“Sen, Aklım ve Kalbim Arasında Kalan En Güzel Çaresizliğimsin” Sözünün Cemal Süreya’ya Ait Olduğu İddiası Doğru Değil
Bugün, edebiyatımızın önde gelen şairlerinden Cemal Süreya’ya (1931 – 1990) atfedilen “Sen, Aklım ve Kalbim Arasında Kalan En Güzel Çaresizliğimsin” sözünü inceleyeceğiz.
Öncelikle mevzubahis iddianın sosyal medyadaki örneklerine göz atalım:
Söz, tespit edebildiğimiz kadarıyla 2013’ten bu yana şairle anılıyor.
Cemal Süreya’nın ismi ve fotoğrafıyla açılmış sosyal medya hesaplarında da bu iddiaya rastlıyoruz.
Bahse konu olan sözün çeşitli varyasyonları mevcut:
“Dokunulmasa da, görülmese de;
Kalpte yer verilir bazısına, nedensiz
Sen; aklım ve kalbim arasında kalan,
En güzel çaresizliğimsin.
Gerçi aklıma bile gelmiyorsun artık o kadar kalbimdesin ki
Gözlerinin kahvesinden koy ömrüme,
Kırk yılın hatrına ‘Sen’ kalayım.”
“Sen…
Aklım ve kalbim arasında kalan en güzel çaresizliğimsin.
Gerçi, aklıma bile gelmiyorsun artık;
O kadar kalbimdesin ki…
Gözlerinin,
Gözlerinin kahvesinden koy ömrüme…
Kırk yılın hatrına
Sen kalayım…”
“Dokunulmasa da,
Görülmese de,
Kalpte yer verilir bazısına.
Nedensiz…
Sen…
Aklım ve kalbim arasında kalan
En güzel çaresizliğimsin.
Gerçi…
Aklıma bile gelmiyorsun artık,
O kadar kalbimdesin ki!
Sevmek,
Ne uzun kelime…”
Paylaşımlar, adeta Cemal Süreya’ya izafe edilen “uydurma” sözlerden mürekkep bir kolaj mahiyetinde.
Mevzubahis ifadeye eklenen “Aklıma bile gelmiyorsun artık, o kadar kalbimdesin ki” ve “Gözlerinin kahvesinden koy ömrüme, kırk yılın hatrına sen kalayım” gibi sözler münferit olarak da paylaşılıyor.
Bu sözler arasında yalnızca “Sevmek ne uzun kelime” ifadesi Cemal Süreya’ya ait. Daha önceki incelemelerimizden “Sen Gelsen” Adlı Şiirin Cemal Süreya’ya Ait Olduğu İddiası’nda söz ettiğimiz gibi alıntı, aslında bir dize değil. Şairin, eşi Zühal Tekkanat ’a yazdığı 21 Temmuz 1972 tarihli mektupta yer alan bir cümle.
Oyuncu Nilgün Belgün de sözü Cemal Süreya imzasıyla paylaşmıştı.
Tüm bu aktarımların aksine “Sen, Aklım ve Kalbim Arasında Kalan En Güzel Çaresizliğimsin” sözünün Cemal Süreya’ya ait olduğu iddiası doğru değil. Sanal ortamdaki bu paylaşımlar her ne kadar Cemal Süreya’ya işaret etse de, şairin böyle bir “söz”ü ya da dizesi bulunmuyor.
Cemal Süreya’nın tüm şiirlerinin derlendiği “Sevda Sözleri” isimli kitabı taradık ancak ifadeye dair herhangi bir bilgiye ulaşamadık.
Kimi mecralarda, şairin seçme şiirlerinden oluşan Üstü Kalsın isimli yapıtın referans gösterildiğine şahit oluyoruz ancak yaptığımız taramalarda bu iddianın da doğruluk payı taşımadığını gördük.
Bir dizeden çok, sanal platformlarda benzerlerine sıkça rastladığımız “ziyadesiyle” romantik vecizelere yakın duran ifadenin, İkinci Yeni ile özdeşleşen Cemal Süreya’dan oldukça farklı bir üsluba sahip olduğunu görüyoruz.
Bir şiir akımının ortaya çıkmasına vesile olacak kadar “yeni” ve karakteristik bir anlatım tarzı geliştiren Cemal Süreya’nın, bu denli alelade bir üslup tercih etmeyeceğini söylemek mümkün.
TRT’deki bir söyleşisinde “1944 yılında Dostoyevski’yi okudum, o gün bugündür huzurum yoktur.” diyerek yaşamındaki dönüm noktalarına değinen Cemal Süreya, aynı sohbette şiir yazma serüvenini şu cümlelerle ifade eder:
“Benim şiirim tamamlanmış bir şiir değildir ve sanıyorum bu tür şiir hiçbir zaman tamamlanamaz. Biz şiir yazmaya, yani demin söylediğim gibi bilinçli biçimde yazmaya, başladığımız zaman Türkiye’de bir şiir devrimi yapılmıştı zaten, 1940’ta. Yani şiir yeniden sıfır noktasına gelmişti. Bizde belki bunun içinde çeşitli yönsemelerle bir derinleşme olanağı aranmış olabilir.”
Kendisinden önceki şiir geleneğini ve devrimci atılımları yadsımamakla beraber bu birikimden beslenip şiirini zenginleştiren, aynı zamanda tüm bunları aşmayı bilen Süreya, sohbetin devamında kendi şiirini nasıl gördüğünden de bahseder:
“Aslında insan kendi sesini tanıyamaz, yani kendi şiirini değerlendiremez. Yine de düşünürsek; şöyle bir şey var galiba benim şiirimde: Benim şiirim bir yerde gülen, bir yerde ağlayan yani trajik unsurla humor unsurunu yan yana bazen iç içe götürmek isteyen bir şiirdir.”
İncelemeye konu olan ifadenin Cemal Süreya poetikasıyla hiçbir bakımdan örtüşmediği görülüyor.
Sözün asıl sahibi henüz tespit edilebilmiş değil.
“Sen, Aklım ve Kalbim Arasında Kalan En Güzel Çaresizliğimsin” Sözünün Cemal Süreya’ya Ait Olduğunu Zanneden Yazarlar
Reha Muhtar, 1 Ocak 2015 tarihinde yayımlanan yazısında sözü -kendi ifadesiyle- Cemal Süreyya’ya atfetmişti:
14 Ekim 2015 tarihli yazısında ise, mezkur sözü bu kez Ahmed Arif imzasıyla aktardığını görüyoruz.
Hatalı iddiayı paylaşan diğer yazarlar şu şekilde:
- Ayşen Kaya – Hendekguncel.com – “Bir Şiir Yazalım” – 22 Haziran 2020
- Meltem B. Nalbant – Noktahaberyorum.com – “Kadınların Dizesi Olmak İstediği Şiirlerin Şairi: Cemal Süreya“
- Havva Nur Akıncı – İskeletdergisi.com – “Sevmek” – 9 Temmuz 2020