“Türkiye’de Her Şey Olabilirsiniz; Tek Şey Hariç: Rezil!” Sözünün Sahibi

“Türkiye’de Her Şey Olabilirsiniz, Ama Bir Tek Şey Olamazsınız, Rezil Olamazsınız“” Sözü Murathan Mungan’a Ait

Liyakatsizlikten, nepotizmden, kakistokrasiden, meritokrasi eksikliğinden, kalitesizlikten, utanmazlıktan, arsızlıktan yakınıldığında sıklıkla Murathan Mungan’a atfedilerek alıntılanan bir söze değineceğiz:

“Türkiye’de her şey olabilirsiniz, bir tek şey hariç: Rezil!”

“Türkiye’de her şey olursunuz ama rezil olamazsınız” ya da “Türkiye’de her şey olabilirsiniz, ama bir tek şey olamazsınız, rezil olamazsınız” şeklinde de ifade edilen sözün Murathan Mungan’a ait olduğu iddiası Murathanmungan.com denetim paneli tarafından uyarı ve bilgilendirme amaçlı kullanıldığı belirtilen Murathan Mungan adlı “munganmurathan” uzantılı Twitter hesabı tarafından şöyle tekzip edilmişti:

“İnternet ortamında Murathan Mungan imzasıyla dolaştırılan bu söz ona ait değildir. Yazarın adını silmenizi rica ederiz.”

Murathan Mungan, bahse konu Twitter hesabının şahsına yanlışlıkla atfedilen sözlere dair uyarılarda bulunduğuna daha önce şöyle değinmişti:

“munganmurathan twitter hesabı websitemin denetim paneli ekibi tarafından yönetilen bir adrestir. Sanal ortam konusunda uyarı yapmaktadırlar”

“Değil bir yerlerde yazıp söylemek, aklımdan geçse utanacağım bazı sözler, “trişkadan tivitler”, “üfürükten sözler” tarzı bazı internet adreslerinde bir süredir yayınlanıp duruyor. Websiteme bağlı “munganmurathan” başlıklı twitter adresi bu aldatmaca konusunda pek çok kez uyarıda bulundu bugüne kadar ama asıl okurların yazarına, şairine sahip çıkması, bu duruma alet olmaması gerekiyor.”

Bu aktarımın aksine mezkûr sözün kendisine ait olduğu Murathan Mungan tarafından ikrar edilmişti.

Mungan, Twitter üzerinden yaptığı bir paylaşımda ““Türkiye’de her şey olabilirsiniz” diye başlayan sözün bağlamı için, “Hayat Atölyesi” kitabında “Türkiye’de Rezil Olmak” yazısına bakılabilir” ifadeleriyle Hayat Atölyesi kitabındaki “Türkiye’de Rezil Olmak” başlıklı yazısını işaret etmişti.

Murathan Mungan’ın Hayat Atölyesi adlı kitabında “Türkiye’de Rezil Olmak” başlıklı bir metne yer verilmiş (2009. Metis Yayınları. İstanbul. İkinci Basım. Sf: 27-28).

Murathan Mungan’ın Hayal Atölyesi’nde yer verdiği, Vatan gazetesinin “Bu Ülkede Yaşamak” başlıklı yazı dizisi nedeniyle kaleme aldığı, gazetenin 7 Haziran 2005 tarihli sayısında “Ar damarınızı biraz gevşetmekle her şey olabilirsiniz ama rezil olamazsınız” başlığıyla yayımlanan yazı şu şekildeydi:

“Bir tarihte bir röportaj sırasında ettiğim bir söz, sonradan çeşitli nedenlerle birçok kişi tarafından sıkça anılıp neredeyse bir özdeyişe dönüşerek, üzerime yapıştı kaldı.

 

“Türkiye’de her şey olabilirsiniz, ama bir tek şey olamazsınız, rezil olamazsınız,” demiştim. Unuturlar çünkü. Hafızaların 24 saate ayarlı olduğu bu ülkede isteseniz de rezil olamazsınız!

 

Öncelikle, memlekette her şeyin bu kadar kolay “olunmasıyla” ilgili bir şeydir bu. Her şeyin bu kadar kolay “olunduğu” bir ülkede, rezil olmak elbette imkânsız hale gelir. Her şey bu kadar kolay olunuyorsa, “sahiden” bir şey olunamıyor demektir.

