Paylaşılan Görseldeki Atatürk Resimli Sıfır Euro Tutarındaki Banknot Avrupa Merkez Bankası Tarafından Tanıtım ve Hatıra Amacıyla Bastırılmış Değil
2018 ve 2019 yıllarında sosyal medyada ve haber sitelerinde yayılan Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından üzerinde Atatürk resmi bulunan 0 Avroluk banknotun basıldığı iddiası tekrar zuhur etmiş (Teyit.org daha önce Sözcü, Sputnik, Yeni Mesaj ve HaberTürk gibi haber sitelerinin de paylaştığı bu yanlış iddianın doğrusunu aktarmıştı. Arşiv için biz de aktarmış olalım istedik).
Hatalı aktarım içeren kayda değer etkileşim alan örnek paylaşım şöyle sunulabilir:
“Avrupa Merkez Bankası, Atatürk resimli ‘Euro’ bastı. Turizmde tanıtım ve hatıra amacı ile kullanılacak olan bu paralar, orijinal euro ile aynı kalite ve özelliklerde basıldı. Paradaki 1938, sonsuzluk ayrıntısı bizim ihvancıları çıldırtacak cinsten”
Dursun Çiçek (@drdursuncicek): “Avrupa Merkez Bankası, Atatürk resimli “Euro” bastı. Paradaki Atatürk imzası, 1938, “Sonsuzluk” ayrıntısı, üstelik atalarını her girdiği savaşta yenen bir komutana, bir devlet adamına verdikleri saygıya bakın… Türkiye’deki Atatürk düşmanlarına ibret olsun.”
2019 yılı Ocak ayında basına yansıyan haberlerde yer verilen ifadeleri Sözcü üzerinden şöyle örnekleyebiliriz:
“Avrupa Merkez Bankası tarafından yetkilendirilen bir kurum (ECB) üzerinde Atatürk’ün portresinin bulunduğu euro bastı. Nümismat (Madalya ve eski para bilimiyle uğraşan) Özgür Honça’ın çalışma arkadaşlarıyla birlikte yürüttüğü süreç sonucunda basılan para, Türkiye’nin tanıtımı ve marka değerini ön plana çıkarmak amacıyla turizm alanında kullanılacak. Söz konusu para, piyasada kullanılan euroya eş değer kalitesinde ve özelliklerinde basıldı. Koleksiyoner Honça cumhurbaşkanları serisi euro hatıra paralarının da önümüzdeki dönemde hazır olacağını dört büyük futbol kulübünün efsane sporcuları için de çalışmalar yaptıklarını söyledi.
Honça sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada Mustafa Kemal Atatürk banknotlarının 60 TL’ye satılacağını limitli olarak sadece 5.000 tane üretildiğini ifade etti.
Honça İHA’ya yaptığı açıklamada ise banknotun hazırlanma sürecini şöyle anlattı: Bir akşam beni takip eden arkadaşlarımdan biri (İbrahim Gölgeli) beni aradı ve “Avrupa’da yaşıyorum, Avrupa Merkez Bankası bu tür paralar basıyor, bu konuda öncü olmak istiyorum. Yardımcı olur musun?” dedi ben de kabul ettim. Fakat tuhaf geldi, Avrupa Merkez Bankası bizim paramızı neden bassın diye düşündüm, sonra bir ön çalışma yaptım. İlk başta olabilirliği konusunda endişelerim vardı. Paranın tasarımını Hollanda vatandaşı bir tasarımcımız (Christian Petermann) üstlendi. O konuda benim de yardımlarım oldu. Sonraki süreçte paraya son halini verdik ve basım takvimin beklemeye geçtik. Teslim ettikten kısa bir sonra paranın basılmasına ilişkin Avrupa Merkez Bankası’ndan ön onayın alındığına dair bilgi geldi. 3 hafta sonra da para basıldı”. diye konuştu. Paranın, turizm amacıyla kullanılacağının altını çizen Honça, “Bir tür hatıra parasıdır. Değişik ülkelerde ülkelerinin tanıtımı açısında bu gibi uygulamalar yapıyor. Biz de bu şekilde Atatürk temalı para bastırmak istedik” ifadelerini kullandı.”
Sanılanın aksine Atatürk resmini barındıran sıfır Euro banknot Avrupa Merkez Bankası tarafından basılmış değil.
