Bugün (8 Nisan 2024) özellikle Kuzey Amerika’da izlenebilen bir tam Güneş tutulması gerçekleşti.
Önceki tam ya da kısmî Güneş tutulmalarına benzer şekilde bugünkü tutulmada da eski tarihli ya da dijital ortamda hazırlanan görüntüler güncellik ve gerçeklik vurgusuyla servis edildi.
Karşılaştığımız görüntüleri derleyelim istedik…
Ancak, “Güneş, Ay’dan 400 kat daha büyükse… Ay’ın çapı sözde 3 bin 474km Güneş’in çapı ise sözde 1 milyon 436 bin 16km Ay’ın çapı Güneş’ten 436 kat daha küçükse Güneş tutulması nasıl olabilir? Sözde tutulma sırasında Ay Güneş’i %100 nasıl kapatabilirki?” gibi saçma söylemlerlekarşılaşıldığı için öncelikle ilköğretim yıllarından bir hatırlatma yapalım:
Güneş Tutulması Nedir?
Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş arasına girmesi ve dolayısıyla Ay’ın Güneş’i Dünya’dan kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucunda gözlemlenen doğa olayıdır.
Güneş tutulması iki temel şekilde gerçekleşir:
Tam güneş tutulması: Ay, Dünya ile Güneş’in tam ortasına geldiğinde ve Ay’ın görünen çapı Güneş’in görünen çapına eşit veya daha büyük olduğunda tam güneş tutulması gerçekleşir. Bu durumda Ay, Güneş’i tamamen örter ve Dünya’nın tutulma bölgelerinde Güneş tamamen görünmez olur.
Kısmi güneş tutulması: Ay, Dünya ile Güneş’in tam ortasına gelmediğinde ve Ay’ın görünen çapı Güneş’in görünen çapından daha küçük olduğunda kısmi güneş tutulması gerçekleşir. Bu durumda Ay, Güneş’i kısmen örter ve Dünya’nın tutulma bölgelerinde Güneş, Ay’ın gölgesi tarafından kısmen örtülür.
Güneş tutulması, Ay’ın yörünge hareketi nedeniyle Dünya’nın farklı bölgelerinde farklı zamanlarda gerçekleşir. Bir tam güneş tutulması, belirli bir bölgede yaklaşık 2 dakika 30 saniye sürer.
Güneş tutulması sırasında Güneş’e doğrudan bakmak çok tehlikelidir. Güneş’in ultraviyole ışınları, göze zarar verebilir ve körlükle sonuçlanabilir. Güneş tutulmasını izlemek için özel filtreler veya güneş gözlüğü kullanılmalıdır.
Görsel: Gençlik Eğitim Kurumları
Ay, Güneş ışığının önünden geçerken Dünya’nın bir kısmına gölge düşürür ve Dünya’yı gözlemleyen uydular bu gölgeyi görebilir
Güneş tutulması esnasında Dünya döndükçe Ay’ın gölgesi de hareket eder. Ay’ın gölgesi yerküre boyunca bir hat üzerinde ilerler. Ay’ın gölgesinin Güneş tutulması esnasında Dünya yüzeyi boyunca izlediği yola “bütünlüğün yolu” (“path of totality”) denir. Güneş tutulması esnasında tam karanlığı yakalamak için, Ay’ın gölgesinin düştüğü bu hat üzerinde bulunmak gerekir.
Fotoğrafın Güneş Tutulması Anında Bir Uçağın Gökyüzünde Görüntülendiği Anı Yansıttığı İddiası Doğru Değil
Bazı haber sitelerinde ve uzayla ilgili sosyal medya profillerinde Güneş tutulması anında bir uçağın görüntülendiği anı yansıttığı iddiasıyla aşağıdaki görselin paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Güneş tutulması anında uzaydan çekilmiş bir uçağın fotoğrafı sanılan görsel farklı görüntülerin birleştirilmesiyle oluşturulmuş. Fotoğraf, gerçek bir Güneş tutulması anına ait değil. Shutterstock gibi stok görsel sitelerinde paylaşılan bir illüstrasyon üzerine bir uçak dijital düzenleme ile ilave edilmiş.
Montaj görselin üreticisi muratart mahlaslı kullanıcı dijital eserini “Güneş tutulması “bu görselin unsurları NASA tarafından sağlandı” (“Solar eclipse ‘Elements of this image furnished by NASA’“) notuyla paylaşmıştı.
NASA’nın Uzaydan Fotoğrafladığı Güneş Tutulmasına Ait Sanılan Görsel Dijital Ortamda Oluşturulmuş
Her Güneş tutulması döneminde sosyal medya platformlarında yaygın şekilde “NASA’nın uzaydan Güneş tutulmasını fotoğrafladığı” iddiasıyla paylaşılan görsel A4size-ska kullanıcı adlı kişi tarafından 21 Kasım 2009 günü Deviantart’a yüklenen bir illüstrasyon (Konuyla ilgili “NASA’nın Uzaydan Fotoğrafladığı Güneş Tutulmasına Ait Sanılan Görsel” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.).
Bahse konu video, 23 Mart 2015’te Sylvain Chapeland tarafından YouTube’da yayınlandı (Yayıncının aktarımına göre görüntü 20 Mart 2015 günü ABD’de gözlemlenen Güneş tutulması esnasında kaydedilmiş).
İsveç’ten ya da Türkiye’den Parçalı Güneş Tutulması Sanılan Yalancı Güneş Görüntüsü
“Parçalı güneş tutulmasının İsveç’te çok nadir görülen bir görüntüsü” notuyla paylaşılan videonun (bugün gözlemlenen) “parçalı Güneş tutulması” ile bir ilgisi bulunmuyor.
“Parçalı güneş tutulmasının İsveç’te çok nadir görülen bir görüntüsü” notuyla paylaşılan videonun (bugün gözlemlenen) “parçalı Güneş tutulması” ile bir ilgisi bulunmuyor. pic.twitter.com/wtugrT7ug6
8 Nisan 2024 günü çekildiği sanılan, ABD’nin Arizona eyaletinde Büyük Kanyon’dan (Grand Canyon) Güneş tutulması fotoğrafı, 20 Mayıs 2012 tarihinde Michael Menefee tarafından (Canyon de Chelly yakınlarında) kaydedilmiş.
Dijital Ortamda Hazırlanan Diğer Güneş Tutulması Görüntüleri
“Meksika’daki ya da Portekiz’deki Güneş tutulması” notuyla paylaşılan, dijital müdahale içeren görseldeki konum İspanya San Sebastian’dan.
Kanada’nın Toronto kentinde 8 Nisan 2024 günkü Güneş tutulmasının görüntüsü olduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü dijital ortamda hazırlanmış. 8 Nisan 2024 günü Toronto’da gökyüzünün bulutlu olduğu ve Güneş’in Ontario’daki Toronto şehrinde bulunan CN Kulesi’ne göre farklı bir konumda bulunduğu biliniyor. Bahsi geçen görsel, 8 Nisan 2024 tarihi öncesinde dolaşıma girmiş.
“Güneş tutulmasının yüksek çözünürlüklü görüntüsü” notuyla paylaşılan görsel, Sebastian Voltmer tarafından ABD’nin Wyoming eyaletinde 21 Ağustos 2017 günü gözlemlenen Güneş tutulması esnasında HDR ile oluşturulmuş.
Niagara Şelalesi’nden Güneş tutulması görselinin de dijital ortamda hazırlandığı anlaşılıyor (Bahsi geçen görsel 8 Nisan 2024 tarihli Güneş tutulması öncesindepaylaşılmış).
