. Seçili bir kitle yerine genel kamuoyunun katılımı ile hangi paylaşımın doğru hangisinin yanlış olduğunu tespit ise kesinlikle mümkün değil. En temel hususlarda dahi fikir birliğine varamadığımız ortada. Böyle bir atmosferde sosyal medya platformlarının atacağı her opak adım çözüm sunmayacak, problemi daha da köklü hâle getirecek.

Öte yandan bu tip platformlar, yanlış bilgi sorunuyla mücadele eden inisiyatiflere destek yerine köstek de olabiliyor. Facebook ve Instagram örneğin, yanlış bilgi sorunuyla mücadele eden Malumatfuruş’u destekleyeceği yerde, “gölge engel” uygulamayı ya da platformunda malumatfurus.org’un paylaşılmasını yasaklamayı tercih edebiliyor. Twitter, doğrulama girişimi Doğruluğu Ne?’nin hesabını askıya almıştı. Benzer daha birçok örnek sunmak mümkün.

Malumatfuruş olarak Twitter’da karşılaştığımız yanlış iddiaları içeren profillerle etkileşime geçerek “doğruluk dürtmesi” (“accuracy nudge”) yapıyoruz. En azından doğrulama / yanlışlama girişimlerinin bu gibi yanıtlarını tweet etkileşimlerinde öncelikleyecek bir sistem geliştirilebilirdi.

 

* Birdwatch görselleri: Matt Navarra

Yorumunuzu yazınız...