AMB tarafından sirkülasyona sokulan hâlihazırda 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 Avro küpürlü banknotlar mevcut. Emisyon haricinde de AMB tarafından hatıra maksatlı basılmış sıfır Avro değerinde bir banknot sınıfı bulunmuyor.
Avrupa Merkez Bankası, Twitter üzerinden verdiği bir yanıtta bu iddiayı tekzip etmişti:
“The ECB does not regulate or approve souvenir banknotes like the one featuring Ataturk. The only euro banknotes recognised by the ECB as legal tender are issued by the national central banks in the euro area.”
“AMB, Atatürk’ün görüldüğü hatıra banknotlarını düzenlememekte ya da onaylamamaktadır. AMB tarafından yasal ödeme aracı olarak tanınan tek euro banknotları, euro bölgesindeki ulusal merkez bankaları tarafından basılmaktadır.”
AMB, konuya dair sunduğu yanıtta hediyelik eşya, hatıra para kategorisine giren bu paranın kurumları inisiyatifinde ve girişiminde basılmadığını belirtmişti. Bahsi geçen açıklamada şu ifadelere yer verilmişti:
“Bu gibi hatıra banknotların üretimi ECB tarafından düzenlenmez veya onaylanmaz. Banknot basan matbaaların bunları üretmesi durumunda ise bu banknotların gerçek sanılmaması için Avrupa Merkez Bankası üretim kurallarına uymak zorundalar.”
Atatürk portreli sıfır Avro değerli hatıra paralar, AMB tarafından değil, özel bir şirket tarafından basılmış.
Sıfır Avro değerli hatıra paralar Fransa merkezli “The Euro Souvenir” (“0 Euro Banknote”) adlı şirket tarafından Euro banknotlarının basıldığı bir matbaada basılmış.
The Euro Souvenir adlı firmanın internet sitesinde AMB’den onay aldıkları yönünde ibare yer almaktadır. Hatıra amaçlı sıfır Euro basımı AMB’nin yetkilendirdiği şirket tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak, Avrupa Merkez Bankası standartlarına göre gerçekleştirilen banknot basımı, AMB’nin inisiyatifiyle basılmamakta ya da kurum tarafından onaylanmamaktadır.
Gerçek bir Avro cinsi banknotun sahip olduğu özelliklerin çoğunu taşıyan hiçbir finansal değeri bulunmayan sıfır Eurolar aynı ön yüze sahiptir. Ön yüzlerinde (soldan sağa) Brandenburg Kapısı, Big Ben, Eyfel Kulesi, Kolezyum, Sagrada Familia, Manneken Pis ve Mona Lisa resmi yer almaktadır. Arka yüzü ise hatıra paraya göre farklılaşmaktadır.
Fransız girişimci Richard Faille, çeşitli lokasyonları, kişileri ya da olayları anmak için yürürlükteki para birimiyle aynı standartlarda; ancak, değeri bulunmayan hatıra Euro banknot çıkarma ve satışa sunma fikrini 2015 yılında geliştirmiş.
2019 yılında basımı gerçekleştirilen 0 Avro yazılı ve Atatürk resimli banknotlar incelendiğinde, üzerlerinde Avrupa Merkez Bankası ile ilgili bir ibarenin yer almadığı, (Avro Hatıra anlamına gelen) “Euro Souvenir” yazısının bulunduğu, banknot üzerindeki imzanın şirketin genel müdürü Richard Faille’ye ait olduğu görülebiliyor.
Geçmişte farklı özel firmalar tarafından sıfır Avro değerli hatıra banknot basımı yapılmıştı.
Bunlar arasında Atatürk’ün yanı sıra Fatih Sultan Mehmet, Dr. Fazıl Küçük, Kemal Sunal, Müslüm Gürses, Göbeklitepe, Çanakkale, İstanbul Kapalıçarşı, Sultanahmet Camii, Ayasofya, Yerebatan Sarnıcı, Sivas, Erzurum, Amasya, Ankara ve Kapadokya gibi kişi, yapı, şehir ya da bölgeler için de sıfır Avro küpürlühatıra paralaryer almıştı.
Benzer şekilde farklı ülkelerden farklı kişi, yer ve yapılar için de sıfır Avro küpürlü hatıra banknot basılarak satışa sunulmuştu.