 

Üzerinde “Su Tesisatçısı” yazan bir tabela ve birkaç aletle bir dükkân açabilir, insanların evlerini berbat ede ede bir zenaat öğrenmeye çalışabilirsiniz, bunun için sizden hesap soracak kimse yoktur. Kültür dünyasındaki karşılığı da farklı değildir bunun: Bir yayın organında üst üste birkaç eleştiri yazın, kısa sürede “edebiyat eleştirmeni” ya da “sinema yazarı” olursunuz. İstanbul’un otopark köşelerini kapanlarla, gazetelerde köşe kapanlar arasında ciddi bir fark olduğunu sanıyor musunuz? İstanbul’da trafiğe çıkıp Taksim’i bilmeyenlerin şoförlük yaptığı bir ülkede, elbette Tansu Çiller ve benzerleri de başbakan olacaktır.

 

Türkiye’de tek bir yasa vardır: Birleşik kaplar yasası! Ya da yerli bir deyişle ekmek kadar köfte!

Birilerinin hesap sorması, başarısızlıklarınızın, yanlışlarınızın ya da yolsuzluklarınızın hatırlanması mümkün değildir. Geçmiş kimseye yük değildir Türkiye’de. Kurum, şirket, marka, banka batıranların aynı sektörde, aynı makamlara hem de daha yüksek maaşlarla gün gelip oturması işten bile değildir. Kayıp değerler, bulanık vicdanlar kısa zamanda başarıya tahvil edilir. Arsızlık, ısrar, dayatmacılık, ilkesizlik herhangi bir şey olmanızda yeterlidir.

 

Hafızayı diri tutan adalettir

 

Bu nedenle memleketimizde insanların her şeyi zamana bırakması, bir yaşama bilgeliği, bir olgunluk belirtisi olmaktan çok, unutturma kurnazlığına dayalı bir hayat sürdürme taktiğidir. En kanlı katillerden, deprem müteahhitlerine kadar ömür boyu hapislerde çürüyecek sandığınız insanların 3 gün sonra aramızda ferah ferah dolaşmaları da bundandır. Hafızayı diri tutan adalettir. Adaletin olmadığı bir ülkede hafıza silmek, sessiz çoğunluk dedikleri diğerleri için, belki de hayatta kalmaya çalışmanın, gerçeklere dayanmanın bir yoludur, kim bilir?

 

Ar damarınızı biraz gevşetmekle her şey olabileceğiniz bir ülkede, ölmek değil, yaşamak tesadüftür. Maç sonrasında ya da bir düğün sırasında havaya sıkılan kurşunlara “kader” denilen bir ülkede, “olmak” yalnızca karar ve ısrar işi, ölmekse bir anlık dalgınlıktır. “Ekmek parası”nın arkasına sığınılarak her şeyin mubah sayıla geldiği bir memlekette ölmek nedir ki, olmak ne olsun? Kitaplar korsan, rakılar sahte, faturalar naylon, mobilyalar hayali, hayatsa bildiğiniz gibi…

 

Olunması zor bir şey yok mudur bu memlekette peki? Ne olursanız olun, “sahici olmak” en zorudur en başta, insanın kendisi olması en zorudur. Hiçbir tribüne oynamadan “biri” olmak; zamana uyarak değil, zamana yaslanarak insan olmak, kana, karanlığa bulaşmadan politikacı olmak; “köyün delisi” olmadan aydın olmak; kadınlığını unutmadan kadın olmak; aslını inkâr etmeden Kürt olmak; kepaze olmadan eşcinsel olmak; yaşlandıkça çocukluğuna geri dönüp ilkokul düzeyi milliyetçiliğine gerilemeden hayat tamamlamak zordur. Örnekleri çoğaltabilirsiniz.”

Söz konusu yazıda Murathan Mungan, “Türkiye’de her şey olabilirsiniz, ama bir tek şey olamazsınız, rezil olamazsınız” sözünü “toplumun kısa süreli hafıza yapısı” ve “adalet eksikliği” bağlamında kullandığını vurgulamış.

Murathan Mungan’ın bahse konu sözü hakkında yorumuna dair bir demeci, Sibel Özbudun ve Temel Demirer’in “Söylenecek Yalan Kalmadı! İnsan “Hak (Sızlık)ları”” adlı kitaplarında şöyle yer almıştı (2008. Ütopya Yayınevi. Sf: 194):

“Yıllar önce söylediğimde çok sevilmiş, yaygınlaşmış bir sözümü burada anmadan geçemeyeceğim : Türkiye’de her şey olabilirsiniz , ama bir tek şey hariç : Rezil olamazsınız , demiştim . Görünüşte bir çelişki varmış gibi ama değil: Olmanın bunca olanaksız olduğu bir yerde, elbette rezil olmak da kolay değil. Toplumsal hafıza yirmi dört saat. İmgeler ve yalanlar hızlı dolaşımda. Para tek gerçek.”